Doğa ile uyumlu estetik ahşap yapılar (Serander Evler)

[serander]

Herkese Merhaba;
Ben 1998-2005 yılları arasında Trabzon'da Felsefe öğretmenliği yaptım. Şimdi İzmir'deyim. 7 yıl içinde Trabzon, Rize, Ordu, Arvin'in birçok ilçe ve köyünü dolaştım. Doğu Karadeniz'e özgü bir estetik mısır (erzak) ambarı olan Serander'lerle ilgili yapmış olduğum araştırma 2007 yılında kitap olarak yayınlandı.

Karadeniz'de görev yaptığım süre içerisinde bu yöreye özgü ahşap yapıları inceleme, keşfetme şansım oldu. Doğanın kalbinde, doğa ile uyumlu bir sivil mimari geleneği var Karadeniz'in.

Daha önce bir arkadaş bu foruma benim bir basın açıklamamı eklemiş. (denizakvaryumu) Kendisine teşekkür ediyorum. Ağaçlar.net'ten adresimi bulan bir çok arkadaş bana "serander"le ilgili mail attı.

Bu nedenle foruma üye olarak ağaç, doğa dostu arkadaşlarla görüş alışverişinde bulunmak, serander kültürünü tanıtmak, paylaşmak ümidindeyim.








Günümüzde Karadeniz'de artık kimse "erzak ambarı" olarak kullanmak için serander yaptırmıyor. Köylerde var olan seranderler de sökülüp şehirlere taşınıyor. Köylerin otantik değeri azaltılıyor. Ben serander kültürünün "günümüz işlevine uyarlanarak yaşatılabileceği" savundum hep. Seranderlerin Konut/mekan/işyeri olarak kullanılabilmesi amacıyla 10 yıl içinde 80'e yakın serander projesi çizdim. Ayrıntıyı merak edenler web sayfamı ziyaret edebilir.

Benim çabam ve girişimim ticari olmaktan ziyade kültüreldir. Seranderi seviyorum. Seranderin serinliğini tanıdığınızda sizin de seveceğinize inanıyorum. Serander tarihsel ve estetik bir fenomendir.

Serander, iyi değerlendirildiğinde "Doğa, kültür turizmine" büyük olanaklar sağlayacak.

Hepinize selamlar sunuyorum.

Atalay Yılmaz
Felsefe Öğretmeni
www.karadeniz-serander.com

[serander]

KARADENİZ’İN İNCİSİ SERANDER
(Serender, Nayla, Paska, Bageni, Tekir)

Oysa ambarında sakladığı altın sarısı mısırlarla beslemişti gök gözlü o çocukları. Nereden bilsin di bir gün onlar tarafından; onların çocukları tarafından unutulacaklarını, ölüme terk edileceklerini. Anılar sandığı, Suskun yalnızlık, Hüzünlü Tarih: Seranderler...
Karadeniz sadece doğasıyla değil kültürel değerleriyle de güzel ve eşsiz bir bölgedir. Bunlardan birisi de “Karadeniz’in incisi” olarak adlandırdığım Serander’lerdir.
Kafkasya’dan Kastamonu bölgesine kadar geniş bir çoğrafyada görülen seranderlerin (nayla, paska, bageni) en güzel, sanatsal örnekleri Doğu Karadeniz bölgesinde bulunmaktadır. Serander Orta ve Doğu Karedeniz kırsal halk mimarisinin en güzel örneklerindendir. “Karadeniz’in incisi”dir.

Serander Nedir?
Gövde kısmı, tepesinde teker bulunan direkler üstüne oturtulmuş, 4x5 m. ebatlarında, geçme ve ahşap yığma tekniği ile yapılmış estetik mısır/erzak ambarına Serander denir. 30-50 cm çapında olabilen yuvarlak/bombeli ağaç teker 4,6 ya da 8 olabilen direklerin tepesine konmakta ve bunun üstüne de seranderin gövdesi oturtulmaktadır. Böylece direklerden tırmanan farenin seranderin içine girmesi önlenmiş olmaktadır.

Seranderlerin ana işlevi mısırı kurutmak ve onu güvenli bir şekilde saklamaktır. Mısırın Karadeniz kültüründe önemli bir yeri vardır. Denilebilir ki serander mısırın çocuğudur. Bununla birlikte çeşitli yan işlevleri de vardır. Bir zamanlar hemen her evin yanında bulunan Seranderler, gıda ambarı işlevini yerine getirmektedir. Buğday, mısır, fasülye, patates, meyve kuruları, turşular, baklagiller, fındık ve diğer kışlık ihtiyaçlar seranderde bozulmadan saklanabilmektedir. Serander’in anahtarı genelde evin en yaşlı ve söz sahibi kadınlarında bulunur.

Elde edilen mısırın tamamı ekşidiği ve acıdığı için bir seferde un yapılarak saklanmaz. İhtiyaç duyulduğunda seranderde bulundurulan taş el değirmeni ile öğütülerek yarma ya da değirmende un yapılarak tüketilir.

Kastamonu’dan Artvin’e kadar olan bölgede seranderlerin işlevi hemen hemen aynıdır: Mısırı kurutma, saklama, gıda/erzak ambarı. Fakat dış görünümü, iç yapıları, aksanları, havalandırma tertibatları, bölümleri, merdiven tekniği, balkon yapıları, kat sayısı hep farklı farklıdır. Dolayısıyla sadece tek bir yörenin seranderini ele alıp sadece bunun üzerinden “serander”i anlatmak doğru ve bilimsel bir tutum değildir. Ortak olan tek şey işlevidir. Denilebilir ki “kaç adet serander varsa o kadar da serander çeşidi var”. Aynı usta tarafından yapılmış olsa bile mal sahibinin gereksinmesine göre kimi değişik düzenlemeler yapılmıştır. Bu nedenlerle serander üzerine yapılacak araştırma ve incelemeler bölgesel düzeyde ele alınmalıdır. Çünkü kapalı ekonomi döneminde her yöre kendine has bir serander kültürü-tekniği geliştirmiştir ve her yörenin serander biçimleri de genel olarak birbirine benzemektedir.

Aynı şekilde her yöre, seranderi farklı kavramlarla ifade etmektedir. Bölgede yüzyıllarca kardeşçe bir arada yaşayan çeşitli halklar, dil ve şive farklılıklarının etkisiyle “Serander”in 50’den fazla telaffuzunun doğmasına neden olmuşlardır.

[berduray]

Bu konuları paylaşıp, tartıştığımız bir başlığımız vardı.

Şurada

[serander]

Sayın Berduray; Karadeniz bölgesi ahşap yapı çeşitleri konusunda şaşırtıcı örnekler sunmaktadır: Doğanın kalbinde, doğa ile uyumlu. Bu nedenle bu konununun hem bilimsel hem de görsel olarak bütünlüklü bir şekilde ele alınıp tartışılmasını, konunun zenginleştirilmesini istedim. İleride zaman buldukça doğa ile uyumlu Karadeniz ahşap mimarisi ile ilgili başka yazılar da yollamayı düşünüyorum. ("Serander evler" ekini malina koymuş ve bence konu başlığını güzel özetlemiş).

[denizakvaryumu]

Atalay Bey,
foruma hoş geldiniz.

çalışmalarınız gurur verici, eşi karedenizli biri olarak sizi tebrik ederim.

Acaba Serander köy tek katlı olarak fiyatı nedir? Ankara'ya yapılması mümkünmüdür?

[berduray]

Ben de bir Bodrum evleri başlığı mı açsam?

Foruma güzel bir katkı olur, paylaşımlarınızı bekliyoruz.

[serander]

Sayın Denizakvaryumu; ilginiz ve iletiniz için teşekkür ediyorum.

Ben serandere aşkla bağlıyım. Bu anlamda konuya ticari olmaktan ziyade kültürel girişim olarak bakıyorum. Maliyeti, kaliteyi, malzemeyi birlikte belirliyoruz; işçiliği ve diğer giderleri siz karşılıyorsunuz. Ben üretim ve kurulumu kontrol ediyorum. En sonunda bana da gönlünüzden ne koparsa veriyorsunuz. 1-2 bin yeter. Fakat yine de fikir olsun diye bazı bilgiler vermek istiyorum. (Ayrıntılı bilgi www.karadeniz-serander.com'da E-katalogda yer almaktadır)
Üretim yaptığımız fabrika İstanbul'dadır. Türkiye'nin her yerine kurulum yapmamız mümkündür.

FİYAT VE MALİYET:
Serander söz konusu olduğunda ilk sorulması gereken şey "Fiyatı" değil, özellikleri olmalıdır. Çünkü serander mamul bir ürün olmadığından, ihtiva ettiği özelliklerden bağımsız bir fiyatı olamaz. Bu anlamda fiyatı belirleyen unsurlar şunlardır:
1) Hangi cins ve hangi kalitede ağaç kullanılacağı (Ukrayna çamı, Rus Çamı, Larex, Lamine ahşap),
2) Duvar kalınlığının kaç cm olacağı (7-8,5 cm),
3) Seranderin büyüklüğünün ne olacağı (3x3 m, 3,5x3,5 m, 4x4 m, 4,5x4,5 m, 5x5 m, 5,5x5,5 m),
4) Kaç katlı olacağı (Tek katlı, İki –çatı-Katlı),
5) İçinde wc/banyo ve mutfağın olup olmayacağı,
6) Emprenye yapılıp yapılmayacağı,
7) Isı ve su yalıtımı yapılıp yapılmayacağı,
8) Ahşap koruyucunun ne olacağı vb vb.

Bu nitelikler açıklığı kavuşturulmadan seranderin fiyatının belirlenemeyeceği çok açıktır. Fakat ortalama bir fiyat vermek gerekirse ANAHTAR TESLİM olarak bir seranderin m2’si 700 TL ile 1000 TL arasında değişmektedir. (Seranderin altı da toplam kullanım alanından sayılmaktadır). Yaptırılacak serander sayısının 5’in üstünde olması durumunda fiyatlar bir miktar düşmektedir. Seranderin maliyetinin sıradan ahşap ev ya da bungalovlarla karşılaştırılması da büyük bir hata olacaktır. Çünkü serander, yüksek bir kültür ve estetik üründür, kendine has kişilikli bir kültürel yapıdır.

Sayın Denizakvaryumu; örnek olması açısından Sakarya/Karasu'da Öğretmen arkadaşlar için kuracağımız 40+1 seranden oluşacak "Serander Tatil ve Dinlenme Kampı" için yaptığımız ön sözleşmeyi (aşağıda) size de yolluyorum.

Sayglarımla
Atalay Yılmaz
"Serander" kitabının yazarı

Sakarya/Karasu
SERANDER KÖY
ÖĞRETMEN TATİL VE DİNLENME KAMPI
ÖN SÖZLEŞME

Teknik Özellikler:
1. Genel: Seranderin iç ölçüsü 308x308 cm’dir. Sağlı sollu iki çekyat (ya da 90 cm’lik iki yatak, köşe mutfak, wc/banyo ve küçük bir alan)
2. Sayı: Kurulacak serander sayısı 40’tır. 1 adet de sitenin bekçisi için yapılacaktır.
3. Kullanılacak ağaç: Kurutulmuş Sibirya çamı.
4. Ağaç Miktarı: Tek katlı model için bürüt 7,5 m3, Çatı Katlı Model için 9,5 m3 kereste kullanılmaktadır. (%20 civarında fire verilmektedir)
5. Duvar Kalınlığı: 7 cm. (8-10x15 cm’lik kalastan 7x13,5 cm’lik duvar tahtası elde edilecek)
6. Duvar tekniği: 7x13,5 cm’lik zıvanalı (kanallı) kalaslar kesel yığma tekniği ile üst üste konacak, köşeler geçme tekniği ile birbirine bağlanacak, iki kalas arasında ağaç kavela (ağaç çivi) kullanılacaktır.
7. Direk: 18x18x130 cm ebatlarında 4 adet kestane (lareks) direk olacaktır. Direğin yük taşıma kapasitesi oldukça yüksektir. Direkler yerden 30 cm yüksekliğindeki beton ayaklar içine ya da yere çakılarak sabitlenmiş 30 cm’lik kütükler üstüne oturtulacak ve su, yağmur, çamur nedeniyle çürümesi önlenmiş olacaktır. Her direk 2 adet payanda ile desteklenecektir.
8. Statik: Seranderin tüm yükü direklere ve onun üstündeki kirişlere bineceğinden, direk ve kirişler kestane ağacından (Lareks) yapılacaktır. Kestane ağacının (Larex) bulunamaması durumunda Almanya’dan ithal dayanıklı lamine ahşap kirişler kullanılacaktır. Direk ve kirişler oldukça kalın tutulmuş, açıklık ve yüksekliği göre yük taşıma kapasitesinin statik hesabı yapılmıştır.
9. Emprenye: Seranderde kullanılacak tüm elemanlar vakumlu yöntemle emprenye edilecek. (Telefon direkleri renginde ve 40–50 yıl çürümeye, kurtlanmaya, neme dayanıklı olacak).
10. Isı yalıtımı: Seranderin çatısı ısı ve su yalıtımlı, içten lambrili olacak. Aynı şekilde seranderin altından salona soğuk havanın girmemesi için döşemenin altı da ısı yalıtımlı olacaktır.
11. Çatı örtüsü: Dayanıklı, dekoratif görünüm ve savrulmama nedeniyle kiremit yerine ondüvilla döşenecektir.
12. Saçak: Saçak eni gövdeden itibaren 74 cm’dir. Böylece rüzgârın etkisiyle yağmurun gövdeye çarpması en aza indirilecektir. Serander’in saçaktan saçağa ölçüsü 470x470 cm’dir.
13. Aerodinamik: Geleneksel Karadeniz ahşap ev ve seranderlerinde öteden beri kullanılan “yukarıya doğru açılı” saçaklar, şiddetli rüzgârların çatıyı savurmasını engellemiştir. Aynı şekilde saçakları biz de, zahmetli olmasına rağmen yukarıya doğru açılı yapmaktayız. Böylece gövdeye çarpan rüzgârın saçağa yönelttiği basınç azaltılmış olmaktadır. Belli bir şiddetle saçağa yönelen rüzgâr, saçakların yukarıya doğru açılı olması nedeniyle gücünü yitirerek çatıdan uzaklaşır. Saçakların yere paralel olması durumunda aynı şiddetteki rüzgârın çatıyı savurması muhtemeldir. Çatının dört omuz (dört akar) olması da rüzgârın etkisini azaltmakta, üstten basınçla stabiliteye katkı sağlamaktadır.
Gövdenin rüzgârdan az etkilenmesinin bir nedeni de sarenderin altının boş olmasıdır. Gövdeye belli bir şiddetle çarpan rüzgâr, seranderin altından karşıya geçen akım nedeniyle tüm şiddetini gövdeye veremeden sirküle edilir. Eğer seranderin altı kapalı olsaydı böyle bir durumda rüzgârın tüm şiddeti gövdeye hücum edecek ve ona belli bir etkide bulanabilecekti.
Rüzgârın etkisine karşı direnç gösteren bir etken de payandalardır. Seranderdeki 4 adet direk çift taraflı olarak desteklenmektedir.
Gövdeyi stabil kılan bir özellik de onun kendi ağırlığıdır. Karadeniz’de birçok geleneksel serander düz bir zemin üstünde kendi ağırlığı ile durmaktadır. Fakat biz bununla yetinmeyerek direkleri yere, betonun içine sabitlemekteyiz.
14. Alt Kat: 1,75 metre yüksekliğindeki Seranderin altı, yazın masa sandalye, bank, hamak, şezlong, şişme çocuk havuzu, polyester yastık, dinlenme koltuğu vs. koymak için idealdir. Böylece gölgede oturmak için çevreyi çirkinleştiren ekstra bir şemsiye, branda, veranda, pergolaya ihtiyaç duyulmaz. Bu anlamda seranderin altı oldukça işlevseldir.
Seranderin altı 234x234 cm’lik kare şeklinde düz bir alandan oluşmaktadır. Ancak gölgelik alan saçaklar nedeniyle daha fazladır (470x470 cm). Zemine kayrak taşı döşenmesi uygun ve dekoratif olacaktır.
15. GÖVDE (1. Kat): Dıştan dışa ölçüsü 346x346 cm. olan gödenin (1. katın) net ölçüsü 308x308 cm, kullanım alanı 9,5 m2, yüksekliği ise 220 cm’dir.
a) Wc/Banyo: 101x150 cm (1,5 m2). Banyonun fayansı, klozeti, lavabosu, aynalığı, sabunluğu, havlu askısı, su tesisatı, muslukları firmamız tarafından yapılacaktır. --- Duş için çekilecek su tesisatında mini elektrikli şofben kullanılacağı varsayılacaktır.
- Duş kabini, küvet ya da yer küveti isteyen olursa, bedelini kendisi karşılayacak, montajı sadece işçilik ücreti mukabilinde yapılacaktır.
- Wc/Banyoda bir adet 40x82 cm ebadında yana sürgülü pencere olacaktır.
- Kapı olarak ahşap desenli sürgülü kapı kullanılacaktır.
b) Tavan arası: Wc/Banyo’nun üstünün kapatılması ile tavan arasında geniş bir alan elde edilmektedir. Tavanın bir kısmının daha kapatılması ile burada ekstra bir yatak konacak alan daha elde edilmektedir. Dilenirse buraya bir yatak konabilir ya da ardiye, dolap vb. amaçlarla kullanılabilir.
c) Balkon: Balkon, serandere hem estetik bir görünüm kazandırmakta hem de kullanıcıya özgürlük duygusu vermektedir. Ölçüsü 150x101 cm, 1,5 m2’dir.
d) Salon: Salonun ölçüsü 200x308 cm, 3,2 m2’dir.
- Mutfak: Seranderin bir köşesi açık mutfak olarak düzenlenecektir. Köşe mutfakta basit yemeklerin, içeceklerin yapılabileceği, bulaşıkların yıkanabileceği bir tezgâh, su tesisatı, musluk, malzemelerin konacağı çekmeceli bir dolap, duvarda ekstra 2 dolap firmamız tarafından yapılacaktır.
- Buzdolabı yeri: Dileyenin mini bir buzdolabı koyabilmesi için tezgâhın yüksekliği 85 cm. yüksekliğinde yapılacaktır. Buzdolabı koymak istemeyenler bu boşluğu dolap olarak değerlendirebilirler.
- İç Merdiven (Çatı Katlı Modeller İçin Geçerlidir): Merdiven 60 cm. eninde ve sabittir. Merdivenin altındaki boşluk çeşitli eşyaların konmasına, dolap yapılmasına ya da “merdiven altı bar” olarak dekore edilmesine uygundur. Bu, kişinin isteğine bağlıdır. Firmamız burayı boş olarak teslim eder. Merdiven boşluğu 90x64 cm’dir.
- Pencereler: Salonun her cephesinde 76x100 cm. ölçülerinde 3 adet pencere vardır. Pencereler giyotinli (yukarıya sürgülü), 5 mm camlı ve kepenklidir.
-Salon zemini: Zemin ısı yalıtımlı olacaktır. 4 cm. kalınlığındaki kalasların üstüne ekstra olarak, zemindeki tahtanın yıpranmaması için çok dayanıklı, dekoratif parke lam döşenecektir.
16. ÇATI KATININ ÖZELLİKLERİ (Çatı Katlı Modeller İçin Geçerlidir): 308x308 cm ölçülerinde, 9,5 m2 olan çatı katına 2/3 yatak sığmaktadır. Dört tarafta 74x52 cm boyutlarında 4 adet yana sürgülü pencere bulunmaktadır. Bir köşesine 101x30x120 cm ebatlarında raf şeklinde kitaplık, bir köşesinde ise 101x50x120 cm. ebatlarında kapılı gardırop yapılacaktır. Çatının tam ortasındaki birleşme yeri bir direkle desteklenecektir. ÇATININ AĞIRLIĞININ bir kısmı bu direğe, büyük kısmı ise dört kenardaki makasların üstüne binecektir. Çatının en alçak yeri (kenarları) 126 cm, en yüksek yeri ise (orta kısmı) 170 cm. olacaktır. Dilenirse direğin yanına (orta kısım) bir masa ve sandalye konulabilir.
17. ELEKTRİK TESİSATI: Elektrik tesisatı firmamız tarafından, yanmayan kablo ile, duvarın içinde geçirilerek döşenecektir. Elektrik sayacı, abonelik resmi işlemleri fiyata dahil değildir. Priz, lamba anahtarı ve duylar standart kalitede olacaktır. Lüks aksesuarlar isteyenler bunu temin edip firmamıza teslim etmelidirler.
18. AHŞAP KORUYUCU: Emprenye’nin dışında dış cepheye, 1-2 yıl sonra güneşten çatlayıp dökülen vernik değil, asla çatlamayan özel koruyucu sürülecektir. İç mekana da yine vernik sürülecektir.
19. ÇEVRE DÜZENLEMESİ: Pencere altlarına, seranderin çevresine çeşitli ahşap saksılıklar konacak, işin bu bölgede referans olabilmesi için en güzel uygulamalar yapılacaktır.
20. İŞVERENE AİT İŞLER: Serander kurulacak alanın düz bir şekilde teslim edilmesi, varsa subasman, elektrik ve su ihtiyacının karşılanması, yasal işlemler.
21. PLAN DEĞİŞİKLİĞİ: İşverenin istekleri doğrultusunda wc/banyo, köşe mutfak, pencere büyüklüğü ve sayısı, balkonun yapısı ve büyüklüğü konusunda her türlü değişiklik (Geleneksel serander kültürüne aykırı olmamak koşuluyla) daha en başında yapılacaktır.
22. ÜRETİM YERİ: Seranderler İstanbul’da, İstanbul’un en büyük ve modern kereste fabrikalarından birinde, modern ve hassas makinelerle seri olarak yapılacak, kamyonlarla kurulacak alana nakliyesi gerçekleştirilecektir.
23. TESLİM: İş anahtar teslimi olarak yapılacaktır. 40+1 serander 8 hafta (+, - 2 hafta) içinde bitirilmiş olacaktır.
24. ÖDEME: Sözleşmenin imzalanmasıyla birlikte toplam tutarın %70’i peşin, %30’u ise işin tesliminde ödenecektir.
25. FİYAT: Yukarıdaki özelliklere ve ölçülere sahip bir seranderin fiyatı;
TEK KATLI: 17.000 TL (Onyedi bin TL)
ÇATI KATLI: 22.000 TL (Yirmi iki bin TL)

Fiyatlar, yaptırılacak serander sayısının artması durumunda bir miktar düşürülecek, azalması durumunda bir miktar yükseltilecektir.

SÖZLEŞMEYİ İMZALAYAN TARAFLAR:

ÖĞRETMENLER ADINA: Adnan MARANGOZ, Felsefe Öğretmeni/Ümraniye

KARADENİZ SERANDER® ADINA: Atalay YILMAZ, Firma Yetkilisi


SÖZLEŞMENİN GÖRSEL EKLERİ AŞAĞIDADIR:

[which]

ewler cok harıka bu ewlerı karasudamı war )

[gece]

Orijinal Mesaj Sahibi which

ewler cok harıka bu ewlerı karasudamı war )

Bu cümle ile "Evler çok harika, bu evler Karasu'da mı?" mı, demek istiyorsunuz, başka bir şey mi, yoksa sadece bir taşla iki kuş vurup, hem Türkçe'mizi katledip hem de forum kurallarını bu şekilde ihlal ederek, uyan ve uyulmasını isteyen onca insana nispet mi yapıyorsunuz?


gece
cümlenizi doğrusu ile değiştirmenizi rica eden forum moderatörü

[uskudarim]

Merhaba hızlıca okudum çok güzel. Web siteniz şu anda kullanımda değil. Ayrıca bunun yasal durumu nedir? Yani imar olmayan yerlerde kurulabiliyor mu? Selamlar

[serander]

Doğada kendinize yer açın.