agaclar.net

agaclar.net (http://www.agaclar.net/forum/)
-   Bonsai Tarzları (http://www.agaclar.net/forum/bonsai-tarzlari/)
-   -   Çelebi Tarzı/ Literati/ Bunjin (http://www.agaclar.net/forum/bonsai-tarzlari/20759.htm)

jeomeo 08-05-2010 14:00

Çelebi Tarzı/ Literati/ Bunjin
 
Literati stili ( yazı içinde çelebi tarzı olarak bahsedeceğim), 7. yy'dan itibaren yaygınlaşan bir tarz olmuş. Özellikle Çin'deki penjing çalışmalarında, Çin kaligrafisi ilham kaynağı olmaya başladıktan sonra.

Çelebi tarzı diğer tarzlara göre daha kuvvetli bir manevi ve felsefi anlam taşır. İyi-kötü, varlık-yokluk, güç-zerafet gibi doğada birbiriyle tezat oluşturan şeylerin birbiri ile beraber var olduğu temeline dayanan bir anlatım sunar.

Bu anlamı ile çelebi tarzında bazı bonsai kurallarına uyulmuyor. Boy-gövde oranı, ilk dal yüksekliği- zirve yüksekliği oranı gibi kurallar bunlardan sadece ikisi.

Literatide dallarla veya gövdenin hareketi ile ilgili bir kural bulunmuyor. Gövde incelerek yükseliyor ve yönününü değiştiriyor.

Bu tarz genelde zayıf, yeterli dalı olmayan fidanlar için uygun bir tarz gibi görünse de, tarzın altında yatan anlam ve felsefi görüşe uymadığı söyleniyor.

Çelebi tarzında kurallar olmasa da Shao Hai Zhong'un (Çinli bir penjing ustası) tanımladığı bazı ilkeler var. Bu ilkeler aşağıdaki gibi :

"Zhong xin bing yun"

Nebariyi yani temeli sabit ve sağlam tutmak için üst kısımdaki asimetride bir denge kuruludur. Gövdedeki dinamik hareketin sağlam bir dayanak noktası vardır.

“Dou zhong qiu zhen”

Bu ilke görsel denge ilkesidir. Bu stilde gövdenin hareketi enerjik ve dramatik harmoni göstermelidir.

“Shang mi xia xu”

Literati stili Çin kaligrafisine benzer. Zirve yapılanmıştır, çıplak gövde ise zerafet ve inceliğini kutlarcasına aşağı doğru çökmüş, eğilmiştir. Bu tarzdaki zerafet ve incelik bazen zayıflık, acı çeken ve çaresiz olarak yanlış anlaşılabilmektedir.

“Xu mi de yu”

Bu stildeki fiziksel kompozisyon, ağırlığın ve hiçliğin yalın dengesini ifade eder. Ağacın görselindeki ağır ve dolu bölgeler, boşluklarla dengelenmelidir. Bu Çin kaligrafisindeki sıradışılığı çağrıştırır.

“Qan qa bian hua”

Ağacın hatları ritmik ve dinamik olmalıdır. Bunun yanında karışıklık veya monotonluk göstermemelidir. Literati, bonsai sanatında kökten zirveye uzanan ana hatlardan oluşmayan tek tarzdır. Bu tarzda birden çok ana hattın birleştirilmesi daha iyi sonuçlar verebilmektedir.

“Qi jou zhe gang”

Ağacın gövdesi kalın bir başlangıç ve zarif, ince bir bitiş göstermelidir. Fakat gövdenin en zarif ve narin yeri en güçlü enerjiyi göstermelidir.

Sakaki 01-08-2010 01:22

3 Eklenti(ler)
Elime yüzüme bulaştırdığım bir Literati denemesi sirasinda :D msgurkan tarafindan bana yardımcı olması için verilen bir linkte yer alan (ki bana bayagi yardimi dokundu - tekrar teşekkürler sn msgurkan) ve bu tarzla ilgili olarak herkese faydalı olabileceğini düşündüğüm bir konuyu Türkçeye çevirdim, umarim faydası olur herkese:


LİTERATİ TARZI BONSAİ

Bu konunun amacı:

1. Literati tarzının, özellikle de diğer bonsai tarzlarından nasıl ve neden farklı olduğunun tanımlanması ve açıklanması,
2. Literati tarzı bir bonsainin özelliklerinin tanımlanması,
3. Uygun bir gövde üzerinde çalışarak, tek bir hat üzerinde bir Literati tarzı oluşturmaktır.


GENEL BİLGİLER

A. Literati tarzı bonsai, Kıvrımlı Tarz, Eğri Tarz veya Çoklu Gövde Tarzında olabilir.

B. Literati tarzının karakteristiklerini taşıyan çam türlerine doğada rastlanabilir.


LİTERATİ TARZI BONSAİNİN TANIMI

  • Literatitarzı bonsai, gövdesi dümdüz olmadığı sürece sıradan bonsai tarzlarının çoğunu yansıtabilir. Literati tarzı için sıklıkla tüm bonsai kural ve tabularını yıkan bir tarz olduğu hatta bir kurala dayalı olmadığı söylenir. Ancak bu doğru değildir; Literati tarzının kuralları, çizgileri ve karakteristikleri vardır, ama elbette farklıdır.

1. Gövdenin, toplam uzunluğuna göre %60’ı ila %90’ı çıplaktır.

2. Gövdenin tercihen orta kısmına yakın bir yerde tek bir dal veya jin olabilir.

3. Dalların, gövdenin üstte kalan üçte birlik veya dörtte birlik bölümünde kalmasına izin verilir.





4. Gövde uzayıp gider, ani bir incelme olmaz.

5. Gövdeler kavisli olabilir veya yönlerinde ani ve dramatik değişimler olabilir. Tamamen düz uzanan bir gövde yapısı olmaz.

6. Bir gövde yukarı yükselirken aniden aşağıya doğru eğim yapabilir. Hatta ikinci bir kez daha yukarı yönlü hareket yapabilir.

7. Gövdeden çıkan bir dal, gövdeyi önden veya arkadan kesebilir (kesişme anlamında).


8. Bir dal, 90 dereceye kadar mümkün olmak üzere aşağıya doğru serpilme hareketi (süpürge şekli) yapabilir.

9. Saksıları küçüktür. Saksıların genişliği gövde uzunluğunun %25’inden fazla olmaz. Sığ, yuvarlak veya yuvarlak ve yivli olabilir. Ayakları olabilir. Ayrıca renkleri yumuşak ve pastel (soluk) tonludur.

10. Türler genellikle kozalaklı ağaçlardan veya yaprak dökmeyen ağaçlardan seçilir.

  • Bonsai tarzlarının çoğunda, yeşil/yapraklı kısımların yayılımında boşluğa göre cömert bir oran söz konusudur (burada “boşluk” ile kastedilen şey sanırım üçgen formun içinde kalan boş alan), hatta boşluğa göre yapraklı kısımlar bariz şekilde daha fazladır. Literati tarzında ise, yapraklı kısmın boşluğa oranı tam tersidir.

  • Literati tarzı bir bonsai, basit ve soyut bir durumu/olayı betimlemelidir. Şekli veya formu hava koşullarının sonucu oluşmuş olabilir, fakat zarif bir kıvrımlar serisine sahiptir.

  • Kök sistemi, gövdenin giderek incelmesi, gövde boyut ve yükseklik oranı, dalların yerleşimi veya doruk kısmı konusunda diğer bonsai tarzlarında olduğu gibi çok belirli bir kural söz konusu değildir.

AĞAÇ TARZININ OLUŞTURULMASI

Literatitarzı bonsaide bir tek veya birden fazla dal olabilir. Göreceli olarak yatay formda veya sert bir şekilde sarkma yapabilir. Aşağıda, birçok stil içinden sadece bir tanesinin oluşturulması ile ilgili önerilen bir yöntem açıklanmıştır:


1. Makul derecede olgunlaşmış, zarif kıvrımlı bir gövdeye veya yeni bir gövde olarak kullanılabilecek zarif kıvrımları olan ana dala sahip bir ardıç edininiz.

2. Kök kısmından yüksekliği 12 ila 18 inç (30 ila 45 cm arası) olan bir dal veya gövdenin esnek bir üst kısmını tanımlayınız. Bu kısım, yapraklı bölümümüzü oluşturacaktır.

3. Eğer bir dal kullanılacak ise, gövdenin üst uç kısmında bir doruk için ölü kısım (jin) oluşturmaya odaklanınız.

4. Eğer dal sol tarafta ise, ağacı sağa yatırınız, yeni ana dalı telleyiniz ve gövdenin eğimini dengeleyecek şekilde ağacın sol tarafından aşağıya doğru eğiniz.

5. Bu dala, tellenmiş olan ana dalın soluna ve sağına doğru çıkıntı yapan ikincil ve üçüncül dallarıyla birlikte yassı bir düzlem oluşturacak şekilde bir tarz verin.

6. Aşağı yönde uzayan bu ana dalın şekillendirmesi konusunda tatmin olduktan sonra, diğer tüm dalları tamamen yok edin veya bunlardan jin ve shari uygulaması yapın.

AĞACIN SAKSIYA ALINMASI

A. Tercihen yuvarlak veya düzensiz bir şekilde, nispeten sığ bir saksı seçiniz. Saksının çapı, ağaçtaki en geniş yaprak kümesinin genişliği ile yaklaşık olarak aynı olmalıdır.

B. Ağacı, gövde ve ana dalı tasarlarken kullandığınız açı ile saksıya yerleştiriniz.

C. Ağaç, gövdesi sağa doğru eğilmiş ve aşağı doğru yönelen dalı solda kalacak şekilde görüntülenir.

D. Saksıya alma işlemini tamamlayınız.

ÖZET

A. Literati tarzı bonsai, kıvrımlı tarz, eğik tarz, şelale tarzı, vs. gibi neredeyse tüm bonsai tarzlarını yansıtabilir. ANCAK ayrıca, benzersiz bir kurallar ve standartlar setine de uymalıdır.

B. Yapraklı kısımların boşluğa göre olağan oranı, Literati tarzında tam terstir; yapraklı kısma göre boşluk çok daha büyüktür.

jeomeo 01-08-2010 20:52

Yanılmıyorsam bu bahsettiğiniz kurallar daha çok japon bonsai okullarına ait. Çeşitli ustaların çeşitli doğruları ve uygulama teknikleri var. Kimisi sadece yaprak küçültme ve budama yaparken kimisi sadece telleme yapıyor gibi... (Eğer yanlışım varsa bonsaisan veya Ali H Ali gibi bu konuda benden kat kat daha bilgili birilerinin düzeltmesi daha uygun olur). Çelebi tarzı daha çok çin sanatına ait bir tarz. Yani kural olarak çok katı ve keskin çizgilerden öte üzerinde yıllarca çalışılmış bir esere felsefi bir derinlik katmaya yönelik prensipler vardır.
Örneğin temelde ying-yang felsefesi olan bu tarzda, negatifin içerisindeki pozitif ve pozitifin içerisindeki negatif ile dengeli bir görseli olan eser ortaya konmaya çalışılır. Sakaki'nin yazısındaki boş tarafa uzanan jin ve yapraklı tarafın içerisindeki boşluk bu yüzden bir kural olarak bilinmektedir. Çıplak uzun gövde ise çoğu zaman bu dengeyi terazileyen ve ayıran etmendir.
Gövdenin ince-uzun olması ise kaba bir kuvvet ve güç göstermek yerine zarif, kibar ve dinamik bir yapıyı vurgulamak içindir.

Sakaki 01-08-2010 22:06

Sn jeomeo,

Celebi tarzini tam olarak kavramak amaciyla dün ve bugün okudugum kaynaklarin hemen hepsinde, yukarida da soylendigi gibi kokler, gövde eğimi, gövde kalinligi, dalların sayısı, şekli vs. gibi konularda kesin kuralların olmadığı belirtiliyor; yukarıda verdigim yazıda da zaten birçok yöntem içinden sadece bir yöntemin anlatıldığı yazılmış. Ama sizin de belirttiginiz gibi uyulması gereken en önemli hususlar için denge, estetik, zariflik, dinamizm, felsefe vs. deniyor.
Biraz sanatsal ruh, biraz da felsefi ruhla yaklaşmak gerekiyor gibi bu tarz çalışmalara.

Ve anladigim kadariyla diger tarzların aksine bu tarz bir çalışma için öncelikle bu tarza uygun bir aday bulmak lazim. Yani, belirli bir yaşı geçmiş bir fidanı alıp onu diger tarzlarda oldugu gibi şekillendirmeye çalışmak zaman kaybı gibi birşey, ya da çok genç bir fidan alıp uzun süre üzerinde kavisler ve eğimler yaratmak gerekiyor ki bu da uzun bir süreç anlamına geliyor.
Benim gibi uygun olmayan bir ardıcı alıp telleyerek bükerek sonuca gitmek imkansız gibi :(

Yanlışım varsa düzeltin lütfen:
- Ya büyük bir şans eseri bir fidancıda cok güzel bir celebi adayina rastlayacagiz,
- Ya genç bir fidan üzerinde çalışarak uzun bir süreci göze alacagiz,
- Ya da yamadoriye başvuracagiz!?
Ki hangisi olursa olsun denge, estetik, felsefe konularında gerekli çalışmalar yine bize kalıyor.

Eh, o zaman herkese bol şans ve sabır dilerim...


Forum saati Türkiye saatine göredir. GMT +2. Şu an saat: 09:59.
(Türkiye için GMT +2 seçilmelidir.)

Forum vBulletin Version 3.8.5 Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
Search Engine Optimization by vBSEO 3.6.0
agaclar.net © 2004 - 2024