Kösgüç

[nat22]

Kösgüç aslında, Anadoluda toprak altındaki kökleri çıkarmak için kullanılan çomağa verilen isimdir.Ancak, Kastamonu'nun Araç ilçesinin dağ köylerinde, bu çomak kullanılarak çıkarılan ve tahıl tarımı yapılan tarlalarda kendiliğinden yetişen bir yumru kök'e bu ad verilir.

Yazın kadınlar toplanarak kösgüç çıkarmak için nadasa bırakılmış tarlalara giderler.Çocukların dünyasında ise çok daha önemli bir yeri vardır.Kışa doğru tarlalar sürülürken karasabanın izini süren çocuklar göze çarpar.Gözleri, yarılarak iki yana doğru kabaran toprakta gün yüzüne çıkan kösgüçleri arar.

Fotoğrafı olmadığı için tarif etmeye çalışayım.Görünüşü ve boyutları aynen kabuklu yer fıstığı gibidir.Hatta, yer fıstığı gibi bazısı tombul, bazısı ortadan boğumlu ince belli olur.Kabuğu hafiften pütürlü ve kara turp gibi kapkaradır.Kösgüçü bulan çocuk, çakıyı uç kısmına takarak çeker.Kabuğun bir kısmı, muz kabuğu gibi şerit halinde kendiliğinden gelir.Ancak bu muz kabuğu kadar kolay olmaz.Yemiş, hafif bir hışırtı sesiyle, kabuk sıyrılırken direncini belli eder.Bu şekilde şerit şerit soyulur.Etli kısmın rengi yine kara turpunki gibi bembeyaz, dokusuda yine aynen kara turpun etli kısmı gibidir.Ancak tadı bambaşkadır.Tatlıdır, ama havuç ya da yer elmasına benzemez.Kendine özgü baharlı, eşsiz bir tadı vardır.Daha doğrusu var idi.

Zamanla iç göç nedeniyle köylerin boşalması, tarlaların işlenmemesi sonucu görünmez oldu.Yöre insanı, kösgüçü asıl ortadan kaldıranın, "karasabanın yerini pulluğun alması" olduğunu ifade ediyor.Toprağa doksan derecelik bir açıyla giren karasabanın yerini, toprağa kırkbeş derecelik bir açıyla giren pulluk alınca, yüzyıllar boyunca kendini karasabana göre şekillendirmiş bitkinin sürgünleri pulluğun, keskin çelik bıçağının önünde doğranmış.

Umarım hala Anadolunun bir yerlerinde karasabanın izini süren çocuklar vardır.