Bitkilerin Latince isimlerinden, bitki hakkında edinebileceğiniz ipuçları

[gilan]

Konuyu Teorik Bilgiler başlığına mı açmak lazım emin olamadım. Çünkü benim bahsetmek istediğim teorik bilgiden çıkarabileceğimiz pratik anlamlar.

Kısa bir süre önce "semper" sözcüğünün Latince'de "her zaman" anlamına geldiğini, sempervirens'in ise herdem yeşil demek olduğunu öğrendim. Böylece bitkilerin Latince isimlerinden başka ne gibi bilgiler çıkarabiliriz diye araştırmaya başladım. Sonunda internette uzun bir listeye denk geldim.

Kaynak: Latin names
Türkçelerini ben ekledim.

Listede oldukça tanıdık kelimeler bulacaksınız.



abyssinica = from Abysinnia (Ethiopia) (North Africa) = Etiyopya’nın Abysinnia bölgesinden
acaulis = stemless = gövdesiz
aestivalis = flowering in spring = ilkbaharda çiçek açan
alba = white = beyaz
alpestris = from mountains = dağlardan
alpicola = from mountains = dağlardan
alpina = from the alps = Alplerden
altissima = tallest = en uzun
america = from America = Amerika’dan
angustifolia = narrow-leaved = dar yapraklı
annua = annual = tek yıllık
-antha = -flowered (e.g. micrantha = small-flowered) = çiçekli (örnek: micrantha = küçük çiçekli)
arboricola = living on trees = ağaçlarda yaşayan
arctica = from the arctic = Kuzey Kutbu’ndan
arenaria = from sandy places = kumlu yerlerden
argentea = silvery = gümüşi
armata = prickly = dikenli
arvensis = of the field = tarlada, arazide, açık alanda, çayırlarda yetişen
aurantiaca = orange = turuncu
aurea = golden, yellow = altın gibi, sarı
australis = from the south (not necessarily Australia) = güneyden
autumnalis = of autumn = sonbahar
azurea = blue = mavi


barbata = bearded, hairy = sakallı, tüylü
bellidifolia = with leaves like those of a daisy = papatya çiçeği gibi yapraklı
borealis = from the north = kuzeyden
bulbifera = bearing bulbs = soğanlı
bulgarica = from Bulgaria = Bulgaristan’dan


caerulea = blue = mavi
caespitosa = dense = sık
campanulata = campanulate, like a bell = çan gibi
campestris = of the field = tarlada, arazide, açık alanda, çayırlarda yetişen
canadensis = from Canada = Kanada’dan
canariensis = from the Canary Isles = Kanarya Adaları’ndan
capensis = from the Cape, South Africa = Güney Afrika’nın Cape bölgesinden
carnosa = fleshy = etli
chilensis = from Chile = Şili’den
chinensis = from China = Çin’den
chrysantha = yellow = sarı
clivora = from the hills = tepelerden
coccinea = red = kırmızı
compacta = compact = kompakt
cristata = crest(ed) = ibik gibi, ibikimsi


decidua = deciduous = yaprak döken
densiflora = dense-flowered = sık çiçekli
digitata = (leaves) like a hand, with five lobes = 5 loblu yapraklı


edulis = edible = yenebilir
esculenta = edible = yenebilir


farinosa = floury, powdery = un gibi, toz gibi
ficifolia = like a fig leaf = incir yaprağı gibi
flava = yellow = sarı
-flora = -flowered (e.g. viridiflora = green-flowered) = -çiçekli (örnek: viridiflora = yeşil-çiçekli)
flore plena = with double flowers = katlı çiçekli
florida = floriferous = çok çiçek açan
foetida = with an unpleasant smell = kötü kokulu
-folia = -leaved (e.g. tenuifolia = narrow-leaved) = -yapraklı (örnek: tenuifolia = dar-yapraklı)
foliosa = leafy = yapraklı / yapraksı
fruticosa = shrubby = çalı tipi


gigantea = giant = dev
glabra = smooth = pürüzsüz
glacialis = from cold areas = soğuk yerlerden
glutinosa = sticky = yapışkan
graeca = from Greece = Yunanistan’dan
graminifolia = with grassy leaves = otsu yapraklı
grandiflora = large-flowered = büyük çiçekli
grandis = big = büyük


helvetica = from Switzerland = İsviçre’den
hirsuta = hairy = kıllı, saçlı
hispida = bristly = kıllı
humilis = short = kısa
hyemalis = of winter = kış


incana = grey = gri
inodora = unscented = kokusuz
integrifolia = entire, undivided (leaves) = bütün, bölünmemiş (yapraklı)


japonica = from Japan = Japonya’dan


lanata = woolly = yün gibi
lanceolata = lance-shaped (leaves) = mızrak şeklinde (yapraklı)
latifolia = wide-leaved = geniş yapraklı
longiflora = with long flowers = uzun çiçekli
longifolia = with long leaves = uzun yapraklı
lutea = yellow = sarı


macrantha = large flowered = büyük çiçekli
macro- = large- (e.g. macrorhiza = large-rooted) = iri- (örnek: macrorhiza: iri köklü)
macrocarpa = large-fruited = iri meyveli
macrophylla = with large leaves = iri yapraklı
macrorrhiza = with large roots = iri köklü
maculata = spotted = benekli / noktalı
magellanica = from the south of South America = Güney Amerika’dan
magenta = magenta = pembe-mor (fuşya)
magna = big = büyük
majus = bigger = daha büyük
maritima = maritime, near the sea = deniz kenarından
maxima = biggest = en büyük
mexicana = from Mexico = Meksika’dan
micrantha = small flowered = küçük çiçekli
microphylla = with small leaves = küçük yapraklı
millefolia = with many (thousands of) leaves = binlerce yapraklı
minima = small = küçük
minor = smaller = daha küçük
montana = from mountains = dağlardan
multiflora = many flowered = çok çiçekli
muralis = growing on walls = duvarda yetişen


nana = small = küçük
nocturna = nocturnal = geceye ait


ochroleuca = cream = krem
odorata = perfumed = kokulu
officinalis = with herbal uses = şifalı
ovalifolia = with oval leaves = oval yapraklı


pallida = cream = krem
palustris = from marshes = bataklıktan
parvi- = small- (e.g. parviflora = small-flowered) = küçük- (örnek: parviflora = küçük çiçekli)
parviflora = small flowered = küçük çiçekli
parvifolia = with small leaves = küçük yapraklı
pauci- = few- (e.g. pauciflora =few-flowered) = az- (örnek: pauciflora: az çiçekli)
pauciflora = few-flowered = az çiçekli
paucifolia = with few leaves = az yapraklı
pendula = hanging = sarkıcı
perennis = perennial = çok yıllık
phoenicea = purple = mor
-phylla = -leaved (e.g. macrophylla = large-leaved) = -yapraklı (örnek: macrophylla = büyük yapraklı)
pinnata = with pinnate leaves = tüy yapraklı
poly- = many (e.g polyantha = many-flowered) = çok- (örnek: polyantha = çok çiçekli)
polyphylla = with many leaves, leafy = çok yapraklı
praecox = early, of spring = erkenci, ilkbahar
pratensis = field = alan(?)
procumbens = creeping = yayılıcı
prostrata = prostrate = yere uzanan
pulverulenta = dusty = tozlu
pumila = small = küçük
punica = red = kırmızı
purpurea = deep pink = koyu pembe
pygmaea = small = küçük


quercifolia = oak-leaved = meşe yapraklı


rediviva = perennial = çok yıllık
rivalis = from near rivers = dere kenarından
rivularis = from near rivers = dere kenarından
rosea = rose pink = gül pembesi
rotundifolia = round-leaved = yuvarlak yapraklı
rubra = red = kırmızı
rupestris = of hills = tepelerden
rupicola = of hills = tepelerden
russica = from Russia = Rusya’dan


sanguinea = blood-red = kan kırmızısı
sativa = cultivated = kültür ortamından
saxatilis = of rocks = kayalardan
scaber = climbing = tırmanıcı
scandens = climbing = tırmanıcı
semperviva/sempervivum = perennial = çok yıllık
sempervirens = evergreen = herdem yeşil
sibirica = from Siberia = Sibirya’dan
sinense = from China = Çin’den
somnifera = inducing sleep = uyku getirici
spicata = spiked = çıkıntılı
spinosa = spiny = dikenli
stellata = starry = yıldız gibi
sulphurea = yellow = sarı
sylvestris = of woods = odunlardan


tenuifolia = with thin, narrow leaves = küçük dar yapraklı
texensis = from Texas = Texas’tan
tomentosa = tomentose, woolly = yünlü
trifoliata = trifoliate, with three-lobed leaves = 3 loblu yapraklı


umbellata = unbellate, with flowers in an umbel = şemsiye tipi çiçekli


velutina = velvety = kadife gibi
vernalis = of spring = ilkbahar
villosa = hairy = tüylü
violacea = violet = mor
viridis = green = yeşil
viscosa = sticky = yapışkan
vitifolia = with leaves like a vine = sarmaşık yapraklı
volubilis = twining = ikiz
vulgaris = common = yaygın

[gilan]

Böylece,

Passiflora caerulea 'nın mavi çiçekli bir tür olduğunu,
Passiflora edulis 'in meyvelerinin yenebildiğini,
Melissa officinalis 'in şifalı bitki olduğunu,
Lobelia pendula 'nın sarkıcı olduğunu,
İberis semprevirens 'in herdem yeşil kaldığını

ilk bakışta anlayabiliriz.

[üzüm]

Sayın gilan,

officinalis için ilave yapayım.

Orijinal Mesaj Sahibi üzüm

...
Bildiğim kadarıyla "officinalis" tarihte tıbbi olarak kullanılmış bir bitki olduğunu gösteriyor. Ama bu günümüzde tıbbi olarak kullanıldığını belirtmiyor.

[nevsune]

Harikasın gilan.

Ben de bitki isimlerindeki ikinci kelimeler birden fazla bitkide geçiyor, bir anlamı olmalı diye düşünürdüm de senin gibi araştırmak aklıma gelmemişti. İyi oldu hazır bilgiye kondum. Bendeki birçok bitki ismiyle anlam kazanmış oldu böylece. Aramalarda da oldukça işe yarayacak.

[agozce]

Harika bir bölüm olacak burası..Hoyaların da anlamı ortaya çıkacak..).

Çok teşekürler sayın Gilan.

[nevsune]

Alba'nın beyaz olduğunu biliyordum, bir de yer adlarıyla bağlantı kurabiliyordum. Lutea'nın sarı olduğunu geçen sonbahar farkettim. Hadi grandiflora gibi anlamı çok ortada olanlar vardı ama aslında ne kadar çok ipucu varmış. Şimdi baktıkça nasıl anlayamadım diye kendime kızmaya başladım

Arama motorlarında bizlerden öyle çok görsel çıkıyor ki, bu yüzden özellikle galerideki isimlere çok dikkat etmeye çalışıyorum. Doğru isim kullanmak gerçekten önemli oluyor. Odorata'nın kokulu anlamına geldiğini bilmiş olsaydım, galeriye kokmayan bu menekşeyi yüklerken yanlış isim kullanmamış, dolayısıyla başkalarını da yanıltmamış olurdum (iyi ki jineop durumu farkedip doğrusunu buldu, ben de düzelttim).

Çok iyi oldu bu başlık, çok

[kelebek çalısı]

Latinceye ilgi duyduğumdan, ben de bu başlığı açan Sn. gilan' a teşekkürü bir borç bilirim

Genelde de bitkilerin latince isimlerini kullanmayı tercih ederim, böylece bütün dünya üzerinde olan herkes neden bahsettiğinizi gayet rahat anlayabilir. Yakından takip edeceğim. Bilmediklerimi öğreneceğim.

[gilan]

Orijinal Mesaj Sahibi agozce

Harika bir bölüm olacak burası..Hoyaların da anlamı ortaya çıkacak..).

Çok teşekürler sayın Gilan.

Mesela carnosa etli demekmiş. Hoya carnosa da etli yapraklarından bu adı alıyor demek ki.

Bunları öğrendikçe aklımda pek çok bağ kuruluyor. Mesela İspanyolca carne "et" demek. Demek ki o da Latince kökenliymiş.
Benzer şekilde siempre "her zaman" demek, demek ki o da semper'den geliyor.

Yakında hepimiz Latinceyi sökeriz!

[bozo.0606]

peki cristata ne demek? bilen var mı?

[drhegeli]

cristata : ing. crest(ed), ibik gibi, ibikimsi

[gilan]

cristata'yı da listeye ekledim.

[kelebek çalısı]

albescens Pale, whitish : soluk, beyazımsı

albidus, albus White : beyaz

albiflorus Having white flowers : beyaz çiçekli

amphibius Adaptable either to land or water : kara ve suda yaşama yetisine sahip olan

aquaticus Of the water, water-loving : suda yaşayan, sucul

arborescens Growing like a tree, woody like a tree : ağaç formunda büyüyen, odunsu yapılı

aristatus Bearded : sakallı

arrectus Straight up, erect : dik duran

ascendens Going up, ascending: yükselen

asiaticus, asiatus From Asia : Asya' dan


atropurpureus, atropurpurea Purple colour, sometimes also used for dark red : mor renkli, bazen de koyu kırmızı

atroviolaceus Dark violet: koyu mor renkte

atrovirens Dark green : koyu yeşil

biennis Biennial : iki yıllık


biflorus Two flowered : çift çiçekli


bifolius Two leaved: çift yapraklı

brefolius With short leaves: kısa yapraklı


brevis Short : kısa

brevisimus Very short : çok kısa

brunneus Brown : kahve renkli

buxifolius With leaves like a boxwood, box-leaved: şimşir yapraklı

candelabrum Having the form of a candelabra : şamdan, kandil formunda

candicans White or frosty looking: beyaz veya donuk görünümlü

cerefolius With waxy leaves : yapışkan yapraklı

coloratus Colored: renkli

columnaris Having the form of a column: sıralı forma sahip olan

concolor Similar coloring: yakın benzer renklerde

contortus Twisted, contorted : kıvrımlı, büklümlü

cordatus Heart-shaped: kalp şeklinde

cornutus, cornuta Horned : boynuzlu

crenatus Serrated: tırtıklı

cuspidatus Sharp tooth, or hard point: keskin dişli veya sert kısımları olan

deformis Deformed : bozulmuş, deforme

dendroideus Like a tree : ağaçsı

densatus Dense: yoğun

densifolius With dense leaves: yoğun, sık yapraklı

dentatus Toothed, with a series of points : dişli, tırtıklı yapıda olan

dipterus Two-winged: çift kanatlı

discolor Of two or several colors: iki veya daha çok renkten

dissectus Deeply cut leaves, an in fern-leaved maple : derin girinti
çıkıntılı yapraklılar

divaricatus Spreading: yayılıcı


elatus, elata Tall: uzun

elegans Elegant, graceful : zarif

erectus Upright: yukarı doğru, dik yapıda

excelsius, excelsus Tall: uzun

exoticus, exotica From another country: egzotik, diğer bir ülkeden olan

fastigiatus Having nearly vertical, close-together branches: neredeyse yatay birbirine yakın dal yapısında olan

flammeus Flame-colored : alev renklerinde

flexilis Bendable, flexible: esnek

foetidus Bad-smelling, having a fetid odor: kötü kokan

fragrans Sweet-smelling, fragrant : kokulu

fragrantissimus Very sweet-smelling : çok şekerli kokuya sahip olan

frutescens Bushy, shrubby, twiggy : çalımsı


glaucus With a frost-like bloom, as on a grape, buğulu görünümde olan

gloriosus, gloriosa Great, superb: görkemli, heybetli

gracilis Slender, graceful, lissome : narin, zarif

haemanthus Bright red flowers: parlak kırmızı yapraklı


lancifolius With lance-like leaves: mızrak yapraklı

leptophyllus With thin leaves : ince yapraklı

leucodermis With white skin : beyaz dokuda olan

lobularuis Lobed : loblu, parçalı

luteus Yellow : sarı

macranthus With large flowers: geniş çiçekli

medius Medium : orta

megalophyllus With very large leaves: geniş yapraklı

microphyllus With very small leaves

minimus Very small : çok küçük

mollis Hairy, fuzzy : tüylü, kabarık tüylü


nerifolius, nerifolia, With narrow leaves : dar yapraklı

niger Black: siyah

nodulosa With small nodes: ufak yumrulu

nudifolia Deciduous, naked of leaves: yaprak döken

oblongatus Oblong: oval


patens Spreading : yayılıcı

porphyreus Purple: mor



pyramidalis Pyramidal : piramit yapılı

repens Creeping : sürünücü

reticulatus With a netted pattern : ağ yapılı

robustus Strong, robust: kuvvetli

rosea florus With rose-like flowers : gül çiçekli

semperflorens Everblooming : her dem çiçekli

serpens Creeping : sürünücü

serpyllifolius With thyme-like leaves : kekiğimsi yapraklı

serratus With a saw tooth edge: testere dişli


tridens With three teeth or points: üç dişli


verrucosus Warty: yumrulu

virens Green: yeşil



xanthinus Yellow , sarı

zonalis Banded: şeritli, çizgili

[mrduran]

Sayın Gilan;

Bu muhteşem veri tablonuzdan dolayı sizden helâllik istemek borcumuz oldu.

Bu emeğiniz yadsınamaz, çok sağ olun inşallah.

Helâk olan gözleriniz için ise sâde bir minnettârlığımızı kabul edin lütfen..

Sağlıkla kalın inşallah.

Saygılarımızla lütfen.

[gilan]

Sayın mrduran, siz sağ olun.
Bitkiler hakkında bildiklerimin çoğunu ya ağaçlar.netten öğrendim, ya da ağaçlar.net'ten kaynaklanan araştırmalarımda öğrendim. Bulduklarımın mümkün olan kadarını paylaşmak beni de mutlu ediyor.


(Bu arada gözlerim için dileklerinizi memnuniyetle kabul ediyorum. Birkaç aydır çok ciddi göz kuruluğu problemim var. )

[gilan]

Sevgili kelebek çalısı,

İlk fırsatta sizin eklediğiniz listedekileri de ilk listeye birleştireceğim, böylece bir kelimeyi aradığımızda bulmamız daha kolay olur.

Çok teşekkürler, bir sürü yeni kelimemiz oldu.

[gilan]

kelebek çalısı'nın eklediği listede semperflorens kelimesini görür görmez semperflorens bitkiler neymiş diye baktım. Herdem çiçekli, insan daha ne ister...

Karşıma Begonia semperflorens çıktı, bildiğimiz mevsimlik satılan bodur begonyalar. Düşününce gerçekten de bitki yaşadığı herdem çiçekli. Sanırım bazı bitkilere fazla kolay ulaşınca kıymetlerini bilmiyoruz.

[tturt]

Sayın Gilan,

Emeğinize sağlık. Eminim bir çok sitesever faydalanacaktır.

[gilan]

paniculata'nın anlamını bilen var mı?

[kelebek çalısı]

Orijinal Mesaj Sahibi gilan

paniculata'nın anlamını bilen var mı?

Salkım halinde olan demekmiş.

[drhegeli]

paniculata ing panicle(d), salkım gibi, piramid gibi

[gilan]

incarnata = flesh-colored = et rengi (kırmızı, pembe, somon)

[jineop]

Delicious : Lezzetli (meyva ve sebzeler için)

[gilan]

deliciosa şeklinde kullanıldığını görmüştüm ama direk bu şekilde geçtiği bitki de var mı jineop?

[gilan]

Mine Hanım'dan bir alıntı:

Orijinal Mesaj Sahibi Mine Pakkaner

Bu arada hemen bilenler için bir hatırlatma, bilmeyenlere de uyarı yapalım;

Bitkilerin botanik adını yazarken ilk isim olan cins isimi büyük harfle, ikinci isim olan tür adıysa küçük harfle yazılmalıdır. Botanik adlar italik veya kalın harflerle yazılır.

Örneğin;
Yukarıda Hasan 55'in verdiği değerli bilgilerde "SAMBUCUS NİGRA" olarak belirtilen isim Sambucus nigra veya Sambucus nigra şeklinde yazılmalıdır.

Artık buna da dikkat etmeye çalışacağım.

[jineop]

Orijinal Mesaj Sahibi gilan

deliciosa şeklinde kullanıldığını görmüştüm ama direk bu şekilde geçtiği bitki de var mı jineop?

Sevgili gilan, dün nette dolaşırken meyve ve sebzelerin tat derecesi için bunu kullandıklarını gördüm. Özellikle merak ettiğimiz bu özelliği vurgulamak için yazdım.

[bari]

Orijinal Mesaj Sahibi gilan

deliciosa şeklinde kullanıldığını görmüştüm ama direk bu şekilde geçtiği bitki de var mı jineop?

Monstera deliciosa (DEvet tabanı).

[nevsune]

Deliciosa'yı Latinceden Türkçe'ye çevirtmeye kalktığımda önce sonuç alamadım, Latince'den İngilizce'ye çevirttiğim zaman ise "the luxurious" çıktı. Sonra hafızasına aldı demek ikinci kez Türkçe'ye çevirttiğimde ise lüks anlamı verdi.

Deve tabanı demek birilerinin gözünde çok lüksmüş ki, adlandırırken bu kelimeyi kullanmışlar

[sakdag]

Orijinal Mesaj Sahibi jineop

Delicious : Lezzetli (meyva ve sebzeler için)

Elma için kullanılır.

Starking delicious (kırmızı renkli çeşit)

Golden delicious (sarı renkli çeşit)


Sevgili Gilan bu sayfa çok güzel olmuş, ellerinize sağlık. Mesleğim gereği botanik dersleri almıştım. Bazı basit anlamları kendim çıkarabiliyordum ama böyle açıklamalı bilgiler çok güzel olmuş.

[bari]

Orijinal Mesaj Sahibi nevsune

Deliciosa'yı Latinceden Türkçe'ye çevirtmeye kalktığımda önce sonuç alamadım, Latince'den İngilizce'ye çevirttiğim zaman ise "the luxurious" çıktı. Sonra hafızasına aldı demek ikinci kez Türkçe'ye çevirttiğimde ise lüks anlamı verdi.

Deve tabanı demek birilerinin gözünde çok lüksmüş ki, adlandırırken bu kelimeyi kullanmışlar

Delicious leziz demek ingilizce. Deve tabanı meyvesi meksika ekmek meyvesi diye biliniyor. Tadı güzeldir herhalde. Ben bir fabrikanın içinde meyve veren bitki görmüştüm..

[nevsune]

Orijinal Mesaj Sahibi bari

Delicious leziz demek ingilizce. Deve tabanı meyvesi meksika ekmek meyvesi diye biliniyor. Tadı güzeldir herhalde. Ben bir fabrikanın içinde meyve veren bitki görmüştüm..

İngilizce'deki "delicious"un kökeni Latince'deki "deliciosa"dan geliyorsa anlamı dediğiniz gibi "lezzetli" olur. Benim aklımı karıştıran Latince'den İngilizceye çevirirkenki anlamı olan "the luxurious" oldu. Latince'den bağımsız bir kelime olabilir.

Deve tabanının meyve verdiğini bilmiyordum. Eskiden neredeyse herkesin salonunda bir devetabanı olurdu, hiç meyve görmemiştim. Şimdi baktım da meyvesi böyle birşeymiş. Sn. bari sayenizde tanımış oldum