Lisianthus (lalegül)/Genel Bilgiler

[trida]

Lisianthus (Lalegül)




Tohum ekme zamanı : Ocak-Mayıs

Fide ekim zamanı: Nisan-Mayıs

Gelişim zamanı: 22-26 haftadır.

Çimlenme: Tohumlar 21-22Co da yaklaşık 1 ayda çimlenir, çimlenen bitkicikler 16-18Co da 3 ay büyümeden genişlerler genişleme süresinin ardından sürgünlerini uzatarak çiçeklenirler.

Fide : Fide oluncaya kadar 3 ay geçer.Çimlendikten sonra sıcaklığı 15-17 Co düşürülür

Çiçeklenme : İlk çiçekler Haziran temmuz da olursa (Fideleri Nisanda ekilirse) ikinci el çiçekleri Eylül Ekim aylarında açar.

EC: Düşük derece tuzluluk oranları uygundur.

Nem: Tohumun kaplamasının eriyebilmesi için yüksek nem oranı gerekir. Ortam nemi % 75 civarında olmalıdır.

Tohum kapağı: Tohumun nemini koruyabilmek içi kapak oluşturulur.

PH: Toprağınız işlenmiş, kabarık olmalı ve PH sı 6.7 cıvarında olmalı!! Phsı 6,5 dan düşük olan topraklarda yetiştirme sorunları var.

Kullanım : Genellikle KESME çiçek olarak kullanılmakla birlikte ıslahçılar saksı çiçeği olarak kullanılan ve bordürlerde mevsimlik çiçek olarak kullanılan (Bodur) tipleri ıslah edilmiştir. Bitki boyu 25-30cm’dir. Saksı ve bordür bitkisi olarak yetiştiriciliği yapılabilir. Uniform bir bitkidir.

[trida]

Lisianthus (Eustoma rusellianum) a. Lisianthus Türkiyede ve dünyada yeni bir çiçek türü. Tohumla çoğaltılır. Tohumları çok minik olup bu nedenle badem şekeri gibi kaplanarak irileştirilir ve tane ile satılır. Toz halindeki tohumları tuz tanasi kadardır, tuzlukla serpilir!



Tohumlar 21-22Co da yaklaşık 1 ayda çimlenir , çimlenen bitkicikler 16-18Co da 3 ay büyümeden genişlerler genişleme süresinin ardından sürgünlerini uzatarak çiçeklenirler.




Fide oluncaya kadar 3 ay geçer.Çimlendikten sonra sıcaklığı 15-17 Co düşürülür. Ancak bazı çeşitler farklı reaksiyon gösteriyor. Örneğin yazın gelişen kışın gelişmeyen vb. çeşitler ıslah ediliyor. Bol ışık hafif hafif gübreleme ve hastalıklara karşı zaman zaman ilaçlama gerektirir. Ortam nemi % 75 civarında olmalıdır.Sulamada dikkatli olmalı, ortam kurutulmamalı aynı zamanda çok ıslak da olmamalıdır. Kısaca sabır ve ilgi ister.

3-4 yaprak çifti oluştuğu zaman bitkide 2 yaprak çifti kalıcak şekilde tepeleri kopartılırsa bir kökte 3-5 dal çiçek olur.
İlk çiçekler Haziran temmuz da olursa (Fideleri Nisanda ekilirse) ikinci el çiçekleri Eylül Ekim aylarında açar.

Lisi yi tohumdan üretmek oldukça zahmetlidir bu nedenle fide dikmenizi öneririm. Açık bahçeye dikeceğinize göre Mayıs ayında fideler hazır olurlar. Şu anda 22 Co da tohumları ekip mayısa kadar özen göstermeniz gerekir ve zor iştir. Mayıs da dikilen fideler dikildikten yaklaşık 20-30 gün sonra tepeleri kırılarak dipten kardeşlenmesi sağlanır bunlar da temmuz-ağustos gibi çiçeklerini verirler tepeleri kırılmayanlar daha erken fakat tek dal çiçek verir. Çıkan çiçek dallarını diplerine saplanacak 50-60 cm lik bir çubuk parçasına bağlanarak destek verilirse devrilmez, yıkılmaz. Çünkü bunlar kesme çiçek amaçlı çeşitlerdir ve uzun boy yaparlar. Çiçekler açtıktan sonra dipten saplarını keserek vazonuza koyabilirsiniz. Havalar uygun giderse dipten koparılan yerden tekrar filiz (çiçek sapı) verir ve Eylül- Ekim de tekrar çiçek açar.

***dipten kardeşlenme toprak seviyesindeki yaprakların dibinden sürgün ve çiçek vermesidir.

Sürgünler uzadığı zaman isterseniz uç alma yapabilirsiniz. Böylece kardeş sayısı artar tabi çiçek dalı da artar. Uç almazsanız çiçekler açtıkları zaman tarih temmuz ise, çiçekler en dipten koparılırsa tekrar 2. el çiçekler verebilir. Yani çiçekler dalında Temmuz sonunda geçince dipten koparın yeniden gelsin.

Aşırı sıcakta yetişen lisianthus fideleri ROZETLEŞME yapar. Fidelerin ortasından sürgün uzatması lazım. Sıcak bölgelerde lisianthusun en önemli sorunu rozetleşmedir. Yapraklar rozet şeklinde gelişir fakat sürgün uzatmazlar.

Kışın soğuktan ziyade hastalık nedeniyle kuruyor. Kışın çalışmayan fideye hastalık etmenleri kolay giriyor. Sanırım Rizoctonia ve Mildiyö hastalıkları zarar yapıyor. Yaz aylarında Midilyö hastalığı görülme olasılığı pek olmuyor ama sonbaharda ve kış aylarında görülebiliyor. Tabi fideler iyi kök yapmış ise, güzel çalışıyorlarsa mildiyö biraz zor çalışıyor. Fide kendini kurtarabiliyor. Ertesi yıla da kalabiliyor.

[trida]

Dikim aralık ve mesafeleri 16-18 cm. cıvarındadır (Seralara 1m. genişlikte yastığa 6 adet dikiliyor)saksıda büyütenler için,10-12 cm çaplı saksıya 1 adet dikilebilir. Saksının çapı büyüdükçe sayı artabilir. Uzun balkon saksılarına dikerseniz 18cm cıvarında aralık verin. Saksının büyüklüğü önemli. 10-12 cm. çapındaki saksıya ancak 1 fide dikilebilir.

Yerde daha iyi kök yapar ve daha gürbüz gelişir. Uç alma yapılırsa 1 fideden 3-5 dal çıkar. Ancak çiçeklenme 15-20 gün gecikir. Uç alma : Bitkinin üzerinde 2-4 yaprak çifti bırakacak şekilde tepesini kopartmaktır. Böylece kalan yaprakların dibinden (sapa birleştiği yerden) yeni sürgünler gelir ve bir kökten 3-5 çiçek dalı gelir. Uç almayı daha yukarıdan yaparsanız daha zayıf dallar gelir. Bitki üzerinde 3-4 çift yaprak kalması yeterlidir. Yok kıyamam koparmaya derseniz, kuvvetli tek dal gelir. Yarısında uç alma yaparsanız çiçeklenme kademeli olur. Doğal olarak uç alınan bitkilerde çiçeklenme 20 gün kadar gecikir. Uç almazsanız bir bitkiden 1 dal gelir ve üzerinde 5-10 çiçek olur.




Çiçeklenme sonrası çiçekli dal toprağa yakın seviyeden kırılırsa kırım zamanı En geç Temmuz sonu-Ağustos başı ise eylül-Ekim gibi kırılan yerin altındaki yaprakların koltuklarından yeni çiçek dalları GELEBİLİR. Kırım zamanı geç olursa (Ağustos sonu gibi) yeni dallarda çiçek gelmeyebilir. Budama yapılmayanlar sağlam bir gövde üzerinde 5-8 çiçek verirler. Burada gövde sağlam ve kalın olur. Yatmaması için dibine çubuk dikmeniz ve buna bağlamanız gerekebilir.


Lisianthus fidelerini aldıktan sonra; Yerleri hazır ise hemen dikebilirsiniz. Fideleri viyolden çıkartmak için parmağınızla veya kurşun kalem kalınlığında bir çöp ile dipten yukarıya doğru ittirin ve kulaklarından (yapraklarından) çekip çıkarın. ANCAK FİDELER HAFİF KURUMUŞ OLMALI ki kolay çıksın. Islak yaş fide viyolden kolay çıkmaz.

Toprağınız işlenmiş, kabarık olmalı ve PH sı 6.7 cıvarında olmalı!! Phsı 6,5 dan düşük olan topraklarda yetiştirme sorunları var. Kısacası Ortanca toprağında Lisianthus yetişmez. Ortanca 5,5-6,0 Ph ister ki sararmasın buna karşın Lisianthus Ortanca toprağına (veya pek çok saksılı bitki toprağına) dikilince düşük PH da bazı besinleri çok alırken bazılarını alamaz ve sararır.

Dikerken fazla gömmeyin. Yerini açık fideyi dikip fidenin boğazına gelen toprağı biraz sıkın. Çok derine gömmeyin, havada da bırakmayın. Yaprakları toprağa gömülmesin.

Dikimden yaklaşık 10 gün kadar sonra kökleri ana toprağa girmeye başlar. 20 gün kadar sonra hafif sulandırılmış (1lt suya 1 çay kaşığı) suni gübre verebilirsiniz. suda kolay eriyen gübreler olabilir.

Kesme Çiçek için geliştirilmiş olanlar uzun sap yapar. Yanında bir çöp-çıta ile uzayan çiçek saplarını bağlamanız gerekebilir.


Bütün bitkilerde, soğanlı veya fide baştan en önemli iş; İyi bir KÖKLENME ORTAMI sağlamaktır. Kabartılmış toprak, verilen suyun akıp gitmesi (Drenaj) önemlidir. Bu bağlamda saksı altlıklarında biriken suyu dökünüz. Su birikmesin.

[trida]

SULAMA; İlk 2 hafta bitkileri nemli tutun, kurutmayın. Toprağı kurutursanız köklerin bulunduğu torf kurursa tekrar su almaz ve torfun içindeki yeni kökler zarar görür. İlk 15 gün suyuna dikkat edin tabi ki calla gibi de vıcık vıcık sulu olmasın toprak. Köklerin havaya da ihtiyacı var.

Aslında Lisianthus kolay bir bitki, Kalender. Hastalık ve zararlısı çok az. Ben hemen hemen hiç ilaç kullanmıyorum desem yalan olmaz. ANCAAAK:; Temmuz sonu- Ağustos dan itibaren yeşil kurtlara dikkat. Kurtlar kelebeklerin yumurtalarından çıkan tırtıllardır. Ağustosdan itibaren çok zarar yapabilir. Temmuz sonunda Lisianthusları yakından dikkatli izleyin. Tırtıllar varsa temizleyin. Çiçek tomurcukta iken bazı böcekler yumurtayı tomurcuğa bırakır, yumurtadan çıkan tırtıl delerek goncanın içine girer ve orada çiçek tozlarını vs. yiyerek beslenir gider. Çiçek yapısı yenen goncalar açılamazlar .

Lisiler bol ışık sever. Bahçeye ekilecek ise ; yarı gölge olabilir fakat tam gölgede cılız ve zayıf olur. Drenaj fazla suyun akması demektir. Nemli toprak tamam fakat ıslak. Çamur toprak hayır. Durgun su da bütün bitkilerin kökleri zararlanır. Suyu vereceksiniz, toprak ıslanacak, fazla su derinlere akıp gitmeli. Saksı tabaklarında biriken su köklere zarar yapar. Susuz kalırsa: cılız bitki olur. Yeni dikilen fideleri 15 gün kadar her gün sulayın. Kökler toprağa geçtikten sonra suyu azaltın ve korkmayın. Bitki kendini ayarlar.


Bol ışık, bol güneş, yeterince su, fazla suyun akıp gideceği drenaj. Hepsi bu kadar.

Çiçeğin ömrü; dipten kesip vazoya koyarsanız, 2 hafta kadar, yerinde bırakırsanız, yani bahçedeki ömrü sıcaklığa bağlı olarak 1 ay kadardır.



Fideler ölme nedeni ile ilgili tahminler ;

1. aşırı sulama ve drenaj olmayışı nedeniyle kökler boğulmuş olabilir. dikilen toprağın üstü kuruyunca sizi aldatmasın. Alt tarfı yaş ise sulamayın.!!
2. Bolu torfuna dikildilerse tuzlu olabilir ve çok su tutabilir.
3. Toprakta drenaj (verilen suyun fazlasının gitmesi) yok ise kökler yine gelişemez ve boğulabilir. Suyu az az verin.
4. Saksılara dikildiyse altında tabakta su kalmasın, boşaltın.
5. Bol güneş-ışık ister, Aşırı gölgede tutmayın.
6. Ortanca toprağına (PH sı düşük ) dikmeyin, veya daha önce kullanılmış toprağa dikmeyin.



Önemli Not: Bilgilerin bir çoğu Kgursan'ın yazılarından derlenmiştir. Kendisine katkılarından dolayı teşekkür ederken, düzeltme gereken noktalar var ise bildirdiği takdirde düzeltme, ekleme vb. gerçekleştirileceğini belirtmek isterim.