Bademde Çevirme Aşısı Yapma Tekniği

[Mine Pakkaner]

BADEMDE ÇEVİRME AŞISI YAPMA TEKNİĞİ
Semih ÇAĞLAR ve Mehmet Nuri NAS

E-posta: sgcaglar@ksu.edu.tr ; mnurinas@ksu.edu.tr

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi,
Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü
Kaynak

Giriş

Çekirdekten yetişmiş ve meyve özellikleri iyi olmayan badem ağaçları çevirme aşıları yoluyla kaliteli meyve yapan verimli ağaçlara dönüştürülebilir. Başarılı bir şekilde yeni çeşitlere çevrilen ağaçlar 3. yıldan itibaren meyveye yatar.

Çevirme aşıları için özellikleri bilinen çeşitlerden aşı kalemleri temin edilmelidir. KSÜ Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümünde yürütülen badem çeşit denemelerinde Ferragnes, Ferraduel ve Cristomorto çeşitlerinin hem çok verimli olduğu hem de kaliteli meyveler yaptığı belirlenmiştir. Bu çeşitlerin ortak özelliği geç çiçeklenmeleri ve birbirlerini karşılıklı olarak tozlamalarıdır. Ticari bir verim almak için badem çeşitlerinin bahçe içinde aynı oranda (tercihen birer sıra olacak şekilde) aşılanması ve ağaçlar meyveye yatınca bahçede arı kovanları bulundurulması gerekir.

Çevirme aşısı yapma tekniği

Çevirme aşıları genel olarak erken ilkbahar döneminde en iyi sonucu vermektedir. Bu dönemde çevirme aşısı yapabilmek için aşı kalemleri ağaçlar uyanmadan önce alınmalı ve aşı zamanına kadar nemini yitirmeden soğukta (4 o C'de - ya da buzdolabının sebzeliğinde) plastik poşet içinde saklanmalıdır. Zira, erken ilkbaharda aşı yapılırken aşı kalemleri "uyanmamış" olmalı, buna karşın aşılanacak ağaçlar ise "uyanmaya başlamış" (su yürümüş) olmalıdır.

Çevirme aşısı olarak kalem ya da göz aşıları uygulanabilir. Çapı 5 cm'e kadar olan dallarda ya da gövdelerde yonga (Şekil 1) veya çift kapaklı (Şekil 2) göz aşıları yapılabilirken, daha kalın dal ve gövdelerde kalem aşıları (yarma aşı, Şekil 3) uygulanmalıdır.

Çevirme aşısına başlamadan önce, ağaçlar henüz durgun dönemdeyken tek tek incelenip aşı yapılacak yerler işaretlenmeli ve buralara hangi aşı yöntemi uygulanacağına karar verilmelidir. Daha sonra, dallarda aşıya hazırlık için kısaltma budamaları yapılmalıdır. Gerekiyorsa, taç içinde dal seyreltmesi yapılarak aşıdan sonra yeni çeşidin sürgünlerinin kolayca büyümesi sağlanmalıdır. Çok büyük ağaçlarda tüm dalları bir yılda aşılamak yerine, dalların yarısı bir yıl, kalan yarısı da izleyen yıl aşılanmalıdır. Buna karşılık, genç ya da nispeten küçük ağaçlarda ana gövde ya da seçilecek 4-6 adet dal kalınlıklarına göre kalem ya da göz aşılarından biriyle kolaylıkla aşılanabilir (Şekil 4). Kalem aşılarında tek bir aşı sürgününün geliştirilmesine dikkat edilmelidir.

Aşıdan sonraki bakım işleri

Çevirme aşılarının başarısı büyük ölçüde aşıdan sonraki bakım işlerine bağlıdır. Aşı sürgünlerinin ilkbahar ve yaz boyunca kuvvetli bir şekilde gelişmesini sağlamak için bahçe sık sık gezilerek, aşı sürgünlerin altında kalan yaşlı odundan büyüyen filizler kesilerek temizlenmeli ve gerekiyorsa, hastalık ve zararlılara karşı ilaçlamalar yapılmalıdır. Bu bakım işlemlerine 2. ve 3. yılda da devam edilerek aşı sürgünlerinin hızlı bir şekilde ağacın yeni tacını oluşturması sağlanmalıdır. Böylece, çevirme aşısı yapılmış olan ağaçlar 3. yıldan itibaren yeni çeşitten meyve vermeye başlar.



Şekil 1: Yonga göz aşısı tekniği.

Şekil 2: Çift kapaklı göz aşısı tekniği.

Şekil 3: Kalem (yarma) aşısı tekniği.

İnce bir dalda yeni süren yonga göz aşısı




Çift kapaklı göz aşısının görünümü



Devamı aşağıda...

[Mine Pakkaner]

Yeni süren bir kalem aşısı



İnce dallarda yonga göz aşıyla çevirme



Genç bir gövdede göz aşısı ile cevirme



Kalın bir gövdede kalem aşısı ile çevirme
Şekil 4.

Yukarıdaki resimler üniversitemizden temin edilen Ferragnes ve Cristomorto çeşidi aşı kalemleriyle 2003 yılı nisan ayında Kahramanmaraş'ta bir üretici bahçesinde yapılan badem çevirme aşılarına aittir.

----------------------------------------------------------------------


Aşı çeşitleri nelerdir ?

Göz aşıları ve kalem aşıları olmak üzere ikiye ayrılır.

I. Göz aşısı
Küçük bir kabuk parçası ile bunun üzerinde tek bir göz ile yapılan aşılara göz aşısı denir. Yongalı göz aşısında, kabuk parçasının altında odun dokusu bulunur.

Göz aşısı ne zaman yapılır?
· Sonbahar göz aşısı (Durgun göz aşısı)
· İlkbahar göz aşısı (Erken sürgün aşısı)
· Haziran göz aşısı (Geç sürgün aşısı)

Göz Aşısı Metotları

a) T göz aşısı: 6 mm ile 2.5 cm arasındaki çapa sahip anaçlara büyüme devresinde uygulanır. Aşı topraktan 5-25 cm yükseklikte yapılır. Anaç T şeklinde kesilir. Göz ise kalkan şeklinde odunlu ve odunsuz olarak kesilir ve anaçta açılan T içerisine yerleştirilir. Aşı yeri rafya ile hava almayacak şekilde bağlanır. Aşı bağı 15-20 gün sonra kesilir.


b) Ters T aşısı: Yağmurlu bölgelerde yağmur sularının açılan T içerisine girmemesi ve enfeksiyon oluşmaması için ters T aşı metodu uygulanabilir.

c) Yama göz aşısı: Dikdörtgen biçimindeki bir kabuk parçasının anaçtan kesilip çıkarılması (üzerinde bir göz bulunan) ve kalem üzerinde aynı büyüklükte bir kabuk parçasının çıkartılıp yerine anaçtan kesilen ve bir göz ihtiva eden parçanın anaç üzerine yerleştirilmesi şeklinde olur. Genellikle T göz aşısının başarısız olduğu tür ve çeşitlerde uygulanır. Bu aşıda başarılı olmak için, gece ve gündüz ısı farkının az olduğu dönemler seçilmelidir. Aşı çabuk yapılıp, çabuk bağlanmalıdır.

d) Flüt göz aşısı: Yama göz aşısına benzer. Farkı, çıkartılan kabuk parçasının gövdeyi hemen tamamen saracak şekilde büyük olmasıdır.

e) Yongalı göz aşısı: Bu aşı metodu ilkbaharda büyüme başlamadan önce veya yaz aylarında su noksanlığı veya başka bir sebeple büyümenin durduğu hallerde kabuğun odundan kolayca ayrılmadığı zamanlarda yapılır. En önemli nokta, anaçta açılan T’ye yongalı gözün çok iyi yerleştirilmesi ve çok iyi bağlanmasıdır.

II. Kalem Aşıları

Taze kesilmiş anaçla, taze kesilmiş kalemin kambiyum bölgelerinin üst üste gelecek şekilde sıkıca temas ettirilerek, anaçla kalem arasında bir bağlantı kurularak yeni bir bitki meydana getirilmesidir. Bu tür aşılara kalem aşıları denir.

Kalem Aşısı Metotları

a) Yarma aşı: Küçük ağaçların gövdelerinde veya büyük ağaçların ana dallarında çeşit değiştirmeye uygun olan bir aşı tekniğidir.

b) Kakma aşı: Yarma aşının yerine kullanılabilir. Kakma aşı çeşit değiştirmelerde özellikle 7.5-10 cm veya daha kalın çaplı dalların aşılanmalarında kullanışlıdırlar. Genellikle her ana dala 3 kalem aşılanır.

c) Dilcikli aşı: Bu aşının yapılabilmesi için anaç ve kalem aynı kalınlıkta olmalıdır. 0.6-1.2 cm çapındaki anaçların aşılanmasında uygulanması kolaydır. Gereken şekilde yapıldığı takdirde, başarı oranı çok yüksektir. Çabuk kaynar ve kuvvetli bir birleşme meydana getirir.

d) Kenar aşı: Kalemin kendinden kalın anacın yan kısmına yerleştirilmesi şeklinde yapılır.

Aşı macunları: Kalem aşılarının yapılmasından sonra aşı bölgesi aşı bağı ile bağlandıktan sonra aşı macunu ile kapatılmalıdır. En fazla kullanımı olan aşı macunları iki çeşittir. Bunun yanında ticari olarak üretilip satılan kaliteli macunlar bulunmaktadır.

Kaynak:http://www.tarimkredi.org.tr/modules...howpage&pid=80

[rise_com]

Elinize sağlık, güzel bir anlatım

[kemalcuce]

Haziran ayı sonların göz aşı yapabilirsiniz.Pişmiş gözlerden seçim yapmalısınız.Yaptığınız aşının üstünü %60 gölgelendirme yapmalısınız.

[bebeto016]

evet gölgelendirme mutlaka yapılmalıdır yine bunun yanında sıcak bölgelerde ara ara göz tutana kadar sulanmalıdır.bademin salgıladığı sıvılar duttaki gibi gözü yakıp kurutuyor.. serin kalması gerekiyor.

[copur 09]

Aşıyı, dalın kuzeye bakan yönüne yaparsanız sorun kalmaz.

[Plantasyon]

cok guzel bir paylasim. Tesekkurler.

[ozerkavak]

Merhabalar,

Çok merak ediyorum: Ferragnes ve ferradueli beraber (1'e 4, 1'e 6 vs.) ekmek yerine, bahçede bir bölgeye göz almak için birkaç ferraduel ekip, 2 **** 3. yılda her ferragnesin bir dalına ferraduel aşılarsak aynı etkiyi üretebilir miyiz? Hatta bu sayede meyve tutma oranında olumlu bir artış olur mu?

[TUĞRULÜNAL]

Orijinal Mesaj Sahibi ozerkavak

Merhabalar,

Çok merak ediyorum: Ferragnes ve ferradueli beraber (1'e 4, 1'e 6 vs.) ekmek yerine, bahçede bir bölgeye göz almak için birkaç ferraduel ekip, 2 **** 3. yılda her ferragnesin bir dalına ferraduel aşılarsak aynı etkiyi üretebilir miyiz? Hatta bu sayede meyve tutma oranında olumlu bir artış olur mu?

Aynı etkiyi üretebilirsiniz ama,bu biraz pişmiş aşa su katmaya benzer.Meyve alacağınız farragnesin dallalırını kesip aşılamak ağacın dengesini bozmaya değmez.Aşı için harcanan zaman vs.Ayrıyetten faragnes daha dikine ,ferraduel ise daha yavan gelişir.
İlerki zamanlarda kafa karışıklığı ,Bakım ve budama konusuda ayrı bir sıkıntı olur sizin için.En iyisi ayrı dikilmesi.

Yanlız yeri az olan hobiciler için çok iyibir tekniktir.