Yanlış kullandığımız sebze meyve adları

[Filiz]

Ziraat terimleri ile halk söylemleri farklı olabiliyor. Doğrusunu çok az kişi biliyor. Mandarin' e mandalina diyoruz. Hıyar'a da salatalık. Varsa başka bildikleriniz hep beraber öğrenelim derim.

[izzeterisen]

Okulda 2. sınıfta genel sebzecilik hocamız, hıyara salatalık diyeni sınıfta bırakırım derdi.

Bir de : Çeltik ekilir, daneleri işlenir pirinç olur.
Ama biz bu bitkinin her haline pirinç deriz.
Herkesin ortak yanlışı.

[Mine Pakkaner]

Serviye selvi demek de hatalardan biridir. Sarımsağa sarmısak yanlış. Kıvırcık marul yoktur, kıvırcık salata vardır. Oysa halk arasında salata deyince doğranmış soslu çiğ sebzeler gelir akla, değil mi?

İzzet Bey okulda bu salatalık- hıyar konusu çok ciddi sıkıntıya sebep olurdu gerçekten. :)

[tropikana]

20 yıl önce Antalyaya yeni geldiğim dönemde pazara çıktığımda lahanaya kelem derdim. Çünkü bizim oaralarda genelde kelem deniliyor. Satıcının yüzüme ne diyor bu dercesine baktığını bilirim.:D

Siz hiç duydunuzmu lahananın kelem olduğunu?

[Minem]

Bizim oralarda da semizotuna pirpirim denir. Bu yüzden annemler konuşurken hâlâ pirpirim dedikleri için sebze alırken bazen pirpirim diyesim geliyor:)

[Ayşe]

Havuç yerine keşir, patatese kumpur, incire yemiş, bademe payam diyen yaşlılarımız var.

[Süleyman Koçak]

Ama onları yanlışlık olarak değerlendirmek, yanlış olmaz mı sayın WYZX? ;)

[Süleyman Koçak]

Isparta yöresinden birkaç örnek:
Havuç=keşir, domates=domadız, patlıcan=badılcan, kelek=mırtmırt, kavun-karpuz=bosdan, bamya=bâmiye ...
Örnekleri çoğaltmak mümkün. Eminim her yörede isimleri değişiklik arz eden birçok sebze meyve vardır.
Ama sayın filiz'in mandarin örneği ilginç hakîkaten..
Selâmetle..

[Ayşe]

Sayın Süleyman Koçak, zaten konu bu yönde açılmamış mı? yöksa ben mi yanlış anladım.

Be de yöresel ağız demiyorum ki zaten. Eğer öyle demek isteseydim;

Lahanaya ilana

pırasaya pıransa

limona ilimon diyorlar derdim.

[sabah]

Siz hiç duydunuzmu lahananın kelem olduğunu?
Genelde yaşlılarda duyardık. Galiba Farsça imiş.

Türkmenistan'lı kadınlardan da duymuştum, onların dili de Farsça, Rusça, Türkçe karışık.

[sabah]

Sarımsağa sarmısak yanlış.
Yazılışı halen tartışılmakta olan bir sözcük.


Dil Yâresi, Hakkı Devrim , 22 Eylül 2007
"...«Sarımsak» kelimesi TDK Sözlük'ünde bu şekilde geçiyor. Eski imla kılavuzlarında «sarmısak»tı. Doğru yazılışı hangisidir?

– Farklılık devam ediyor. TDK'nın ve MEB'nin sözlüklerinde, TDK'nın İmla Kılavuzu'nda, Püsküllüoğlu'nda ve Çağbayır'da imla SARIMSAK.
Altı sözlükte ve Ömer Asım Aksoy'da imla SARMISAK. İsmet Zeki Eyüboğlu eski Türkçe'deki sarımsak, ses değişmesiyle sarmısak olmuştur, diyor.
Şemseddin Sami, «Birbiri üstüne zarlarla sarılı olmasından dolayı sarmısak olarak isimlendirilmiştir» diyor.
Ben, Ömer Asım'ın kılavuzunu tercih ederek «sarmısak» yazıyorum. "

[habibe]

Afyona bağlı bazı ilçe ve köylerde lahanaya kelem, Domatese topalak, patatese ise kumpil diyorlar.

[tropikana]

Afyona bağlı bazı ilçe ve köylerde lahanaya kelem, Domatese topalak, patatese ise kumpil diyorlar.

Ben Kütahyalıyım ama ilkkez duyuyorum domatese topalak,patetese kumpil denildiğini. Halbuki Afyon Kütahya arası 1 saatlik bir mesafe.

[Harun Parlak]

20 yıl önce Antalyaya yeni geldiğim dönemde pazara çıktığımda lahanaya kelem derdim. Çünkü bizim oaralarda genelde kelem deniliyor. Satıcının yüzüme ne diyor bu dercesine baktığını bilirim.:D

Siz hiç duydunuzmu lahananın kelem olduğunu?

Karadeniz'in bazı yörelerinde Pancar, Karalahana, Kelem de derler.
Birde sanırım İzmir bölgesinde Domatese Domat diyorlardı Karadenizde Kırmızı patlıcan da derler.

[berduray]

Karadeniz'de bildiğim kadarıyla pancar değil, mancar deniyor.

[izzeterisen]

Dalaman-Ortaca (Muğla) yöresinde çınara kavak, kavağa selvi, güzelyurt Köyünde dişbudağa çınar diyorlar.
Herkes diline ne kolay geliyorsa öyle.

[Kudret]

Bolu'da yaşıyan yaşlı akrabalarım domatese kırmızı patlıcan, bildiğimiz patlıcana ise mor patlıcan derler. Bildiğim kadarıyla domates ile patlıcan akraba bir bitki. şimdi doğru kullanımmı yanlış kullanımmı karar veremiyorum.:confused:

Ayrıca Kelem=Lahana yanlış sayılmaz değilmi. Sonuçta eşanlamlılar.:)

[MSaygin]

Ziraat terimleri ile halk söylemleri farklı olabiliyor. Doğrusunu çok az kişi biliyor. Mandarin' e mandalina diyoruz. Hıyar'a da salatalık. Varsa başka bildikleriniz hep beraber öğrenelim derim.

Burada bir düzeltme gerekiyor sanırım.
Mandalina Türkçe bir kelimedir ve doğrusu budur, bilimsel adı Citrus reticulata. Mandarin aynı meyvenin İngilizce'de yazılış şeklidir, aynı zamanda Mandarine olarak da yazılabilir.

Mandarin Türkçe'de de kullanılan bir kelimedir ama bahsettiğimiz meyveyi değil aşağıdaki anlamı tanımlar;

Avrupalıların Çin devlet memurlarına verdikleri ad.

Kaynak: www.tdk.gov.tr
http://en.wikipedia.org/wiki/Mandarin_orange
http://tr.wikipedia.org/wiki/Mandalina

[MSaygin]

Bir başka yanlış kullanılan sebze adı ise karnıbahar, doğrusu karnabahar.
Yakın bir zaman kadar ben de yanlış kullanıyordum :)

[murathanoglu]

Badem=Çağla Halbuki çağla Badem, Kayısı, Şeftali, Erik gibi meyvelerin olmamış haline denir.

[Güler]

Şimdiye kadar yazılmış olanlarla kendimi test ettim.
Mandalina - doğru
Hıyar - doğru
Çeltik pirinç ayrımı - doğru
Selvi - yanlış
Sarmısak, kullanıyordum, imlâ kılavuzundan her ikisinin de kullanıldığı yazıyor.
Kıvırcık -- doğru
Salata --doğru
Badem - doğru
Çağla - doğru
Karnabahar- doğru
Lahana, havuç, patates, semizotu, - doğru.
Lahanaya kelem dendiğini de biliyorum.
Bayağı iyiymişim, geçer not aldım buraya kadar olanlardan.
Bir de bizim bir arkadaş vardı Trabzonlu. Kırmızı pancara, çukundur derdi.

[sinaninci1]

Bizim oralardada
Domatese, frenk
Maydanoza, bahteniz
Patlıcana, balcan
Bibere, İsot
Semizotuna, pirpirim
Derler

[Todor]

Burada bir düzeltme gerekiyor sanırım.
Mandalina Türkçe bir kelimedir ve doğrusu budur, bilimsel adı Citrus reticulata. Mandarin aynı meyvenin İngilizce'de yazılış şeklidir, aynı zamanda Mandarine olarak da yazılabilir.

mandalina ~ İt mandarina turunçgillerden Çin kökenli bir meyve / Fr mandarine a.a. < Fr mandarin Çinli yönetici sınıfına mensup kişi < Hind mantri danışman, müsteşar < Sans mantrá öğüt " mantra (http://www.nisanyansozluk.com/search.asp?w=mantra)
———————
• Eski Çin yönetici sınıfı üyelerinin giydiği portakal rengi giysiden ötürü adlandırılmıştır. Güney Çin kökenli meyve Avrupa’da 1770 dolayında tanınmış ve 1805’ten itibaren yetiştirilmiştir.

Kaynak : Nişanyan etimolojik sözlük. (http://www.nisanyansozluk.com/search.asp?w=mandalina)

mandalina İt. mandarino
is. (mandali’na) bit. b. 1. Turunçgillerden, ılıman iklimlerde yetişen ve portakala çok benzeyen bir ağaç (Citrus nobilis). 2. Bu ağacın turuncu renkli, tatlı, kokulu, lezzetli meyvesi.
mandalina İng. mandarin, tangerine Lat.Citrus nobilis Alm. Mandarine Fr. mandarine
Turunçgiller (Rutaceae) familyasından, doğal olarak Tropik, Subtropik ve Doğu Asya'da yayılış gösteren, ülkemizde meyveleri için kültürü yapılan bir tür.
mandalina İt..mandarina
1. Turunçgillerden, portakala çok benzeyen bir ağaç (Citrus nobilis). 2. Bu ağacın tatlı, kokulu, lezzetli meyvesi: § “Zaten portakal ve mandalina o kadar yiyoruz ki, su içmeye hacet de kalmıyor.” -Ziya Gökalp, Ziya Gökalp’ın Mektupları, s.261. § “Yerlerde mandalina kabukları…” -Necip Fazıl Kısakürek, Cinnet Mustatili, 23.

Kaynak : TDK Büyük Sözlük (http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=veritbn&kelimesec=221047)

[Ali H. ALI]

Kibrislilar, simdilerde mandalina kelimesini kullaniyorlarsa da, Kibris agzinda mandalina icin kullanilan ismi YUSUF ve ya YUSUFCUK'tur. Nicin bu isimle soylendigini bilmiyorum. Belki meyvenin sekli, rengi ve tadinin YUSUF gibi guzel olmasindan :)

[Minem]

Kırmızı pancar- Çükündür
Maydanoz- Bahteniz
Patlıcan-Balcan
Domates-Tomatos
Kayısı- Mişmiş

Diyorlar..

[Ferda Ülkümen]

Kayısı'ya da kaysı denildiğini çok duydum.

[Güler]

Sevgili Ferda ben onu da doğru biliyorum. Kayısı derim. Ama sizlere sormak istediğim bir şey var; biz, daha doğrusu ben, ekmeğin köşesini yemeği çok severim. Francala tipini ele alalım. Bu kare birşey değildir ki köşesi olsun. Ama lâf arasında konuşurken de ''bir köşede otur'' tabirini de çok kullanırız, bu demek değildir ki git bir köşe bul da otur.
Benim, ekmeğin köşesi dediğim kısma, pekçok kişinin; ekmeğin kıyısı, ekmeğin topuğu, guduk(yine Trabzonlu arkadaştan duyduğum bir tabir) dediğini biliyorum.

[cybel]

Birde sanırım İzmir bölgesinde Domatese Domat diyorlardı .

Evet hala öyle deniyor. "İki kilo domat çeksene" gibi. Yerel ağız da da
maydanoz- merdinoz
limon- iliman
patlıcan- badılcan.

Tabii birde benim hala yanlış kullandığım "muşmula" ve "yeni dünya" var. Arasında ki farkı hala çözemedim. **** ikiside aynı meyvemidir bilmiyorum.

[Ferda Ülkümen]

Benim, ekmeğin köşesi dediğim kısma, pekçok kişinin; ekmeğin kıyısı, ekmeğin topuğu, guduk(yine Trabzonlu arkadaştan duyduğum bir tabir) dediğini biliyorum.

Biz de ekmeğin kenarı deriz nedense?
Topuğu dendiğini de duydum.

[Güler]

Bir de şunu belirtmek istiyorum. Manyas'da hıyar'a salatalık da derler, yeşillik de. Bazen bu durumlarla karşılaştığımda şöyle düşünürüm. Bir nesneyi tanımlamak için bir isim takılır. Bu ismi üç kişi kullanıyorsa yani hıyara kullanımda üç kişi hıyar diyorsa mı doğru, yoksa 100 kişi salatalık diyorsa mı doğru? Demek istediğim, bazı kelimelerin kullanımı o kadar yaygın oluyor ki, bu kullanım yanlış bile olsa doğruya geliyor. Ama bu benim düşünce tarzım.

[Güler]

Sevgili cybel, acaba bu yazdıklarınız şiveye mi giriyor, yoksa yanlış kullanım mı? Bence Kayısıya, kaysı demek gibi yanlış kullanım.

[Güler]

Muşmula ile yeni dünya aynı değildir.
Muşmulaya bazı yerlerde beş bıyık, bazı yörelerde döngel de derler.
Yeni dünya, Malta eriği'dir.

[Ferda Ülkümen]

Rejim yaptığım bir dönemdi, bir arkadaşımın iş yerine gitmiştim. Yemek teklifini reddedince, badem yermisin diye sordu bana.
Rejimde badem? sonra anladım ki badem dediği 'hıyar'.
Bakıyorum, pazarlarda da hıyar etiketlerinde badem yazıyor.

[cybel]

Benim yazdıklarım şiveye giriyor sayın Güler. Şivelerin yanlış kullanım olduğunu düşünmüyorum. Çünkü oradaki halk kendi arasında iletişimlerini kolaylaştırmak için bu söylemleri seçmişler. Ama dediğiniz gibi yeni dünya ve muşmula konusunda yanlışım vardı. Açıkladığınız için teşekkürler.

[mustafakazar]

Konya-Taşkent ilçesinde:
Salatalık'a..................Bostan veya Hıyar,
Domates'e .................Domat,
Arpacık Soğan'a...........Göver,
Kiraz'a.......................Kİrez
Elma'ya......................Alma,
Patates'e,..................Pate veya Kumpir,
Armut'a,.....................Armıt,
Patlıcan'a,..................Badılcan,
Kuşburnu'na,...............İtburnu,
Karamuk'a,..................Garamık,
Mısır'a,.......................Darı,
Fasulye'nin her haline....Bakla (ak bakla,goca ak bakla,bıçak baklası,gabuklu bakla,şeker baklası gibi),
Limon'a,......................İliman,
Kiraz'ın Çağlasına..........Cığala,
Lahana'ya,..................ilaana denmektedir....

[izzeterisen]

Sn. mustafa kazar, aşağı yukarı aynı kelimeleri kullanıyoruz.
Benim köyümde böyle söylenir, ancak bir iki farkla ki :
Patatese..................... patadiz,
Fasulyeye.................... fasille denir.

[Lalezar78]

Domatese "maniye" dendiğini duyan oldu mu? Buralarda, genelde köylerde maniye deniyor.

[çekirdek]

Aydın yöresinde karnabahara çiçek denir. Ve karnabahar yemeği yapılmaz, çiçek aşı vurulur :)
En ünlüsünü unutmuşuz, ay çekirdeğine ege yöresinde çiğdem, Konya, Kırşehir yöresinde şemşame deniyor.

Yine Ege yöresinin Aligovan'ı Erguvan,
çerezi kuru yemiş, yemişi de incir oluyor.

Küçüklüğünde yerel deyimleriyle büyümüş bir kız çocuğu büyük şehre gelince bu yeni adlarla karşılaşınca, ayağını bastığı, bildik toprağından bir avucu alınmış gibi olup küçük bilinçsel sarsıntılar geçiriyor...

[Güler]

Benim de duyduğum, zaman zaman da güldüğüm şeyler var; mesela, bir armut cinsi var, çok olgun oluyormuş o yüzden adına '' lâp düşen ''diyorlar. O da ne dedim, lââp diye düşüyormuş.
lâhana'ya -- kelem
hıyar'a -- yeşillik diye burada da söylüyorlar.
Bir de, çok enteresan geldi. Bazı Trakya'lılar bildiğimiz serçe(kuş) ye darılcan tabirini kullanıyorlar.

[ertugrula]

Merhaba,

Bu güzel bir başlık fakat belki bir iki şeye dikkat etsek daha yararlı ve öğretici olacak. Öncelikle, bence bu adlarda çok az yanlış var. Zaten çoğu yabancı olan adların doğruluğunu yanlışlığını tartışmak değil de hangi yörede nasıl kullanıldığını konuşalım. Tabii ki arada gerçekten yanlış kullanımlar çıkacak. Bir yörede bazı ağaç adlarının yanlış kullanımı ile ilgili bir mesaj vardı.

Fakat öncelikle ricam, "bizim buralarda" böyle denir, ya da "bizim oralarda" şöyle denirdi demek yerine "bizim oraların" adını söylersek daha anlaşılabilir olur diye düşünüyorum.

Belki bu mesajların sonunda, bir iki arkadaş üşenmez, burada yazılanları derler ve "sebze ve meyvelerin yerel adları" diye bir sözlük oluşturur.

[ertugrula]

Yanlışlarla ilgili ben de bir şeyler söyleyeyim. Hıyarın adı hıyardır. Hıyar adı bazen hakaret sözcüğü olarak da kullanıldığı için bir gün birileri yapma bir kibarlıkla hıyar demek yerine salatalık demeye başladılar ve salatalık adı hıyarın üstüne yapıştı kaldı. Salatalık adı salata yapımında kullanılan her şeyin genel adı olduğundan tabii ki hıyara ait özel bir ad olamaz. Bence doğrusu hıyar adını kullanmaya devam etmektir. Badem sözcüğü ise, yine bir dönem küçük ve körpe hıyarların tazeliğini vurgulamak için pazarcılar tarafından kullanılan bir sözcük iken, hıyar adının yerine başka bir ad arama çabalarının sonucunda hıyara yapışıp kalan başka bir ad oldu.

[ertugrula]

İnsan uzun süre siteye girmeyince girdiğinde nereye bakacağını şaşırıyor :)

Muşmula-Yeni Dünya karışıklığı çözülmüş fakat yeni dünya adı kendi içinde bir paradoks taşıyor. Uzun yıllar ülkemizde Malta Eriği adıyla bilinen yeni dünyanın ne Malta ile ne de erik ile hiçbir ilgisi yok. Bunun yanında yeni dünya adı birçok başka sebze ve meyvenin olduğu gibi yeni dünyanın da amerika kıtasına ait olduğunu düşündürüyor. Fakat bu da yanlış. Yeni dünya Çin ve Japonya kökenli bir meyve.

[MSaygin]

mandalina İt. mandarino
is. (mandali’na) bit. b. 1. Turunçgillerden, ılıman iklimlerde yetişen ve portakala çok benzeyen bir ağaç (Citrus nobilis). 2. Bu ağacın turuncu renkli, tatlı, kokulu, lezzetli meyvesi.
mandalina İng. mandarin, tangerine Lat.Citrus nobilis Alm. Mandarine Fr. mandarine
Turunçgiller (Rutaceae) familyasından, doğal olarak Tropik, Subtropik ve Doğu Asya'da yayılış gösteren, ülkemizde meyveleri için kültürü yapılan bir tür.
mandalina İt..mandarina
1. Turunçgillerden, portakala çok benzeyen bir ağaç (Citrus nobilis). 2. Bu ağacın tatlı, kokulu, lezzetli meyvesi: § “Zaten portakal ve mandalina o kadar yiyoruz ki, su içmeye hacet de kalmıyor.” -Ziya Gökalp, Ziya Gökalp’ın Mektupları, s.261. § “Yerlerde mandalina kabukları…” -Necip Fazıl Kısakürek, Cinnet Mustatili, 23.

Kaynak : TDK Büyük Sözlük (http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=veritbn&kelimesec=221047)

Teşekkürler Todor, yazdıklarınız da mandalina kelimesinin doğru olduğunu destekliyor yalnız TDK Büyük Sözlük burada bilimsel bir hata yapmış.
Ben mandalinanın bilimsel adı için Citrus reticulata yazmıştım.Sözlük ise Citrus nobilis yazmış.
C.Reticulata genel mandalina adı iken C.nobilis King mandalina dediğimiz mandalina türünün özel adıdır.
Rize mandalina diye bildiğimiz Satsuma mandalinalarının bilimsel adı ise Citrus unshiu.

Kaynak: Citrus / Complete Guide to Selecting & Growing More than 100 Varieties ( Lance Walheim)

[mustafakazar]

Sn. mustafa kazar, aşağı yukarı aynı kelimeleri kullanıyoruz.
Benim köyümde böyle söylenir, ancak bir iki farkla ki :
Patatese..................... patadiz,
Fasulyeye.................... fasille denir.


Sn izzeterisen,

Köyünüz neresi?

[mustafakazar]

En ünlüsünü unutmuşuz, ay çekirdeğine ege yöresinde çiğdem, Konya, Kırşehir yöresinde şemşame deniyor.



Evet bende unutmuştum bu kelimeyi,bildiğim kadarı ile Kayseri, Konya gibi şehirlerde aslında iç anadolu bölgesinde ay çekirdeğine ŞEMŞAMER (Şems-i Ahmer ) Güneşe kızaran,Güneşe dönen anlamında kullanılıyor.halk arasında bu telafuz kolaylığı sağladığı için şemşamer olarak kalmış...

Konu ile pek alakası yok ama,mecaz olarak da aşırı utangaçlıktan dolayı yüzü kızaranlar için de söylenir.

[izzeterisen]

Sn izzeterisen,

Köyünüz neresi?

Muğla-Ortaca İlçesi-FevziyeKöyü

[Orkun Kırcı]

İnsan uzun süre siteye girmeyince girdiğinde nereye bakacağını şaşırıyor :)

Muşmula-Yeni Dünya karışıklığı çözülmüş fakat yeni dünya adı kendi içinde bir paradoks taşıyor. Uzun yıllar ülkemizde Malta Eriği adıyla bilinen yeni dünyanın ne Malta ile ne de erik ile hiçbir ilgisi yok. Bunun yanında yeni dünya adı birçok başka sebze ve meyvenin olduğu gibi yeni dünyanın da amerika kıtasına ait olduğunu düşündürüyor. Fakat bu da yanlış. Yeni dünya Çin ve Japonya kökenli bir meyve.


Biz de buna frenk elması denir. :)

[izzeterisen]

Bir de :
acura cacır deriz.
Fethiyeliler de :
ayçiçeğine çıtlak diyorlar.

[kagu]

Evet bende unutmuştum bu kelimeyi,bildiğim kadarı ile Kayseri, Konya gibi şehirlerde aslında iç anadolu bölgesinde ay çekirdeğine ŞEMŞAMER (Şems-i Ahmer ) Güneşe kızaran,Güneşe dönen anlamında kullanılıyor.halk arasında bu telafuz kolaylığı sağladığı için şemşamer olarak kalmış...

Konu ile pek alakası yok ama,mecaz olarak da aşırı utangaçlıktan dolayı yüzü kızaranlar için de söylenir.

Erzincan'da çekirdeğe çigid derler.

[gülkayalı]

arkadaşlar çok çok güzel konularınız.
fakat bir şehirde köyler arasında sebzelere verilen isimler farklılıklar gösterirler. hepsi aynı anlamda kulanılırsada normaldir benim engıcık olduğum kısaltmalarıdır, yabancı isimleri yeniden türkçe imiş gibi telaffuz edilmesidir.

Karaman yöresinde söyledir.
genel sebze ekilen yerlere , BOSTAN , BOSTANLIK derler
Bostan , salatalık
Patates , kümpür
Fasülye , ülübü
Ayçiçeği , gündöndüren , güne bakan , çitlek
Elma , Alma
Harnup , keçiboynuzu

[akinselcuk]

Bu başlığın ilk yorumlarında belirtilmiş ama ben genede yazacağım.

Öğrenciliğimizde bahçe bitkileri hocamız Fevzi Ecevit; ''hıyar bitkisine salatalık demek bitkiye yapılan en büyük hakarettir'' derdi. Bunu yıllardır her konu açıldığında anlatırım.

[kipouros]

Bence yerel ağızlar ve "yanlış" kavramları karıştırılmamalı. Çeşitlilik, dilin zenginliğidir, farklı dillerden gelen kelimeler değişik siyasi veya sınıfsal kaygılarından dolayı bir makbul görünebiliyor, bir görünmeyebiliyor.

Anadili türkçe olmayan fakat bu tür konular için çok ilgi duyan birisi olarak bir rica etmek isterdim: Yerel şivenizde kullanılan kelimeler verirken, "bizim oralarda" yerine nereyi kastettiğinizden bahseder misiniz? Mesela "tropikana" rumuzlu kişi, Antalya'da yaşıyor fakat lahana yerine "kelem" sözcüğünün nerede kullanıldığını merak ediyorum!

Türkçe'yi ilk öğrenmeye başladığımda Yunanca üzerinden Türkçeye gelen domates ve patates kelimeleri bana tuhaf geldi çünkü Yunancada bunlar "domata" ve "patata" sözcüklerinin çoğulu oluyor. Özellikle "domatesler" kelimesi, çünkü bana "domatalarlar" gibi geliyordu. :) Fakat Türkçe'deki tekil/çoğul anlayışı, Hint-Avrupa dillerindekinden epeyce farklıdır, çoğul olarak girmeleri mantıklıdır aslında.

"Patlıcan" sözcüğü çok ilginç çünkü Güney Amerika'dan Avrupa'ya gelen domates ve patatesin aksine, patlıcan Asya menşeli bir bitkidir. Patıcan, Baingan, Badamjan, Bademjoon, Patlıcan, Melitzana, Mulignan, Melanzana, Berenjena, Berinjela, Aubergine...batıya doğru giderken daha da farklılaşıyor fakat hep aynı kelimenin bir varyasyonu. (Tabi ki anadilimin biraz renksiz "eggplant" sözcüğü bir yana...) :D

[muhacir07]

Antalyada;
Cennet meyvası,trabzon hurması=amme
Bezelye=mezgelle
Muşmula=beşbıyık
Semizotu=tömeken
Bostan patlıcan=topak patlıcan
diye de bilinir,söylenir.

[balbay]

Karnabahar ın doğruluğunu kabul etmiyorum. Teknik olarak böyle kabul edilse de karnıbahar doğrusudur. Yani bitkinin kalın geniş yaprakları açıldığında ortasından bahar çıkar. Karnın da bahar vardır. Bunun bir çok hikayesi bile var. Aynı karpuz değilde aslının karbuz olduğu gibi.

[smily]

Kayseri civarında özellikle Yemliha kasabasında yetişen küçük mor beyaz çizgili patlıcana yamula patlıcanı deniyor ve çok tutuluyor.
Doğuda sınıra yakın yerlerde ayçiçeği cekirdeğinin adı da sumuşka.

(Mine hanımdan alıntı: Kıvırcık marul yoktur, kıvırcık salata vardır. Oysa halk arasında salata deyince doğranmış soslu çiğ sebzeler gelir akla, değil mi?)

Salata, karışık doğranmış sebze veya meyveler ve z.yağı limon sirke ve diğer soslarla tatlandırılmış, ana yemekten daha fazla tad alınması için hazırlanan bir yan yemektir. Herkes de böyle bilir. Ancak kıvırcık sıfatlı sebzeye tek başına salata demek bana pek doğru gelmiyor. O zaman marula da düz salata veya normal salata dememiz lazım. Bir de top şeklinde olanı var. Buna da top salata veya atom salata demek lazım.
Halktan biri olarak salata kelimesini sadece yukarıdaki yan yemek dediğimiz karışıma tahsis edip. diğerlerini marul kıvırcık ve top marul olarak adlandırma daha doğru geliyor bana.

[efekara]

Gümüşhane'nin Kelkit ilçesinde;
patates: kartol
havuç: pürçüklü
lahana: kelem
hindi: culluk

olarak adlandırılır

[gilan]

Tam da dün babannemden kelem kelimesini öğrenmiştim, burada da görünce ilginç geldi :)
Yöre Ordu-Fatsa,
Yalnız, anlaşılan kelem bizim memlekette pancarın (kara lahana) sap kısmına deniyor.

[karagoz]

bölgelerimize göre degişiklik olması çok normal degil mi

[Kılınç]

Bazı Bitkilerin Malatyada Kullanılan Yöresel İsimleri;
Nane=Yarpuz
Semizotu=Pirpirim
Patlıcan=Balcan
Dut=Tut
Havuç=Pürçekli
Kayısı=Mişmiş
Elma=Alma
Domates=Tamates
Patates=Patik

[sakagun]

Ödemiş
Fasulye = Çakıldak

[umas]

Öncelikle; lahana ve kelem özünde aynı ama farklı şeylerdir. Kelem; Ordu yaylalarında (Rize, Trabzon'da göremedim) çok sınırlı sayıda yetişen, yumruğu geçmeyecek kadar küçük yetişen (bonzai lahana diyebileceğiniz) bir sebzedir. Yerel bir ağız değildir. Lahana denilemeyeceği için, kelem ismini vermişler. Yani kara lahananın sapına demezler. Çok sınırlı yetişir ve harika turşu olur. Pazara götürüp satmazlar bile...

[umas]

sayın kipouros; Türkçe çok zengin bir dildir. Hatta; dünyadaki en zengin dildir diyebiliriz. Belki de bu yüzden, kullanımında çok hata yapıyoruz. Patata ve domata kelimeleri Yunanca'dan çoğul halleriyle geçmiştir. Türkçe'de de çoğul halleriyle kullanılır. Yani 'domates' ve 'patates' olarak kullanılır. Domatesler veya patatesler denmez. Nasıl 'eşyalar' denilmeyeceği, nasıl 'hademeler' delmeyeceği gibi bunlarında çoğul olduklarını bilip öyle kullanmak gerekir

[emrezgi]

Daha önce söylendi mi bilmiyorum ama Anamur da börülceye ülübü diyorlar arkadaşım söylediğinde 15 dk. ne olduğunu anlamaya çalışmıştık o da börülce denildiğini bilmiyormuş.

[sükunet]

çevremde hiç kimse lahanaya kelem demez...
ne yemeğini ne salatasını ne kokusunu hiç birşeyini sevmediğim (ve bu yüzden kendimden nefret ettiğim)bir sebzedir.
evet hiç kimse kullanmaz kelem adını.
ama bu sık sık başıma geldi.
lahana demek gelmiyor aklıma kelem diyorum.düşünüyorum düşünüyorum yok hatırlayamıyorum lahanayı.
ailemde eşimde tuhaf tuhaf yüzüme bakıyor.

[Kılınç]

Arkadaşlar aslında forum başlığı yanlış kullanılan bitki isimleri idi ancak yöresel isimlere dönüştü. Yazılan yöresel isimler yanlış değil farklı.

Malatyada kullanılan bazı yöresel bitki isimleri

Bahdeniz : Maydanoz
Banadura : Domates
Pezik : Yaprak
Samut : Dereotu
Lobiye : Kuru fasulye
Küncü : Susam
Tevek : Asma, kabak ve bitkilerin yaprakları
Zinik : Körpe salatalık

[erolhas]

kara lahana=mancar, marul=kıvırcık:)

[güvercin01]

Adana yöresinde börülceye acebek denir arkadaşlar.Mersin yöresinde keçiboynuzu(harnup)bitkisine haraç deniliyor. Sincap a da kalle. Baykuş a kukumau, keçi yavrusuna körpe. Aslında yöresel bitki ve hayvan isimleri için ayrı bir başlık oluşturulsa ilginç ve hiç duymadığımız orjinal bilgiler ortaya çıkar.Ne dersiniz,sevgili site yöneticileri....

[katmer]

Küçükken bazı arkadaşlarımın mandalinaya mandalin dediklerini bilirim. Daha çok Levent, Etiler civarında oturanlar kullanırlardı:) Farklı birşey mi diye merak ederdim.
Bu yıl Bodrum' da Gümüşlük gazetesi elime geçti. Orada okuduğuma göre Bodrum mandalinasına mandalin diyorlarmış. Demek ki yöresel bir söyleyişmiş..

[Ensclate]

elma yerine alma denirmiş..

[cagajosef]

Giresun'da lahanaya karapancar deriz. Bir de lahana çorbası yaparken lahanayı bıçakla değil de elleriyle geniş yapraklar halinde doğradıysa kelemenli pancar çorbası olur bu çorbanın adı.

[nkutsay]

Hiyara ismini ve itibarini iade etmek icin cok gec bence. Yillardir dogrusunun hiyar olduğunu biliyorum ama tarimla alakasiz konularda hic hiyar demem. Salatalik deyince yanlis bir sey anlayana da rastlamadim.

Bir tartisma sirasinda karsinizdaki size elma dese bos bos bakarsiniz ama hiyar dese sinirlenirsiniz. Yani gecmis olsun :))

[mezinoglu]

Özellikle Muğla bölgesinde Yenidünya'ya muşmula deniyor.

[kaknus]

Trabzon Şalpazarı'nda
Kara lahana:Pancar
Beyaz lahana:Top pancar
Fasulye:Pakla
Patates:Gartubu
Mısır:Darı
Domates:Batlıcan
Cery domates:Piç batlıcan
Patlıcan:Gara batlıcan
Salatalık:Bostan
Pazı:Pezük