Bonsaide Yanaştırma Aşısı
Alındığı bitkiden tamamen kesilip ayrılarak (aşılamadan önce) elde edilen bir aşı kalemi kullanılarak yeni bir dal veya sürgün elde etmeye çalışılan aşılar işin ustası için bile zordur. Bu tür aşılarda, bahçıvan tarafından yapılsa bile başarısızlık oranı söz konusudur; amatörler için bu başarısızlık oranı daha da yüksek olabilir.
Buna alternatif olarak uygulanan yanaştırma veya dal kaynatma aşısı (threadgrafting) tekniklerinde, yeni sürgün veya dal elde etmek için yapılacak aşıda kullanılacak dal (kurbanlık dal) bitkiden kesilip ayrılmadan kullanılır (bu dal genelde aşı yapılacak ağaçtan seçilir) ve yeni yerine kaynayıncaya kadar orijinal yerinden ayrılmaz.
Kurbanlık dalın aşı tutuncaya kadar yerinden ayrılmıyor/kesilmiyor olması, yanaştırma ve dal kaynatma aşısının (threadgrafting) aşı tekniklerini, bir acemi için bile daha kolay ve güvenli bir yöntem haline getirmektedir.
Ağacınıza aşılayacağınız yeni dalları seçmeden önce, gövdeden yeni sürgünler çıkmasını teşvik için bonsainizde sert budama yapmanın daha kolay ve hızlı bir yol olup olmayacağını değerlendiriniz. Yaprak döken ve büyük yapraklı ağaçların çoğunda Kış mevsiminde çok sert bir budama yapılması, İlkbahar ayları geldiğinde gövdede geriden sürgünler patlamasını teşvik edecektir. Ancak, bonsainizin dal yapısının zaten gelişmiş bir forma sahip olduğu, dallanmanın sağlanmış ve dolayısıyla sert budamanın bir seçenek olmadığı durumlarda, uygulanabilecek en iyi teknik dal kaynatma aşısı (threadgrafting) veya yanaştırma aşısıdır.
Prensipte dal kaynatma aşısı (threadgrafting) ile çok benzer olmasına karşın, yanaştırma aşısının yapılması ve başarıyla tamamlanması daha zordur. Yanaştırma aşısını denemeden önce dal kaynatma aşısına (threadgrafting) aşısına el alışkanlığı kazanmanızı tavsiye ederim.
Bonsaide Yanaştırma Aşısı
Dal kaynatma (threadgrafting) tekniğinde aşılanacak dalın (aşı için kullanılacak yeni sürgün), gövdede açılacak bir delikten geçirilmesi gerekmektedir.
Yanaştırma aşısında ise, aşılanacak dal ağacın bir kenarına (kabuk ve kambiyum tabakasına) sabitlenir ve aşı ağacın gövdesine/dalına kaynayana kadar o pozisyonda kalır.
çv1.jpg
Resimde bir Acer palmatum bonsaisinin gövde kesiği kısmında yeni bir dal ile yanaştırma aşısı gösterilmekte. Bu işlem, aşı yapılmadığı sürece açıkta kalacak olan yaralı noktada yeni bir dal oluşturmakla kalmayıp, ayrıca bu büyük yaranın kabuk bağlama veya kapanma hızını da artırmaya yardımcı olacaktır.
Yanaştırma aşıları, dal kaynatma aşısına (threadgrafting) alternatif olarak görülmelidir; her iki teknik de aynı amaca hizmet etmektedir, fakat her iki tekniğin birbirine göre avantajları ve dezavantajları da vardır.
cv2.jpg
Kaya Üstü Çalışması Ova Akçaağacı bonsaisinin (Acer campestre) fotoğrafında da görüleceği gibi, uygun görüldüğü şekilde ve yerde benzer durumlar için her iki teknik de kullanılabilir.
cv3.jpg
Sol taraftaki aşı (a) bir yanaştırma aşısıdır; sağdaki aşı ise (b) bir dal kaynatma aşısıdır (threadgrafting). Her iki teknik de ağaca yeni “kökler” kazandırmak için kullanılır.
Yanaştırma Aşısının Dal Kaynatma Aşısına (Thread Grafting) Kıyasla Avantajları ve Dezavantajları
Yanaştırma aşısının temel avantajlarından birisi, aşılama için kullanılacak daldaki dalcık ve yaprakların temizlenmesine gerek olmamasıdır. Bu da aşıyı, çam ve ardıç gibi iğne yapraklı türler için ideal kılar.
Dalın kaynatılmaya çalışılacağı ağaç gövdesinin çap olarak kalın olduğu ve bir delik açmanın zor veya imkansız olduğu durumlarda yanaştırma aşılarının uygulaması da daha kolaydır. Ayrıca gövdenin delinmesi gerekmediğinden, dal kaynatma aşılarının (threadgraft) aksine birbirine yakın birçok yanaştırma aşısı yapılabilir.
cv4.jpg
Dört adet ova akçaağacı fidesi, daha büyük bir ova akçaağacı bonsaisinin arka tarafına yanaştırma aşısı yöntemi ile aşılanmış halde
Yukarıdaki ova akçağacının gövdesi yaklaşık olarak 10 cm çapında. Dört adet ova akçaağacı fidesi, yeni yüzey kökleri oluşturmak ve gelişmiş bir nebari elde etmek amacıyla bu gövdenin arka tarafına yanaştırılmış durumda; bu işlemi böylesine kısıtlı bir alanda 4 dal kaynatma aşısı (threadgraft) ile yapmak kolay olmazdı. Yukarıda gösterilen örnekte yanaştırma aşılarının kullanılması sayesinde, ağaç gövdesini defalarca delmek gerekmediği gibi ağaca önden baktığınızda görünebilecek olan 4 dal kaynatma aşısı (threadgraft) yara izleri de önlenmiş olmaktadır.
Elbette yanaştırma aşısının dikkate almamız gereken dezavantajları da bulunmaktadır. Öncelikle, yanaştırma aşıları dal kaynatma aşıları kadar "temiz” görünümlü değildir. Dal kaynatma aşısında (threadgraft) uygulanan basit giriş ve çıkış deliğinden ziyade, bir yanaştırma aşısında aşılanacak dalın yanaştırılması için bir miktar ağaç kabuğunun sıyrılarak alınması gerekmektedir. Aşının tutmasından, aşı bölgesinin kabuk bağlamasından ve iyileşmesinden sonra bile aşıdan kaynaklanan yara izi bazen belirgin kalabilir ve doğal görünmeyebilir.
Bir dal kaynatma aşısı (threadgraft) kaynadığında, küçük bir giriş deliği kısa sürede kapanabilecekken, ağaç kabuğunu soyarak verilen hasarın iyileşmesi daha uzun sürebilir.
Yanaştırma aşılarının başarılı olması daha çok ağacın cinsine, kalın bir kabuğunun/kambiyum tabakasının olmasına ve yara kapatma/iyileşme özelliğinin güçlü olmasına bağlıdır. Yanaştırma aşısı, kabuğu ince olan, iyileşme/kabuk bağlama özelliği yavaş/zayıf olan ve özellikle de yara kısmının kenarlarında kambiyum tabakasının geriye doğru kuruma yaptığı ağaç türleri için pek uygun değildir.
Son olarak, eğer her şey yolunda gitmez ve aşı tutmazsa, dal kaynatma aşısı (threadgraft) en kötü ihtimalle geride gövdede kapanması gereken iki küçük delik bırakacaktır, öte yandan yanaştırma aşısının başarısız olması durumunda geride çirkin ve göze çarpan bir yara izi bırakabilir.
Özetle söylemek gerekirse, yanaştırma aşılarının uygulanması oldukça kolay olmasına karşın, bu aşıyı kullanacağınız zamanı ve yeri tespit etmesi daha zordur. Kullanılan ağaç türüne, aşının konumuna, oluşacak yara dokusunun görülebilirliğine ve elimizdeki ağacın sağlığına ve gücüne çok dikkat edilmelidir. Yara kapanma sürecinin ve iyileşmenin hızlı olabilmesi ve aşının tutma süresinin kısa olabilmesi ve ayrıca sebep olunan yara izinin çabuk iyileşebilmesi için hem aşı için kullanılacak dalın hem de ağacın güçlü bir şekilde gelişim gösteriyor olması önemlidir.
Genel bir kılavuz olması açısından, yanaştırma aşılarını tüm Acer/Akçaağaç türleri (güç bakımından daha zayıf olduğu için kırmızı yapraklı cinsleri daha az uygundur), Karaağaçlar, Ficuslar/İncirler, Çamlar, ve kambiyum tabakası/kabuğu kalın olan Ladin, Sedir, Karaçam ve Servi gibi diğer benzeri iğne yapraklılar için öneririm.
Yanaştırma aşısında deneyim kazanmak için, olağanüstü büyüme hızlarından ve yara iyileştirme/kapatma kabiliyetlerinden ötürü Trident, Dağ Akçaağaçları veya Ficus/İncir türleri başlamak için en iyi adaylardır. Ayrıca ağaçların bonsai saksılarında çok yavaş gelişim göstermesinden ötürü, alıştırma saksılarında olan ve bu yüzden gelişimleri hızlı olan bonsai adayları üzerinde tecrübe etmenizi öneririm.