Kaktüs tohumla üretimi konusunda güzel bir makale...
"...Kaktüslerin tohumla üretimi ve bakımı üretici için mutluluk verici olmasının yanısıra büyük bir çaba ve çalışma gerektirir.İşi kolaylaştırmak için hangi kaktüs türünün tohumla üretileceğine karar vermek gerekir zira bazı kaktüs türlerinin tohumla üretimi diğer türlere nazaran hem daha zorlu, hem de uzun bir süreç gerektirir.
Mesela Blossfeldianaların tohumları oldukça ufak olduklarından filizleri de cılız bir haldedir ve erişkin boya gelmesi için uzun zaman gerekir. Bu aşamada toprak üzerinde yosunlaşma ve mantar hastalıkları filizlerin gelişiminde tehdit edici faktörlerdir. Bundan başka bazı Opuntia türleri oldukça zor çimlenirler, bunun için Opuntia tohumlarını ekmeden evvel hafifçe zımpara işlemine tabi tutmak, aşındırmak faydalı olacaktır. Bunun yanısıra Ariocarpusların tohumları kolay çimlenirken filizlerinin gelişimi yavaştır.
Kaktüsleri tohumla üretim konusunda tecrübeli olan yetiştiriciler için üretimi zor olan türleri tohumdan yetiştirmek her ne kadar memnun edici olsa da bu zevkli uğraşa yeni merak salanların daha kolay çimlenen türlerden başlaması daha yerinde bir seçim olacaktır. Cereus,Echinofossulocactus, Echinopsis, Gymnocalycium, Lobivia, Mammillaria,Notocactus ve Rebutia türleri yeni başlayanlara uygun türlerdir.
Tohumların çimlenmeye müsait olması ve çimlenecek sağlıkta olması önemlidir. Ariocarpus ve Opuntiaların tohumları bir yılı aşkın bir süre bekletilebilirken, Rebutia tohumları bir seneyi geçtikten sonra çimlenme verimini kaybederler.
Tohum ekimi ve hazırlık:
Tohum ekilecek olan çimlendirme kabının sağlam kapanan, aynı zamanda havalandırmaya müsait olması önemlidir. Önemli olan tohumun nemli bir ortamda kalması, toprağının çabuk kurumayacağı bir ortam sağlamaktır. Bunun için piyasada cam ve benzeri saydam bir malzemeden oluşan kapaklı çimlendirme kapları mevcuttur. Bazı modellerde ise alttan ısıtma düzeneği çimlendirme süresini kısalttığından daha çok tercih edilir.
Çimlendirme kabı aydınlık ama direkt güneş almayan bir ortama yerleştirilir. Direkt güneş altında taze filizlerin yanması kaçınılmazdır. Filizleri direkt güneş ışığından korumak için bir kağıtla gölgelik yapılabilir.
Aydınlık olmayan mevsimlerde çimlendirme için yapay ışık kullanılması faydalı olacaktır.Geçmiş yıllarda uygun ışık spektrumunu sağlaması sebebiyle Philips Son T Agro 400 Sodyum buharlı lambalar sıklıkla kullanılırken günümüzde enerji tasarrufu yağan Tasarruflu Lambalar tercih sebebidir. Normal tasarruflu lambalar yani sıklıkla evlerde kullandıklarımızdan ziyade burada kastedilen,
çimlendirmeye uygun tasarruflu lambaların ışık rengi "865" ya da "Günışığı" olması gerekir. Büyük bir kapalı ortam çimlendirme kutusu için 2 adet 18 Wattlık ışık kaynağı beklenen sonucu elde etmek için yeterlidir. Reflektör kullanımı ya da çimlendirme kutusunun kenarlarını folyo ile kaplamak ışığı daha verimli kılacaktır.
Gelişen teknoloji sayesinde ışık kaynakları da daha verimli hale gelmiştir. Bu anlamda Led Bitki Lambaları hem tasarruflu, hem de bitkinin ihtiyacı olan ışık miktarını, rengini sağlaması sebebiyle enerji tasarruflu lambalara alternatiftir. Çimlendirme ortamı gün aşırı 12 saatlik periyodlarla aydınlatılmalıdır. Bu periyodları ayarlamak için zamanlayıcı prizlerin manuel ya da elektronik olanları yardımcı olacaktır. Işık kaynağı çimlendirme kabına çok yakın yerleştirilmemelidir, aksi taktirde ortamda ışığın yaydığı ısı artacaktır. Özellikle sodyum basınçlı lambalar oldukça fazla ısı vermektedirler. Enerji tasarruflu lambalar ise yüksek ısı vermediklerinden çimlendirme kabının 5 cm. üzerine yerleştirilmelidirler. Ortamın ısı ve nemini kontrol etmek için termometre ve higrometreden faydalanılabilir. Isı 25 derece ve nem %70-80 ayarında kalmalıdır.
Çimlenmede aydınlık kadar önemli olan bir diğer faktör de 12 satlik karanlık periyodudur. Bu periyotta çimlendirme kabı içi ısı 15 derecelere kadar düşebilir. Periyodlar arası oluşan ısı farkı çimlenme gücünü ve filizlerin dayanıklılığını arttırır. Çimlendirmede her bir kaktüs türü için ayrı bir saksı kullanılmalıdır. Aynı türlerin aynı ortamda kalması ileriki dönemlerde bakım konusunda fayda sağlar. Çimlenen tohumlar genellikle 2 yapraklı bir hal alır ve farklı türler bile olsalar ilk filizler dikenlerini geliştirene kadar aynı türmüş gibi gözükür. İlerleyen aylarda gövde ve diken yapısı şekillenmeye başlar ve türler farklılık gösterir. Tohum ekim zamanı yapay ışık kaynağı sağlanması durumunda Ocak, Şubat iken doğal ışıkta çimlenme başarısı Mart, Nisan aylarında artar.
Tohum ekiminde kullanılacak saksı karışımı:
Saksı dibinde 2 cm. yüksekliğinde Sphagnum tavsiye edilir. Bu malzeme suyu bünyesine çeker ve ardından tekrar toprağa geri verdiğinden olumlu bir etkisi vardır. Nemli ortam sağlanması için suyu içine hapseden bir malzeme kullanılması şarttır. Ardından kaktüs toprağına bir miktar (%10-20) perlit karıştırılıp saksı kenarlarına gelecek şekilde bu karışım ile doldurulur. Perlit kök gelişimi ve yapılanması için tercih edilen bir malzemedir. Toprağın sterilizasyonu için 30 saniye kadar mikrodalgada ısıtılması ya da ısıya veya buhara maruz kalması önemlidir. Bu sayede steril bir ortamda filizler hastalıklardan korunmuş olacaktır. Toprak karışımı üzerine 1-1,5 mm.lik lava ya da taş parçaları eklenir. Bu köklendirmede filizlerin dayanıklılığını arttırıcı bir malzemedir. Son olarak bir etiket üzerine yazılacak bitki türü ve tarihi ile hazırlık son bulur.
Tohum ekimi:
Tohumlar toprağa belli aralıklarla dağıtılır ve üzerlerine bir miktar bastırarak toprağa iyice batması sağlanır. Bu aşamada mantara karşı önlem almak için inceltilmiş bir mantar ilacı ile ya da kaktüs tohumlarını steril etmek için kullanılan (Chimosol
vb.) bir mantar ilacı ile spreyleme yapılır. Sulama yapıldıktan sonra çimlendirme kabının kapağı kapatılmalı ve ışı 10 derceden az 30 dereceden fazla olmamalıdır. Birçok kaktüs tohumu ortalama 20-25 derece ısıda rahatlıkla çimlendirilebilir.
Çimlenme:
Astrophytum, Coryphanta türleri gibi kaktüs tohumları kısa sürede, Mammillaria tohumları ortalama 2 haftada çimlenirken, Opuntialar için bu süreç daha uzun sürebilir. Çimlenme olana kadar toprak tamamen kurumaması önemli bir husustur. Çimlenme gerçekleştikten sonra filizler görünse bile ilk dikenler görünene kadar çimlendirme kutusunun kapağı tamamen açılmamalıdır. İlk dikenler görünmesi ile birlikte kapak belli ölçülerde aralanıp ardından tamamen açılmalıdır. Aksi taktirde taze filizler ısı farkından zarar görüp, ölebilirler. Üst kapak tamamen açıldıktan sonra mantara karşı koruma ihtiyacı da ortadan kalkmaktadır. Fakat yine de gözlemlemek önemlidir.
Yetiştirme:
Filizler en az 5-6 ay aynı saksıda yetiştirilirken toprağın alkalikleşmesine karşı yağmur suyu ile sulanması önerilir. Dikenler gelişip iyice belirginleştikten sonra sulama suyuna az miktarda besin ilave edilebilir. Gelişen ve büyüyen bitki sağlıklı ve dirençli bir gövdeye ulaştıktan sonra şaşırtılır. Yani yeni bir saksı harçıyla yeni bir saksıya alınabilir. Şaşırtma esnasında köklerin zarar görmemesi için toprak tamamen kuru olmalıdır. Kurşun kalem veya tahta sivri uçlu bir malzemeyi bitki altına batırıp bitki bulunduğu ortamdan alınıp yeni otamına aktarılır.
Şaşırtmada kullanılacak saksı ölçüsü bitkiden biraz daha büyük olmalıdır. Çok büyük saksılar kullanılmamalıdır. Bitki saksılandıktan sonra direkt güneş almayan aydınlık bir yerde konumlandırılmalıdır.
2 yaşına geldikten sonra uygun ortam sağlanması sonucu bitki çiçeklenecek yetişkinliğe ulaşmıştır..."
Kaynak : Elisabeth Manke, Das BLV Kakteen Buch