|
Discus Rehberi 3 : Hastalıklar
Sıkça Yaşanan Hastalıklar, Hastalıklara Neden Olan Unsurlar, Karantina Prosedürü Ve Çiftlerin Sterilizasyonu
Diskus akvaryumlarında akvaristin en fazla zorlandığı kısım Diskusun sağlıklı ve huzurlu yaşatılmasıdır. Hastalıkların birçok nedeni olabilir. İlk bakışta hasta olan balığın şu ya da bu sebepten dolayı hastalandığını rahatlıkla söyleyemeyiz, fakat balığın bazı davranışları, beslenme şartları, su kalitesi bilindiği sürece bazı sonuçları ortaya çıkartabiliriz. Genelde birçok hastalıkta iç ve dış parazitlerin etkisi büyüktür. Dış parazitler iç parazitlere oranla daha hızlı yayılımcı ve daha çabuk ölümcül olur. Balıklar genelde birçok hastalığı bünyesinde bulundurur fakat gerekli ortam (olumsuz su şartları) oluşmadığından faaliyete geçemezler.
Hastalığa yakalanmış bir balık genel belirti olarak gözlerinin dışa fırlaması, vücudunda oluşan yaralar, kararma, mukoza salgılama, objelere sürtünme, tankın içersinde huzursuzluğu, denge kaybı, bir köşeye çekilmesi, sindirimde çöküntü, yemden kesilme ile kendisini belli eder.
Bakteriyel hastalıklar
Bakteriyel enfeksiyonların başında Diskusu en fazla etkileyen "pseudomona ve Aeromonas" gurubu bakterileri gelmektedir. Bu tip enfeksiyonlar hızlı yayılım gösterdiği için hızlı ölümlere neden olabilir. Enfeksiyonlarda belirti olarak gözle kafa çıkıntısı arasında ve yüzgeçlere doğru hafif pembeleşme görülebilir. Bu pembeleşme genelde mavi tonlardaki balıklarda daha açık ve seçik bir hal alır. Renkte kararma, yüzgeçlerde parçalanma, solunumun hızlanması başlıca belirtileridir. Balık hastalığı şiddetli geçirdiği dönemde ciddi mukoza tabakası atarak, hızlı solunum yaparak, kararmış bir halde kendisini akvaryumun bir köşesinde konumlandırmaya çalışır. Bazı hallerde yan dönmeler ve denge kayıpları yaşanabilir. Denge kayıpları balığın ölüme bir adım daha yaklaştığının göstergesidir.
Tedavisinde gram negatif, gram pozitif bakterilerini elimine edebilen geniş spektrumlu antibiyotikler kullanılabilir. Örneğin tetracicilin, nitrufuran içerikli antibiyotikler çoğu zaman işe yaramaktadır. Diskus balığı bu ağır hastalık döneminde kafa kısmında bulunan kıkırdaksı dokuyu çok çabuk bir şekilde kullanır. Hastalık şiddetine bağlı olarak kafa kısmındaki çöküntü bir hafta içerisinde belirebilir. Ölen balıklara bakıldığında ciddi derecede kafada çöküntüler ve vücutta şişmelere rastlanabilir. Bakteriyel enfeksiyonlarda ph değerini düşük tutmak bakteri gelişimini yavaşlatmak için çok önemlidir. Uygun ph değeri 5.5-6.0 aralığıdır. Bazı üreticiler bu tip enfeksiyonlara mahal vermemek için ph değerlerini düşük değerlerde tutarlar. Hatta Jack Wattley ilaç kullanmadan direk ph düşüşleri yaparak balıklarını tedavi etmektedir. Bu yöntem antibiyotik kullanımının yaratacağı dezavantajları engeller.
Mantar
Genelde bu tip enfeksiyonlarda ozmotik şoklara, ani sıcaklık ve ph değişimlerine bağlı olarak gelişme gösterebilir. Bazı durumlarda kepçeyle yakalarken oluşan yaralanmalardan sonrada görülmektedir. Bu tip sporlar akvaryum ortamında mevcuttur ve balığın mukoza tabakasının zarar görmesinde hemen faaliyete geçer. Balığın üzerinde ağız ve yüzgeçlerinde beyaz pamuğumsu bir görüntü oluşturur. Bu yüzden Columnaris ile karıştırılabilir. Bazı türleri buharlaşma yoluyla ortamdaki diğer akvaryumlara yayılabilir. Tedavisinde Acriflavin ya da potasyum permanganat kullanılmalı. Permasol (potasyum permanganat)kısa süreli banyolar için idealdir.
Columnaris
Yukarıda da belirttiğim gibi bu hastalık mantar enfeksiyonlarıyla karıştırılmaktadır. Genelde belirtileri aynıdır. Ağız, kuyruk ve yüzgeçlerde beyaz pamuğumsu bir görüntü oluşur. Balık akvaryumda hafif denge kayıpları gösterebilir. Genelde tabanda ya da yüzeyde asılı vaziyette durur. Tedavisi geciktirilmeden yapılmalıdır. Balık karantinaya alınır ve ph değeri düşürülür. Çünkü Columnaris alkali sularda yaşar ve gelişim gösterir. Daha sonra balık ıslak bir havlunun üzerine yatırılarak eczaneden alacağımız rivanol ile beyaz pamuğumsu ve dokuların parçalanmış kısımlarına sürülür. Balığın gözüne kesinlikle gelmemelidir. Daha sonra sabah ve akşam olmak üzere kısa süreli potasyum permanganat banyosu yaptırılır.
Beyaz benek (Ichthyopthirius)
Beyaz benek Diskuslarda sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bu hastalık balık üzerinde gözle rahatça görülebilir. İsminden de anlaşılacağı gibi deri üzerinde beyaz irili ufaklı benekler oluşur. Parazit belli bir olgunlaşma devresinden sonra balıktan ayrılır ve yere düşer. Uygun gelişim süresi geçtikten sonra ısıya bağlı olarak suda patlar ve yüzlerce hatta binlerce birey uygun yüzey bularak balık üzerine yerleşmeye çalışır. Genelde Diskus akvaryumlarında su sıcaklığı yüksek olduğundan daha hızlı gelişim gösterir. Balık belirti olarak kendisini objelere sürtmeye çalışır. Tedavisine gelince akvaryum ortamına her 10 litreye 1 çay kaşığı tuz uygulanır ve balıklar kısa süreli potasyum permanganat banyosu yaptırılır.
Oodinium
Genelde sıkça deniz canlılarında görünen bu hastalık Diskuslarda da rastlanmaktadır. Yavru Diskuslarda ciddi ölümlere sebebiyet verir. Balık vücudunda una bulanmış gibi sarımsı ve gri renkte bir görüntü yaratır. Sağa sola sürtünerek rahatsızlığını belli eder. İlk belirtileri olan sık nefes almayı fark etmeseniz bile sarı toz bölgeleri gördüğünüzde bu hastalıktan şüphelenebilirsiniz. İlaçtan önce akvaryumu her türlü ışıktan uzak tutun. Oodinium parazitleri fotosentez yaparak beslendiğinden ilk olarak tankın etrafını koyu renkli bir kağıt ile kaplayarak ışığı kesin. Işık almayan bir köşeye balıkların durumunu izleme imkanı verecek bir pencere açın. Piyasada oodinium'u tedavi ettiğini belirten ilaçlar vardır. Asla deniz canlıları için hazırlanmış oodinium ilaçlarını satın almayın, çünkü tuzlu sulardaki oodinium (Amyloodinium ocellatum) bakır bazlı ilaçlar ile yok ediliyor ve bakır tatlı su balıkları için yüksek oranda zehirli bir madde. Piyasada satılan oodinium ilaçlarının özellikle formalin-malachite yeşili bir karışımdan oluştuğunu kontrol edin. Bulamıyorsanız kendiniz ayrı ayrı alacağınız formalin ile malachite yeşilini karıştırın. Yumuşak sularda 10 litreye 1 mg, sert sularda 10 litreye 2 mg seklinde en az 5 gün kullanın. İlk günlerde iyileşme belirtisi görseniz bile ilacı kesmeyin. Tüm hastalıklarda olduğu gibi filtre süngerini ve aktif karbonu çıkarın tedavi boyunca. Formalin kullanırken sularınızın çok temiz olduğuna dikkat edin. Ayrıca tedavi boyunca ilaç kullanımından önce her gün en az %20 su değiştirin, çünkü oodinium nitrit-nitratların varlığında ilerleme eğilimi gösterebiliyor. Tam iyileşme gördüğünüzde tedaviyi kesin, 1 hafta sonra tekrar 3 günlük bir tedavi uygulayın.
Solungaç parazitleri
Solungaç parazitleri özellikle yavru Diskuslar için çok tehlikelidir. Genelde üretime alınan çiftlerin bu tip parazitleri için önceden tedavi edilmelidir. Çünkü birçok anaç balık bu tip parazitleri taşımasına karşın bağışıklık kazanmıştır. Yavru Diskuslar bu durumdan hemen etkilenir ve hızlı ölümler gözlenebilir. Belirti olarak gerek yetişkin ve gerek yavru balıklarda solungaçlarda hızlı açılıp kapanma(zor solunum),tankın içersinde sinirli dolaşım, solungaç kapaklarının biri çalışırken diğerinin kapalı kalması, objelere sürtünme, ara sıra renk koyulaştırarak bu durumu belli etmeye çalışır. Normalde yetişkin bir Diskusun solungaç kapakları dakikada 60�70 kez açılıp kapanması normaldir. Yavru Diskuslarda bu sayı artabilir. Bazı durumlarda yemlemeye bağlı olarak sindirimin sıkıştırmasıyla solunumda hızlanmalar tespit edilebilir. Bu durum solungaç parazitleriyle karıştırılmamalıdır.
Solungaç parazitlerinden kurtulmak için tankta tuz kullanmıyorsanız en az 3 hafta boyunca tuz kullanın, 19 litreye bir çorba kaşığı tuz ölçüsünde. Ardından %50 oranında özellikle tabandan su çekin, filtrenin süngerlerini temizleyin, kumları tuz ile yıkayıp iyice durulayın ve tank camının iç kısmını bez ile silin ve oksijeni arttırın. Bunlar parazit popülasyonunu büyük oranda azaltacaktır. Ardından ilaç tedavisine geçin. Piyasadan bulabilirseniz çinkosu olmayan bir formalin-malachite yeşili solüsyon alın. Bulamıyorsanız, çinko içermeyen formalin alın ve her 4 litreye 10�15 damla damlatın. Hassas balıklar için 10, diğerleri için 15 damla kullanın. Formalini en fazla 30 dakika çok iyi havalandıracağınız tankta bırakın, ardından %70 oranında su değiştirin. Tanktaki balıkların birkaç saat rahatlamasını bekleyin ve ilk 2 gün 10 litreye 2 damla malachite yeşili damlatın. Üçüncü gün 10 litreye 1 damla malachite yeşili damlatın ve gene %50 oranında su değiştirin. Beş gün bekleyin ve malachite yeşilini aynı oranlarla uygulayın tekrardan. Bunun nedeni 5 güne kadar kuluçkaya yatmış olan yumurtalar varsa çıktıklarında tekrar çoğalabilirler. Hiçbir ilaç yumurta evresinde olan bir parazite etki etmez. Eğer yavrularınızın parazitlerden etkilendiğinden şüpheleniyorsanız onları 4 litreye 3 damla formalin veya malachite yeşili damlatılmış temiz su dolu bir kapta 10 dakika bekletin. Süre 10 dakikayı geçmesin. Banyodan sonra tamamı temiz su dolu bir tanka alın, yavruların çoğu kurtulacaktır.
Hexamita
Hexamita (Hexamita Octemitus Spironucleus)kafa kısmında deliklere neden olur. Çoğu kaynakta bu hastalığın bir sindirim hastalığı olduğundan bahsedilmektedir. Bu tip hastalıkları genelde şiddetli hastalık geçiren ya da yetersiz beslenmeye bağlı olarak zaman içersinde oluşan kafadaki çöküntü neden olur. Balık tüm ihtiyacını buradaki dokudan temiz etmiştir ve fırsatçı hexamitanın saldırısına maruz kalır. Kafa kısmında kıkırdaksı kısımlarda delikler oyuklar oluşmaya başlar. İlerleyen safhalarında gözlerinin üzerine bir sıvı süzülür. Kafa kısmındaki bazı ufak delikler bu durumla karıştırılmamalıdır. Bu delikler yaş göstergesi de olabilir. Hastalığı ağır geçiren balıklarda tedavi süresi uzatılmalı ve asıl tedaviden ziyade vitamin ve mineralce zengin içerikli besinlerle beslenerek kafa kısmındaki kıkırdaksı dokunun yeniden oluşturulmasına yardımcı olunmalıdır.
İlaç tedavisi olarak 50 litre suya eczaneden alacağımız Flagly isimli ilaçtan bir tablet (500mg) kullanarak tedaviye başlanır. Sıcaklık 31�32 ºC�ye çıkartılır. Balık tedaviye cevap verene dek sürdürülür. Yem yemeye başlamasıyla yemlerine vitamin ve mineral içerikli ilaçlar damlatarak kafa kısmındaki oluşan çöküntü giderilmeye çalışılır. Bu tip balıklar sıkı bir denetim içerisinde olmalıdır. Çünkü Diskusların sindirimleri çok zayıftır. Her an durum eskisine dönebilir. Yemlerine eser miktarda flagly ilave edilerek tedavi sürdürülmelidir. Kısacası bu hastalıkta Diskusun uzun bir tedavi süreci beklemektedir.
Resimdeki balık öncesinde geçirdiği hastalık neticesinde kafa kısmında çöküntü oluşmuştur. Hexamita gibi fırsatçı parazitlere açık konumdadır.
|