[Sakaki]

Olabildiğince ayrıntılı çevirmeye çalıştım.
Sadece konuyla ilgili olmayan ve bonsai saksı kalitesi ve çin-japon saksı karşılaştırmalarıyla ilgili olan bölümü atlayarak çevirdim.
O kısmı eğer gerek görürseniz sonra eklerim.

BİR AĞAÇ NASIL ÖLÇÜLÜR:

Bonsai ölçümü konusunda kesin katı kurallar yoktur, ancak bazı belirli uygulamalar benimsenmiştir. Normalde ağacın boyunu, saksı kenarından ağaç tepesine yani doruk noktasına kadar olan mesafe olarak değerlendiririz. Şelale ve yarı şelale tarzlarının yanı sıra yaprakları/dalları saksının kenarından aşağı sarkan ağaçlarda ise, en alçak nokta ile tepe noktası arası mesafe boy olarak değerlendirilir. Jin, ağacın bir parçasıdır ve boy hesaplamasında o da dikkate alınır. Kaya/taş üstü tasarıma sahip ağaçların boyu da saksı kenarından ağacın tepe noktasına veya kayanın/taşın üst noktasına (hangisi daha uzunsa) kadar olan mesafedir.

Şelale tarzında, en alttaki yapraktan apekse (ağacın tepesi) kadar olan mesafedir.
Eğer saksının kenarından sarkan yapraklar varsa, ağacın boyu en alttaki yapraktan ağaç tepesine kadar olan mesafedir.
Eğer bir bonsai bir taş plaka (taş parçası) üzerine ekilirse, toplam yüksekliği dikkate alırız.

SAKSILARIN ÖLÇÜLMESİ

Dikdörtgen ve oval saksıların ölçüleri şu sıra ile belirtilir: önce uzunluk, daha sonra genişlik ve en son yükseklik. Kare saksılarda, yan uzunluk ve yükseklik belirtilir ve yuvarlak saksılarda da çap ve yükseklik belirtilir. Altıgen ve çok-kenarlı saksılarda, harici çap ve yükseklik belirtilir.


SAKSI SEÇİMİ

Eğer belirli bir ağaç için nasıl bir saksı seçilmesi gerektiğini 10 kişiye sorsanız muhtemelen 10 farklı cevap alırsınız. Ve bunların tamamı da kabul edilebilir. Yani, verdiğimiz bilgiler sadece tavsiye ve ipucu olabilir.

Bonsai sanatı sadece ağacın şekliyle ilgili değildir, içine yerleştirdiğiniz saksıyla birlikte bir ağacın genel kompozisyonudur. Bu öğelerden hiç birisi diğerini bastırarak ön plana çıkmamalıdır. İkilemde kalındığı takdirde ağaç yerine saksıyı arka planda tutmak daima daha iyi bir fikir olacaktır. Eğer emin değilseniz, köşeleri yuvarlanmış oval veya dikdörtgen, düz yan duvarlı ve basit ayakları olan bir saksı seçmek en iyisidir. Renk çok parlak olmamalıdır, saksı sırlı ise çok göz alıcı olmamalıdır.

Önce ağaca şekil verip daha sonra saksı seçimi yapmak tersi bir yöntemden daha uygun olacaktır. Unutulmaması gereken bir husus da ağacın karakteridir. Güçlü bir ağaç mı yoksa narin ve sakin bir ağaç mı? Saksı da bu karaktere uygun seçilmeli. Ağacın boyu, genişliği, dalların uzunluğu da gövde kalınlığının yanı sıra önem arz eder. Buna ilaveten, yaprakların rengi, meyvesi ve kabuk yapısı da önemli rol oynar. Estetikle ilgili bu hususların yanı sıra, bahçıvanlıkla ilgili hususlar da önemlidir. Bitkinin ekildiği saksının ebadı ve yüksekliği, ağacın sağlıklı gelişimi için elverişli olmalıdır.

Birçok ağaç topraktaki nemi çok hızlı tüketir ve dolayısıyla büyük bir saksıya ihtiyaç duyar (söğüt, morsalkım, ılgın gibi). Diğer ağaçlar ise çiçek ve meyve vermek için daha derin saksıya ihtiyaç duyar (kiraz, nar, ayva gibi).

Dik Tarzda:
=====================
Güçlü ağaçlar için: Dikdörtgen veya kare. Düz veya kavisli yüzeyler. Saksının alt kenarının yanı sıra üst kısımda da düz hatlar (özellikle de kurumuş kısmı fazla olan ağaçlar için). Çıkıntılı üst kenar. Yuvarlanmış köşeler. V-şekilli veya düz ayaklı ama daima vurgulu.

Narin ağaçlar için: Oval veya yuvarlak, dışarı doğru eğimli yan duvarlar. Sert bir şekilde vurgulanmış ayaklar.

Kıvrımlı Tarzda:
=====================
Güçlü ağaçlar için: Dikdörtgen, kare, lotus veya diğer çiçek şekilli, altıgen, sekizgen, yuvarlak veya oval saksılar. Dışbükey yan duvarlar, yuvarlak gövdeli. Düz veya içbükey yüzeyler, hafif dışarı doğru eğimli (alttan yukarıya doğru). Yuvarlak köşeler. Bulut veya çok süslü yapıda gösterişli ayaklar.

Narin ağaçlar için: Oval, yuvarlak, serbest şekilli. içbükey, özellikle saksının üst kısmında sarkıklık. Dar tabanlı. Ayaklar çok fazla vurgulanmamalı. Ayaklar dışarı doğru bakmalı ve az dekoratif veya hiç dekoratif (süslü) olmamalı. Uca doğru sivrilen kibar ve havalı ayaklar.

SAKSININ EBADI:

Saksının uzunluğu ağacın iki farklı simetrisine bağlıdır. Eğer ağaç geniş olmaktan ziyade uzun ise, saksı, ağaç boyunun 2/3’ü ile 3/4’ü arasında olmalıdır. Saksının yüksekliği de gövde tabanının çapına denk olmalıdır. Genel olarak, bu kuralları tam olarak uygulamak zordur. Uygulama daha çok iklime, türlere, ağacın yaşına, kök gelişimine ve ağacın menşesine bağlıdır. (Doğadan alınan bir ağa. Daha çok derin bir saksıya ihtiyaç duyar, bu kural çok soğuk veya sıcak bir iklime ait ağaçlar için de geçerlidir). Şelale tarzı ağaçlarda, saksı yüksekliği asla şelalenin uzunluğuna eşit olmamalıdır.

BİR BONSAİ SAKSISININ RENKLERİ VE YAPISI

Sırsız saksılar, her ne kadar diğer türler için de kullanılabilir olsalar bile genelde kozalaklı ağaçlar için kullanılır. Sırlı saksılar birçok yaprak döken, çiçek açan ve meyve veren ağaçlar için kullanılabilir. Saksı, ağacın en güzel göründüğü mevsimsel renklenmeyle en iyi uyum sağlayacak şekilde seçilmelidir. Aşağıdaki çizelgede çiçek, meyve, yaprak veya kabuk rengi için uygun bazı sır renkleri belirtilmektedir.


Ağacın renk özelliğine göre saksı seçimi:

tablo-1.jpg


Not: Parlak veya gösterişli sıra sahip saksıları kullanmadan önce iki kez düşünün.

BONSAİ SAKSILARININ ŞEKLİ VE DEKORASYONU/SÜSLEMESİ

Yukarıdaki tabloda, bir saksının optik yorumu ve gücünü belirleyen bazı karakteristikler verilmektedir.

Güçlü bir ağaç kalın, öne çıkan bir gövdeye, iyi vurgulanmış güçlü dallara, kaba (sert ve pürüzlü) bir kabuk dokusuna ve güçlü yüzey köklerine sahiptir. Saksılar, şekilleri ile aktif veya pasif bir hissi/algıyı ifade edebilir. Saksının görsel gücündeki bu ince özellikler, örneğin hafif ve narin görünümlü bir saksının kompozisyonu daha dinamik göstermesi gibi tasarımı farklı şekillerde vurgulamayı mümkün kılar. Genel bir kural olarak, saksının ayakları, ağzı ve kenarı ne kadar göze çarpıcı ve baskın olursa, şekli ne kadar süslü olursa, verdiği etki de o derece aktif olur.

Pasif saksılar genelde ılımlı olan ve kenarları ile ayakları saksının toplam görünümünü ifade etmek üzere bütünleşmiş haldeki saksılardır.

Aşağıdaki tabloda, farklı tarzlarda kullanılan bazı şekiller belirtilmiştir.

tablo-2.jpg
tablo-3.jpg

Not: Alta doğru daralan bir bitki saksısı dona karşı dikey veya eğimli duvarları olan saksılara göre daha dayanıklıdır. Dışbükey duvarları olan saksılarda saksı değişimi daha zordur, çünkü ağacı saksıdan çıkarabilmek için kök yumağının saksının kenarları etrafından kesilmesi gerekir.


Kaynak: bonsaipots.net - Home
İngilizce'ye Tercüme: Heike van Gunst
Türkçe'ye Tercüme: Taner Tuncer (Sakaki)