PHYTOPHTHORA ve AĞAÇLARDA KÖK ÇÜRÜMESİ
Kök çürümesi (Rootrot), ölen ve çürüme sürecine giren kökleri tanımlamak için bonsai terminolojisinde kullanılan bir terimdir. Fakat kök çürümesi aslında nedir ve bir ağaç hızlı drenajlı toprağa dikildiği ve düzenli olarak sulandığı zaman bile kök sistemi niçin ölmeye devam eder?
Kök çürümesi, aslında hasar gören veya yaralanan köklere girebilen mantarlar tarafından oluşturulan bir durumun sonucudur. Rutin kök budaması veya başka bir yolla zarar gören veya kesilen kökler, mantar tarafından enfeksiyon için açık yaralar oluşturur. Mantar için giriş noktaları, yoğun veya zayıf drenajlı topraklar ve fazla veya az sulama gibi iyi durumdaki büyüme alanlarını öldüren zayıf yetiştirme koşulları tarafından sağlanabilir. Kök hasarının diğer yaygın nedenleri, fazla besin verilmesi ve yaz aylarında saksıdaki sıcaklığın yükselmesinden kaynaklanan etkilerdir.
Odunsu bitkilerde enfeksiyona neden olan en yaygın mantarlar, Phytophthora cinsinden türlerdir. Hemen hemen tüm odunsu bitkiler veya ağaçlar hassas ise de Yew (Porsuk ağacı), Cypress (Servi), Box (Şimşir), Apple (Elma), Acer (Akçaağaç) , Beech (Kayın ağacı), Azalea (Orman gülü, Zifin) ve Lime (Ihlamur) gibi ağaçlar özellikle enfeksiyona eğilimlidir.
Odunsu Bitkilerde Phytophthora
Bitkilerde hastalığa neden olan Phytophthora mantarının 80� in üzerinde türü bulunur ve çok sayıda bitkiyi etkileyen mantarlar dünyanın her tarafına yayılmıştır. Patateste külleme hastalığına neden olan Phytophthora türleri havayla taşınır ancak çoğu tür toprakla taşınır. Bahçelerdeki ve doğadaki ağaçların ve çalıların ölümünün en sık rastlanan nedenlerinden biridir.
Fırsatçı mantar sporları, uzun yıllar boyunca toprakta veya bitki kalıntıları üzerinde kalabilir.
Esas olarak kökleri etkilediği halde, bu mantarlar gövde ve dallara da yapışabilir. Mantarlar çıplak gözle görülebilen bir yapı oluşturmadıkları için sadece enfeksiyon iyice ilerlediğinde ve bitkideki belirtileri görülebildiğinde fark edilebilirler. Görünür belirtiler, donuk renkli ağaç yaprakları (özellikle Conifer türlerinde), normalden daha küçük, sarı veya seyrek yapraklar ve görünürde bir neden olmaksızın ölen dallardır (Şekil A). Mantar durdurulmazsa sonuç hemen her zaman bitkinin ölümüdür (Şekil B).
Phytophthora�nın varlığı, ölü ve ölmekte olan köklerin saksı değiştirme zamanında keşfedilmesi ile doğrulanabilir. Ana köklerin, yumuşak ve çürümeye yüz tutan iç katmanları kaplayan bir kabuğa sahip olduğu görülür. Ciddi durumlarda çürüme, gövdenin dip kısımlarında veya daha yüksek kısımlarda bile yayılmış durumda olacaktır.
Phytophthora çürümeye kendi başına neden olmaz. Fakat kökler çok geçmeden toprakta doğal olarak bulunan diğer mikroorganizmalar tarafından çürütülür (Şekil C). Hastalık drenajı iyi olmayan, içi su dolmuş topraklar ve yağmurlu ve sıcak hava tarafından teşvik edilir.
Phytophthora ve Kök Çürümesinin Tedavi Edilmesi
Bu hastalık için kimyasal tedavi yoktur. Bununla birlikte mantar enfeksiyonu ve kök çürümesi keşfedilince, yılın hangi zamanında olursa olsun hemen tedavi edilmelidir. Ağaçlar saksılarından kaldırılmalı ve bütün etkilenmiş kökler ve odunsu kısımlar sağlıklı bitkiden uzaklaştırılmalıdır. Ağacın yaşayabilmesi için yeteri kadar yaşayan dokunun kalması gerekir. Ağacın saksısındaki toprağın tümü uzaklaştırılan hastalıklı kısım ile birlikte yakılmalı veya çöpe atılmalıdır. Yeniden enfeksiyondan kaçınmak için ağacı tekrar saksıya yerleştirmeden önce saksının Jeyes solüsyonu veya benzeri kullanılarak sterilize edilmesi gereklidir. Çok serbest şekilde drenaj sağlayan bir toprak karışımının kullanılması (tercihen organik maddenin olmadığı), kalan mantar sporları için çok güç koşullar oluşturacaktır.
Bonsai�nin Phytophthora ve Kök Çürümesine Karşı Korunması
Phytophthora sporları aslında her yerdedirler. Özellikle ıslak topraklarda ve organik kompostlarda bulunurlar. Kök çürümesine karşı ağaçları çok sağlıklı bir durumda tutmaktan daha güvenilir bir yol yoktur. Böylece ataklara karşı koyabilirler.
Fazla sulama (özellikle kök budamasından sonra) ve yetersiz bonsai toprakları enfeksiyon gelişmesi için açık bir kapı bırakır ve sporların gelişmesi için ideal koşullar sağlar. Bonsai�nin kumlu, serbest drenajlı kompostu olmasının ve fazla sulamadan kaçınmanın nedeni budur.
kök çürümesi.jpg