Cevizler, bir evcikli bir bitki olmaları (Erkek ve dişi organların ayrı çiçekte olması), Erkek ve dişi organlı çiçeklerin ayrı zamanlarda açılması ve olgunlaşması, tozlanmanın rüzgârla yapılması nedeniyle; ceviz tohumundan meydana gelen yeni bitki,
ana bitkinin özelliklerini göstermez. Yabancı tozlanma sebebiyle tohumlardan elde edilen çöğürlerde büyük ölçüde farklılıklar olmaktadır. Hatta aynı ağaçta, aynı daldan ve aynı salkımdan alınan tohumlardan elde edilen ağaçlarda birbirinden farklı özellikler taşımaktadır. Böyle olunca da
istenilen ceviz ağaçlarının tohumla çoğaltılmasının imkânı yoktur. Bu sebeple, ceviz fidanı yetiştiriciliğinde kullanılan en iyi çoğaltma metodu; yabani cevizlerin tohumlarından elde edilen çöğürlerin, üstün nitelikli standart çeşitlerle aşılanmasıdır.
Aşılı ceviz fidanı üretiminde standart cevizler kadar aşı yapılacak anacın seçimi de önemlidir. Anaç, kuvvetli bir kök yapısına sahip olmalı ve hızlı gelişme göstermelidir. Verimli olmalı ve her sene meyve vermelidir. Antraknoz (Kara leke), Ceviz yanıklığı gibi mantari ve bakteriyel hastalıklara dayanıklı olmalıdır.
Tohumlarda Aranacak Özellikler
Ceviz fidanı üretimi için kullanılacak tohumlar, doğal olarak yayılış gösteren yörelerdeki ceviz ağaçlarından toplanmalıdır. Çoğaltmada kullanılan tohumlar, sağlıklı ve iyi gelişme gösteren ağaçlardan alınmalıdır. Beslenme şartları iyi olmayan, susuz kalmış veya susuz ortamlarda yetişen, güneş yanığı olan, böcek ve hastalık zararı açıkca görünen ve soğuk etkisi ile zararlanmış ağaçlardan tohum alınmamalıdır. Çünkü böyle ağaçlardan alınacak tohumların içleri tam dolmamış ve büzülmüştür. Dolayısıyla, böyle tohumlardan
düzenli bir çimlenme ve iyi bir çöğür gelişmesi beklenemez. Tohumluk olarak seçilen kabuklu cevizler, üzerini örten yeşil kabuğun % 80’i çatladıktan sonra hasat edilmelidir. Tohumluk cevizler aşağıdaki özellikleri taşımalıdır:
Homojen irilikte ve meyve ağırlığı en az 10-12 gram olmalıdır.
Sağlam, içi dolgun, yağ oranı yüksek, sap çukuru dar olmalıdır.
Çimlenme gücü yüksek olmalıdır (% 80’ in üzerinde).
Üniform çöğür vermelidir.
Hastalık ve zararlılara dayanıklı olmalıdır.
Kültür çeşitleriyle iyi uyuşmalıdır.
Tohumlar, meyvelerin hasadından hemen sonra yeşil kabuktan ayrılmalı, temiz suyla güzelce yıkanmalı ve gölge bir yerde kurutulduktan sonra, çoğaltma için kullanılıncaya kadar ya ısı ve nemi ayarlı soğuk hava depolarında veya doğrudan güneş almayan, iyi havalanan ve rutubetsiz yerlerde muhafaza edilmelidir. Depo neminin % 65-75, ısının 0-+4 oC olması gerekir.
Tohumların Katlanması
Tohumluk cevizlerde düzenli bir çimlenmenin olabilmesi ve çimlenen bu tohumlardan iyi gelişme gösteren çöğür bitkilerin elde edilmesi için tohumlar, 0- +4 o C de nemli ortam içinde ( kum, hızar talaşı, perlit ), 80-90 gün saklanmalıdır. Tohum az ise plastik torbalara konup buzdolabının sebzelik kısmında muhafaza edilebilir. Katlamada, bir insanın kolayca taşıyabileceği büyüklükte kasalar (meyve sebze kasaları gibi) kullanılabilir. Bu kasaların tabanına delikleri örtebilecek irilikte çakıl konduktan sonra üzerine düzgün bir şekilde katlama kumu (inşaat kumu) serilir. Bu kumun üzerine tohumlar tek tek dizilerek ekilir. Sonra tohumların üzeri kumla iyice örtülür, daha sonra da bir sıra tohum, bir sıra kum olacak şekilde kasa doluncaya kadar devam edilir. Katlama işlemi tamamlandıktan sonra en üste konacak kumun kalınlığı diğerlerinden biraz daha fazla olmalıdır. Kasa dolduktan sonra kum süzgeçli kovalarla nemlendirilir. Daha sonra bu katlama kasaları, sıcaklığı 0-4 o C arasında değişen serin bodrum, adi depo
vb. ortamlara alınarak buralarda 80-90 gün saklanır. Tohumun sert kabuğu çatlayıp kök ucu göründüğü zaman katlamaya son verilir.
Ceviz Tohumlarının Ekimi
Toprak hazırlanıp tava geldiğinde, aşı parseline sıra aralığı 60-90 cm, sıra üzeri 15-20 cm ve derinliği 7-10 cm olacak şekilde karıklar açılır. Tohumların kendi büyüklüğünün iki katı kadar derinliğe ekilmesi yeterlidir. Cevizin yanak kısımları yanlara, yapışma yeri (damar kısmı) toprağa gelecek şekilde dizilerek ekilir.
Ceviz tohumlarının üzeri iki kısım toprak, bir kısım gübre, bir kısım dere kumundan oluşan harçla kapatılmalı, ekim tamamlandıktan sonra can suyu verilmelidir.
Meyvanın fidana dönüşüm anı
Kış soğukları tohumun soğuklama ihtiyacını karşılamak için yeterliyse ve toprak yeterli nem ihtiva ediyorsa tohumlar doğrudan doğruya sonbaharda ekilebilir. En iyisi, büyük ölçüde yapılacak çoğaltmalarda, tohumlar ekim-kasım aylarında bahçedeki yerlerine ekilmelidir.