|
Salepgiller hakkında... bilgilerinize
praecox
-----------------------------------------------
Ölüler koruyor!Türkiye’deki orkidelerin kitabını yazan Hollandalı botanikçi Kreutz:
Çiçekler, sadece kutsal diye dokunulmayan mezarlıklarda kaldı...
MUSTAFA ÖZBAY
Hollandalı botanik araştırmacısı ve orkide uzmanı Karel Kreutz, kendini dış dünyaya tanıtmak için milyonlarca dolar harcayan Türkiye’nin, bilimadamların çalışmalarından habersiz olmasını eleştirdi. Kreutz, buna örnek olarak kendi yazdığı Die Orchideen der Türkei (Türkiye’nin Orkideleri) adlı kitabını gösterdi.
Uzman gözüyle
Avrupa’daki orkideler hakkında 25 yıldır araştırmalar yapan, fotoğraflar çeken yazar Kreutz, Portekiz’den Kanarya Adaları’na, Türkiye’den İsrail’e kadar birçok ülke gezdi. Bulunan bütün orkide çeşitlerinden çoğunu görmüş biri olduğunu vurgulayan Hollandalı uzman, şunları söyledi: “Orkidelerle ilgilenmek duygusu, bir kere girdi mi çıkmak bilmez. 10 yaşında çiçeklerle ilgilenmeye başladığımda, 50 çeşit çiçekten 20’si orkideydi. Bugün inanılmaz denecek bir arşivim var."
Mükemmel coğrafya
Kreutz, servünenin ayrıntılarını ve yaşadığı inanılmaz güzellikleri anlatırken, Türkiye’nin doğal zenginliğinin farkına varılmamasına inanamıyor. Asıl mesleğinin emniyet müdürlüğü trafik şubesinde memurluk olduğunu da kaydeden Karel Kreutz, Türkiye’nin orkidelerini tanıttığı kitabında şöyle diyor: “Neden Türkiye" diye bir soru akla gelebilir. Türkiye sadece orkideler için değil, eşsiz doğa farklılıkları ve güzellikleriyle her alanda, mükemmel bir coğrafya. İklimin bölgelere göre değişiklik göstermesi, toprak yapısı Türkiye’yi bitki dalında çalışan dünyanın bilim adamlarının cazibe merkezi haline getiriyor. Yaban orkidelerin henüz keşfedilmemiş türlerinin Türkiye’de olduğunu, yaptığım araştırmalarda belgelemem bunun en somut kanıtıdır."
Türkiye hayranı araştırmacı yazar Kreutz, özel ilgi alanı olan orkideleri anlatırken heyecanını gizlemiyor: “Kitabımda yer alan bilgilere ve fotoğraflara uzun emekler sonucunda ulaştım. Ortaya çıkan kitap bitki ve orkideler üzerine yazılmış önemli bir kaynak mahiyetindedir. Türkiye’yi yaklaşık 15 yıl boyunca batıdan doğuya, kuzeyden güneye her iklimde gezdim ve çeşitli zamanlarda orkidelerin dağılımını, türlerini saptadım. Gezilerim sırasında Türkiye’de bu konuyla ilgili insanlarla ilişki kurdum, ancak bu konuda araştırma yapan çok az. Bunlardan biri de Ankara Üniversitesi’nden Profesör Ekrem Sezik. Sezik, 40 yıl önce kısıtlı olanaklarıyla siyah-beyaz fotoğrafların bulunduğu dar kapsamlı bir çalışmaya imza atabilmiş. Ekolojik ortamda orkide çeşitlenmesi ve türlerini incelediğim kitapta, 60 bin fotoğraftan 1300 seçkin fotoğraf bulunmakta. Uzun emekler sonucu oluşturulmuş kitap 766 sayfa."
Yazık oluyor
Hollandalı botanikçi Kreutz, diğer doğal güzelliklerin yanı sıra orkide cenneti olan Türkiye’nin bazı olumsuzlukları da beraberinde taşımasından duyduğu üzüntüyü şöyle dile getiriyor.
“Kırsal kesimlerde aşırı hayvan otlatma nedenlerinden orkideler yok olmak üzere. Belki de orkide çeşitlerinin yok olmasının en büyük nedeni de, orkide yumrularının salep tozu yapımında kullanılması. Orkidelere büyük zararlar verilmiş, bilinçsizce tüketim ve korumasızlık felaketlere yol açmış. Dünyanın en güzel doğal botanik merkezi olan Türkiye’de, en güzel ve çeşit orkideleri mezarlıklarda buldum. Mezarlıkların kutsal olmasından dolayı insanlar oralarda orkideleri toplamaya yeltenemiyorlar. Ancak son yıllarda gittikçe azalan orkideleri bulmak için mezarlıklara da dadananların olduğunu öğrendim."
Büyük emek verdi
Türkiye’deki 148 orkide türünün dağılımlarından, bölgesel çeşitlemelere kadar, değişik bilgilerin yer aldığı kitap 766 sayfa. Hollandalı botanikçi Kreutz, kırsal kesimlerde aşırı hayvan otlatma, salep tozu yapımında kullanma yüzünden orkidelerin yok olduğunu anlatarak, “Bir tek mezarlarda var. Ancak son yıllarda gittikçe azalan orkideleri bulmak için mezarlıklara da dadananlar var" dedi.
|