View Single Post
Eski 11-05-2011, 15:14   #1
feyzon
Ağaç Dostu
 
feyzon's Avatar
 
Giriş Tarihi: 14-02-2008
Şehir: İstanbul, Bolu
Mesajlar: 289
Kaybolan Elma Çeşitleri

Bu konuyu açmamdaki amaç bildiğimiz veya bilmediğimiz küçüklüğümüzde gördüğümüz meyveleri hatırlamak, bulunanları da çoğaltmaya yardımcı olmak. Aşağıda facebookta gördüğüm bir sayfanın linkini ve bahsedilen meyve ile ilgili bilgileri veriyorum.
http://tr-tr.facebook.com/note.php?n...28212197206665

"MEYVE BAHÇELERİ

Eskiden İstanbul`un muhtelif yerlerinde meyva bağları bulunuyordu. Üsküdar`da,Kadıköy`ünde,Boğaz`ın bazı semtlerindeki bağlara hükümdarlarda gider buralarda vakit geçirirlerdi.
19. asırda İstanbul`da mevcut meyva meraklıları arasında Hekimbaşı Salih Efendi ile,Abdülmecid`in Validesi Bezmialem sultan da bulunuyordu.
Valide sultan bu merakı Salih Efendi`den edinmiş ve 1848 yılında Hekimbaşı vasıtasile memleketten getirttiği fidanlarla 573 cins meyveli bir bağ tesis etmişti.
Bu bağda yetiştirilmiş olan meyvalardan mühim bir kısmı bugün unutulmuş ve İstanbul`da artık cinsleride tükenmiştir. Bu meşhur bağda 206 armut,98 elma,25 ayva,43 şeftali,13 vişne,31 kiraz,21 kayısı,9 nar,11 incir ve dut,15 muşmula,59 üzüm,31 portakal cinsi bulunuyordu.
206 cins olarak yetiştirilmiş armutların bugün bize yabancı gelen isimleri vardı.(patlıcan armudu,bıldırcın armudu,türbe armudu,hümayun armudu,Preveze armudu,yazma armudu,cücük armudu,kabartmalı armudu,tıntın armudu,mum armudu,yusfi armudu,Belgrat armudu,pazar armudu,kraliçe armudu,tahiri armudu,gül fındık efendi armudu,bey armudu,manolaki armudu,kız limonu armudu... bu 206 ayrı isimli armuttan bazılarını evsafı anlatılmaktadır.(yerebasmaz armudu,saksıda yetişir,büyük bir tarafı al bir gül diğer tarafı mordur. Varna armudu, beheri 300 dirhem ağırlığındadır,elma kokuludur,uzun boylu tatlı armut,beheri yarım okka gelir,suludur. kavsara armudu yeşil kopardıktan sonra açık sarı olur,küçük,sulu,kumsuz;5-6 ay kadar durur,kokusu güzeldir. Kolma baca armudu beheri 100 dirhem ağırlığında mayısta olur sarı yuvarlaktır)
Valide sultan bağındaki 98 elma çeşitleri arasında (vişne elması,kavun elması,al şerbetçi elması,tavşanbaşı elması,şahrum elması,ekmek elması,kabak elması,civan elması,şeker elması,şarab elması,yağlı kızıl elması,....) gibi isimlileri vardır.
Eriklere gelince,(vardar eriği,mor patlıcan eriği,siyah Arnavut eriği,damaskina eriği,aynülbakar eriği,hekim eriği,bal eriği,pazar eriği,şeyhülazim eriği,al parmak eriği,ferman eriği,yumurta eriği,çatal eriği,şilte tabir olunur gayet tatlı,mor renkte,erik,aynaroz eriği) gibi cinsleri bulunmaktadır.
43 şeftali cinside dışarıdan getirilmişti.(sarı papa denir ala cinsten şeftali,beylerbeyi sarayından,büyük kıtalı az sulu yarma şeftali,paristen yeşil renkte türbe şeftalisi,Bursa`dan,büyük kıtada al renkte,mayhoşça şeftali,Tarabya kasrından,tüysüz,mayhoş papa şeftalisi,İranlı Raşid Ağa`dan bostani şeftali,Hekimbaşıdan şamdan,rengi gayet beyaz kış şeftalisi Halepten,Fransız şeftalisi,Beyoğlu`ndan Frenk bahçesinden lal renginde bir gül kokusu güzel misket elması büyüklüğünde şeftali,Bursa`dan ve Beylerbeyi Sarayından herbiri birer okkalık sulu şeftali Yenişehirden lezzetli Frenk şeftalisi derler. Cebellübnan şeftalisi Beyrut`tan alrenk iri taneli ufak çekirdekli ve sulu şeftali Varnadan...)
Bağdaki vişnelerde (çiçek vişnesi,süpürge vişnesi,ağustos vişnesi,kadı vişnesi,cafer vişnesi,morina vişnesi) gibi isimler alıyordu. Morina vişnesi nemçeden gelmiş,çırağan sarayı bahçesine ekilmiş ve oradanda valide sultanın meyva bağına aldırtılmıştı.
Valide sultan,31 çeşit kirazların çoğunu istinyede İbrahim bey yalısının bahçesinden getirtmişti. Bu yalıdan gelen kirazlar arasında (virani kiraz,dalbastı kiraz,tatlıoğlu kirazı) gibi isim alanları vardı.
Eskiden evlerimizi makbul meyvalrından birinide narlar teşkil ediyordu. Valide sultanın bağında 9 cins nar arasında (çiçek narı,kayısı kokulu nar,kadı narı,nifan tabir olunur nar,derviş nadi narı,şerbet narı,şurup narı) gibi isimlendirilirdi.
Muşmulaların da nevi vardı yumurta iriliğinde muşmula bahçıvan İzzet ağadan,aşısı frenkistandan gelmiştir. Çengelköyünden gelme ceviz büyüklüğünde nar,girebol tabir olunur,frenk üzümü gibi toplu,salkımlı olur,manzara ve çeşnisi gayet hoş muşmula, kıtası büyük yassı şekilde muşmula tokattan,hamdi paşa yalısından,kiraz renginde,20 tanesi bir yerde salkım salkım,kokusu güzel taneleri iri yarma muşmula,şamdan elma iriliğinde muşmula,donmaz bilakis çiçek açar rengi sarı olur.
Üzümlere gelince bununda 50 çeşidi vardı. Bunlardan bazıları (karadünya,bulgaristandan getirilmişti,yerli karaüzüm Boğaziçinden,kabuğu ince çekirdeği az karaüzüm,İzmir siyahı derler Ödemiş ve aydından taneleri iri,rengi sarı çekirdeksiz üzüm altı türlüdür. Edirne`den,İzmir`den kabak üzümü Tokattan,Merdivenköyünden siyah ve beyaz her salkımda karışık tatlı üzüm. Bağ üzümleri 7 türlüdür. Adanadan,Ankaradan,Konyadan,İzmirden lal renginde asma üzümü Tarabyadan,parmak üzümü Beyoğlundan,Erzurumdan siyah hanım parmağı,Topkapı sarayından,yediveren üzüm Çırağan sarayından,ceviz iriliğinde beyaz kabak üzümü Çeşmeden,Erenköy siyahı tabir olunan üzüm Erenköyden,Yeniköyden şam üzümü lezzeti hafif,tilki kuyruğu denilen tatlı üzüm)
Bağın serlerinde limonlarında envaı yetiştiriliyordu.(iri ve kabuğunun üzeri dilimli Bektaşi limonu yediveren limonu,çekirdeksiz limon,bardak limonu,iri ve sert az çekirdekli suyu az erkek limonu,Rodos limonu,armut limonu,biri diğerinin içinde hasıl olur sulu limon,birbirine yapışık çekirdeksiz limon,turunç limonu...)
Valide Sultanın bağında 11 türlüde portakal bulunuyordu. (Hindistan portakalı,büyük kıtalı portakal,dışı turunç resminde kızıl renkte ekşi portakal,Bağdat portakalı,kokusu pek latif sulu ve tatlı çekirdeksiz portakal,kan portakalı,mersin portakalı...)
Bağın incirleride nadide cinsten bulunuyordu. (patlıcan inciri,löp inciri,çiçek inciri,yaban inciri,beyaz incir,kavak taklidi tatlı ve ufak,lezzetli incir,en ala cinsten Sultan Selim iniciri,Tarabyadan beheri yarım okka gelir,siyah,tatlı incir,herbiri 100 dirhem ağırlığında lezzetli incir,yarısı siyah yarısı beyaz sakız inciri...)
Bağın her mevsiminde çeşitli meyvaları pek itinalı bir şekilde yetiştirilmiş bulunuyor ve valide bağı devrinin en meşhur meyva bağları arasında bulunuyordu."

Bu bahsedilen bahçe Validebağ korusu Öğretmen evinin olduğu koru sanırım. Hala bir çok armut ağacı yoldan geçerken dikkat çekiyor. Ancak bakımsızlıktan orman olmuş halde.


Düzenleyen feyzon : 11-05-2011 saat 15:25 Neden: EK bilgi.
feyzon Çevrimdışı   Alıntı Yaparak Cevapla Başa Dön