http://www.ekolojistler.org/tohum-ve...han-cakar.html adresinden alıntıdır:
Tohum ve Gıda Emperyalizmi
Turhan ÇAKAR
4 Ağustos 2009
ABD Dışişleri Bakanlığı yapmış olan Henry Kissinger 1970'li yıllarda “Petrolun kontrolü ile bütün bölge ve kıtaların, gıdanın konrolüyle bütün insanları kontrol edebilirsiniz.” , demişti. “Dünyanın Tohumları, Kişisel mi Yoksa Umumi Bir Kaynak mı?” adlı kitabın yazarı “ Pat Roy Mooney” de “Eğer tohumları kontrol ederseniz, bütün besin sistemini kontrol edebilirsiniz: hangi ürünlerin yetiştirileceğini, hangi girdilerin kullanılacağını ve ürünlerin nerede satılacağını” , demişti.
Açlığa çözüm getireceği, daha çok ürün alınacağı gerekçesi ile ABD ve AB'deki tarım tekellerinin çıkarları doğrultusunda uygulanmış ve uygulanmakta olan Yeşil Devrim denilen endüstriyel ya da modern tarım yöntemleri ile açlığa çözüm bulunamadığı gibi, tam tersine özellikle Afrika ve Asya'daki geri bıraktırılmış, gelişmekte olan ülkelerde tarımsal üretim azalmış, açlık ve yoksulluk artmıştır.
Bunun en belirgin örneği 1950'lerden itibaren az gelişmiş ülkelerin yaptığı ithalatta gıda ithalatının giderek artmasıdır. !950'de buğday ithalatı az gelişmiş ülkeler toplam ithalatında %10 gibi bir seviyeden 1980'de %57 gibi inanılmaz bir boyuta yükselmiştir.Bu belirgin artış, dünya gıda pazarındaki tekelci eğilimin artışına paralel ve birkaç uluslar arası şirketin bu alandaki hakimiyeti ile beraber seyreden bir artıştır.* (Zülküf Aydın – Leeds Üniversitesi )
Bu uygulama ile tarım ilacı ve tarım ilacına bağışıklık kazanan zararlı böcek sayısında artış olmuştur. Gıda, su, enerji ve temz hava sağlayan doğal kaynakların %60'ı ciddi olarak tahrip edilmiştir.
ABD ve AB kökenli emperyalist tarım şirketleri bu kez geri bıraktırılmış ve gelişmekte olan ülkeler için çok daha tehlikeli sonuçlar yaratacak şekilde bitki yaşamının patentlenmesi ve tarımda gen teknolojisini uygulama yöntemini devreye koydular.
Açlığa çözüm, üretim artışı, tarım ilacı kullanımında azalma sağlıyacağı gerekçesi ile 1995'lerden itibaren piyasaya çıkartılan GDO'lu ürün tohumlarının sahibi olan ve gelişmekte olan ülkelerdeki yerel tohumları ve gıdayı kontrol etmek isteyen 3-5 dolayındaki emperyalist tarım tekeli bu konuda her yola başvurmaktadır.
Aşağıda, Tüketici Hakları Derneği'nin de üyesi olduğu Consumers İnternational'ın “GM Foods” adlı yayınında konu ile ilgili bir bölüm aynen aşağıda okurlarınızın görüşlerine sunulmuştur.
UYGULAMA İHTİYACI
Patentlerle korunmakta olan genetik mühendislik ürünü tohumlar, büyük ve çok uluslu tohum ve kimyasal firmaları için çok büyük karlar sağlamaktadır. Bu karlarını korumak için tohumlar üzerinde sıkı bir kontrol sağlamaya ve onları koruyacak patentleri hayata geçirmeye ihtiyaçları vardır. Firmalar bu nedenle, çiftçilerin her sene yeni tohumlar satın almaktan başka seçenekleri olmadıklarına inanmaları için çok sıkı çalışmaktadır.
Büyük şirketler için asıl sorun, gelişmekte olan ülkelerin bir çoğunun patent haklarının korunmasında ve uygulanmasında endüstriyel rakiplerinin çok gerisinde kalmış olmalarıdır. Dolayısıyla, buralar GD tohumlar için büyük pazarlar iken, çiftçilerin tohumları ertesi senelerde de kullanmaları engellenememektedir. Gelişmekte olan ülkelerin, büyük şirketlere telif ücretleri ödemek zorunda kalacaklarından patent koruması getirmek için fazla neden görmemektedirler.
TRİPS ANLAŞMASI
Büyük firmalar, Ticaretle İlişkili Sahiplik Hakları (TRIPS) anlaşması sayesinde istedikleri sonuca ulaşmışlardır. Bu, 1994'te GATT'ın Uruguay Oturumu'nda imzalanan uluslar arası ticaret anlaşmasna yapılan tartışmalı bir eklentidir. Bu, firmaların mevcut bir genin izole edilip başka organizmalara aktarıldığı genetik mühendislik durumlarında da buluşlarıyla ilgili dünya çapında sahiplik haklarını güvence altına almaktaydı. Özellikle Uruguay Oturumu'nu imzalayan ve Dünya Ticaret Örgütü üyesi olan (Yani dünyanın çoğu ülkesi) ülkelerin, genetik mühendislik gibi birçok biyolojik süreç için patent sağlamalarını gerektirmekteydi.
Gelişmekte olan ülkeler başlangıçta, sahiplik haklarının Dünya Ticaret Örgütü ilkelerinin arasına girmesine oldukça karşıydılar. Ekonomilerinin büyük bölümü halen doğal ürünlere dayalı olduğundan, TRIPS içerisindeki biyoteknoloji ve genetik mühendislikle ilgili koşullardan kaygı duymaktaydılar.
Bu kaygılar genetik kaynakların bir çoğunun Asya, Afrika ve Latin Amerika'da bulunuyor olması ve ülkelerin genetik olarak değiştirilmiş yeni tarım ürünlerine yapacakları katkıyı belirleyen mekanizmalar gerçeği ile daha da artmıştır. Birçok ana tarım ürününün köken aldığı genetik çeşitlilğin merkezindeki tek gelişmiş bölge, Akdeniz'in Avrupa tarafıydı. Diğer büyük bölgeler; Yakın Doğu, Afganistan, Hindu-Birman (İndo-Burma), Malezya-Cava, Guatemala-Meksika, Peru ve Etiyopya'dır. Bu bölgeler için TRIPS, kendi bölgelerinden alınan genlerden hazırlanan ürünler için telif hakkı ödemeleri gerektiğidir ve bu “biyo-korsanlık” anlamına gelmektedir.
Gelişmekte olan ülkeler tüm itirazlarına rağmen gönülsüz bir biçimde TRIPS anlaşmasına dahil edilmiştir. Anahtar maddelerden birisi, Dünya Ticaret Örgütü üyelerinin, bitki türlerinin sahiplik haklarının patentler ya da yasal sistemlerle korumalarını zorunlu kılan 27.3(b) maddesidir. Çoğu gelişmekte olan ülke, 27.3(b) maddesi ile ilgili yükümlülüklerini kendi yasalarıyla ya da bu olmazsa 1978'de imzaladıkları UPOV sözleşmesiyle yerine getirebileceklerini ummuşlardır.
UPOV 78'e göre, çiftçiler korunmuş türlerden elde edilen tohumları satamazlar, ancak depolayabilir, yeniden ekebilir ve bunlardan yeni türler geliştirebilirler. Fakat UPOV'a 1991'de yapılan bir ek, bu durumu değiştirmiştir. Bundan böyle; 1991 versiyonunu imzalamış ülkelerdeki çiftçiler, hükümetler özel izin vermediği sürece her yıl yeni tohumlar almak zorunda bırakılmıştır. Gelişmekte olan ülkelerin çoğu, 27.3(b) maddesinin 1999 yılı sonunda gözden geçirilecek olmasıyla teselli edilmeye çalışılmıştır. Ancak vakit geldiğinde ABD ve AB geri adım atmış ve yeniden değerlendirmenin sadece uygulamayla ilgili olduğunu savunmuştur.
Hem gelişmiş, hem de gelişmekte olan ülkelerdeki sivil toplum örgütleri, gözden geçirmeyi eleştirmiş ve yeni bir tarafısız gözden geçirme sağlanana dek 27.3(b) maddesinin uygulanmasına yönelik moratoryum istemişlerdir. Gelişmekte olan ülkelerin 1991 UPOV sözleşmesini uygulamaya zorlandıklarını savunmuşlardır.
Uruguay Oturumu imzalandıktan sonra, ABD için çok önemli olan Latin Amerika ve Güneydoğu Asya gibi gelişmekte olan ülkelerin çoğu patent yasalarının uygulanması için ABD tarafından baskı altına alınmışır. Hindistan gibi dğer bazı ülkeler halen direnmektedirler.
Emperyalist tarım tekellerinin çıkarları doğrultusunda uygulanan Yeşil Devrim (YD) denilen endüstriyel tarım uygulamaları sürecinde yoksulaşmanın artışı ile birlikte verimlilik de düşmeye başlamışttır.
Yeşil Devrimin gereken başarıdan uzak olması , yeni teknikler , teknolojiler ve stratejiler geliştirmesi için yeni çabaların ortaya çıkmasına neden olmuş ve sonuçta Genetik Mühendisliği kurtarıcı olarak sunulmuştur.İlginçtir ki Genetik Mühendisliği de Yeşil Devrimin yaptığı hataları tekrarlama yolundadır.Gıda sorunu ,açlık ve yoksulluk gibi kavramlar genetik yapısı değiştirilmiş yeni tohumların evrensel düzeyde yayılması ve dolaysıyla da bunları üreten Uluslar arası şirketlerin hegemonyasını sağlamak amacıyla kullanılmaktadır.*(Zülküf Aydın-Leeds Üniversitesi)
Aşağıda ,Tüketici Hakları Derneği'nin de üyesi olduğu Consumer İnternational'in “GM Foods” adlı yayınında tohumla ilgili bir bölüm aynen aşağıda okurlarmızın görüşlerine sunulmuştur.
GAZAP TOHUMLARI
Tohumların patentleşmesi, gıda güvenliği başka yollardan da tehdit edebilir. Yüksek teknolojinin dünya çapındaki hızlı yayılmasına karşın halen birçok köylü asırlık gelenekleri olan tohumları bir sezonda toplayıp , ertesi seneye ekmeye devam etmektedir.Bu durum , firmalarca üretilen tohumlara olan ihtiyacı azalmaktadır. Dolaysıyla firmalar da bunun engellenmesi için ellerinden geleni yapmaktadırlar.
Genetik Yapısı Değişitirilmiş tohumlar geliştirilmeden önce ,modern teknoloji tohumları saklama davranışını değiştirmiştir.Yeşil Devrimin yüksek verimli melez tohumları çok kötü üremektedirler ve çiftçiler mecburen her seferinde yenilerini satın almaktadır.
Melez olmayan tohumlar başarılı biçimde saklanabilir ve tekrar tekrar üretilebilir.Gelişmekte olan ülkelerde özellikle manyok yetiştiren küçük üreticiler bunu halen yapmaktadır.Genetik olarak değiştirilmiş soya ve pamuk gibi ürünler de melez olmadıklarından kolaylıkla eski tohumlardan üretilebilirler.Günümüzde ,gelişmekte olan ülkelerdeki çiftçilerin halen %80'ini ,sağladıkları tohumları tekrar tekrar ektikleri tahmin edilmektedir.Bu kadar büyük sayıda çiftçi tohumları tekrar tekrar kullanmayı seçtiğine göre , ticari olarak üretilmiş tohumları mahkum edilme baskına karşı protestoları olması şaşırtıcı olmamalıdır.
Ayrıca bağımsız tohum firmalarının , tamamını satın alarak geleneksel tohum bulmayı zorlaştırmalarından da korkulmaktadır.Pazarda hakimyet kuran büyük firmaların giderek artmasıyla , kaçınılmaz olarak en fazla kazanç sağlayan genetik mühendislik tohumları satma eğilimi başlayacaktır.Bu da, çiftçileri istemedikleri ya da karşılayamayacakları ürünleri seçmek zorunda bırakacaktır.
Bir başka endişe de büyük şirketlerin , güçlerini ruhsatlandırma sistemleri üzerine etki etmekte kullanmalarıdır.Güç , ne kadar az elde toplanırsa , o kadar kuvvetli olmaktadır.1990 yılında Avrupa Patent Bürosu'na yapılan başvuruların yarısı sekiz adet Uluslar arası şirkete aitti ve bunların üçte biri sadece üç firmaya aitti:Monsanto , Ciba Geigy ve Lubrizol .
Patent cephesi zayıfladıkca , Monsanto ve Novartis ,GD tohumları infertil hale getirerek , çiftçilerin onları tekrar kullanma şanslarını ortadan kaldırmaya yönelik teknikler geliştirmeye başlamışlardır.Bu yaklaşım , endüstrinin yeni ürünlerden son damlasına kadar kar etme anlayışını ortaya koymaktadır.
MONSANTO 'NUN TOHUM POLİSİ
Bu süre içinde Monsanto , kendi GD tohumlarını almak isteyen ABD ve Kanada çiftçileri için ayrıntılı lisans anlaşmaları düzenlemiştir.Örneğin ; 1996' daki hazır soya fasulyesi tohumu kontratı Monsanto'nun hazır glikofosfat herbisiti kullanıldığı takdirde üç yıl uzatılmıştır.
Monsanto çiftçinin arazisine gelip tohum örnekleri alarak , çiftçinin kontrata uyup uymadığını belirleme hakkına sahiptir.Çiftçi ayrıca , kendi ürününü alan kişilerin tamamının aynı kurallara uyumasını sağlamak , aksi takdirde ceza ödemekle yükümlüdür.Anlaşmanın yükümlükleri sözleşme sahibinin bütün varislerini ve temsilcilerini bağlamaktaydı ve çiftçinin hakları , Monsanto'nun açık onayı olmadan başka hiç kimseye devredilememekteydi.
Monsanto, patent ihlalcileri hakkında bilgi alabilmek için radyo reklamları ve telefon bağlantılarını kullanıyor ve hatta liderlerini takip etmeleri için özel dedektifler kiralamıştı.1999 başında Monsanto , tohumları saklayan veya tekrar kullanan çiftçiler aleyhinde kendilerini on binlerce dolar zarara soktukları gerekçesiyle 525 tane dava açmıştır. ABD ve Kanada'da yüzden fazla çiftçi , davalardan kurtulmak için ürünlerini yok etmek , tanzimat ödemek veya Monsanto'nun hesaplarını incelemesine izin vermek gibi yollar seçmiştir.
Monsanto vakası , GD tarım ürünleri pazarlayan kimyasal tarım ve tohum firmaları için patentlerin ticari önemini ortaya koymuştur.Ayrıca , şirketlerin patentlerden elde ettikleri hakları korumak için ne kadar ileri gidebileceklerini de göstermektedir.31.07.2009
Turhan ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği
Genel Başkanı
Tüketici Hakları Derneği
Tel: 0 312 425 15 29. 417 93 34, 419 37 74
E-Posta:
thd@tuketicihaklari.org.trBu mail adresi spam botlara karşı korumalıdır, görebilmek için Javascript açık olmalıdır
Web adresi :
www.tuketicihaklari.org.tr