[Mine Pakkaner]

MİKROBİYOLOJİK GÜBRELEME
Bitkisel ve hayvansal besinlerin kaynağı topraktır. Toprağın verim gücü ise içindeki besin maddelerinin yeteri miktarda bulunmasına bağlıdır. Eğer verimli bir toprak istiyorsak topraktaki eksik besin maddelerini gübrelemek suretiyle tamamlamamız gerekir.
Bu besin maddelerinin başında azot gelir. Azot ürün verimine etki eden en önemli besin maddesidir. bu nedenle dünyada azotlu gübrelerin üretimi ve tüketimi diğer besin maddelerini taşıyan gübrelerden daha çoktur. Azotlu gübreler en çok üretilip ençok tüketilmesine rağmen bitkilerin topraktan aldıkları azot besin maddelerini karşılamaktan uzaktır. İşte toprakta eksik kalan azot besin maddesini havada bulunan serbest azotun toprağa kazandırılması ile karşılayabiliriz. Biz bu havadaki serbest azotun toprağa kazandırılmasına biyolojik azot tesbiti diyoruz.
Bu yolla; yani havadaki azotun tespit edilmesiyle dünyadaki azot kazancının 90 milyon ton olduğu tahmin edilmektedir.

BİYOLOJİK AZOT TESBİTİ NEDİR?
Kısaca; Biyolojik azot tesbiti:Havadaki serbest azotun toprağa kazandırılmasıdır. Havadaki serbest azotun toprağa kazandırılması mikroorganizma dediğimiz canlılar aracılığı ile gerçekleşmektedir.

NASIL TESBİT EDİLİR
Toprakta biyolojik azot tesbitini gerekleştiren mikroorganizma dediğimiz canlılar ya toprakta serbest yani bağımsız yaşayarak **** herhangi bir baklagil ile ortak yani birlikte yaşarak havadaki azotu tespit ederler ve bitkiye verirler.
Baklagil bitkileri havadaki azotu kendi başlarına kullanamazlar. Havadaki azotun toprağa kazandırılması baklagillerin köklerinde oluşan, nodozite adı verilen yumrucukların içinde yaşayan mikroorganizma dediğimiz canlılar sayesinde gerçekleşmektedir. Bu yüzden bitkinin havadaki serbest azottan yararlanması için; Baklagil bitkileri ekilirken bu canlıların toprakta bulunması gerekir. Eğer yoksa ekeceğimiz baklagil tohumlarının içinde bu canlılar bulunan mikrobiyal gübre veya nodozite bakteri kültürü dediğimiz bu maddelerle kaplanması gerekir. Yaptığımız bu kaplama işlemine AŞILAMA denmektedir.
Baklagillerin aşılanarak ekilmesi ile önemli miktarda azot kazacı sağlanabilir. Yapılan çalışmalara göre bu kazanç; ortalama olarak, yılda dekara;
Yonca ile 24 kg
Mercimek ile 13 kg
Fiğ ile 10 kg
Bezelye ile 9 kg
Soya fasulyesi ile 7 kg olabilmektedir.


Resim 1. Aşılanmaya hazır tohum.

Elde edilen bu azot kazancının gübre olarak değeri ise, ekilen baklagilin cinsine bağlı olarak 33-114 kg arasında Amonyum sülfata 27- 92 kg arasında Amonyum nitrat gübresinden sağlanan azot miktarına eşittir.

MİKROBİYOLOJİK GÜBRELERİN (NODOZİTE BAKTERİ KÜLTÜRLERİNİN) HAZIRLANMASI
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de mikrobiyolojik gübreler (nodozite bakteri kültürleri) hazırlanmakta çiftçilerimizin talep etmeleri halinde kendilerine verilmektedir.
Bu bakteri kültürlerinin hazırlanması için ilk önce baklagil ekimi yapılan değişik yerlerdeki tarlalardan baklagil bitkileri toplanır. Bunların köklerindeki nodazit denilen yumrucukların içinde yaşayan mikroorganizma dediğimiz canlılar nodozitlerden yumrulardan ayrıştırılarak saflaştırılır. saflaştırılmış bu rnikroorganizmalar sera ve çeşitli tarla koşullarında denenir. İçinden azot tespit etme gücü yüksek olanlar alınır ve saklanır. Bu işlemler her baklagil bitkisi için ayrı ayrı yapılır.
Sonra elimizdeki bu mikroorganizmalar ekilecek baklagilin cinsine göre yeteri kadar çoğaltılır. Ve daha sonra da bunlar organik bir toprağa emdirilerek gübre haline getirilir.

AŞILAMA NEDİR?
Baklagil tohumlarının havadaki azottan yararlanmayı sağlayan mikrobiyal gübre veya nodozite bakteri kültürü dediğimiz maddelerle kaplanması işlemidir.

AŞILAMANIN FAYDALARI
Baklagil tohumları aşılanarak ekilirse bitki köklerinde, bitkinin gelişmesinin erken dönemlerinde nodozite dediğimiz yumrucuklar oluşur ve içindeki canlılar havanın serbest azotunu toprağa tespit ederler. Böylece topraktaki azot besin maddesi miktarı arttığından bitki gelişmesini gayet iyi tamamlar.


Resim 2. Aşılanarak ekilmiş bir fasulye.

Aşılama ile daha fazla ve daha kaliteli ürün alınması mümkündür. Eğer topraklarda diğer besin maddeleri yeteri kadar varda azot eksikliği görülüyorsa aşılamanın etkisi belirli bir şekilde görülür.
Aşılama sonucu tespit edilen azotun önemli bir kısmı, tarladaki bitkinin hasad edilmesiyle topraktan kaldırılmış olur. Ancak tespit edilen azotun % 20 si kökler ve alt yapraklar vasıtası ile toprakta kalabilir.
Bazı baklagil bitkilerinin örneğin yoncanın yeşil gübre olarak toprağa gömülmesi halinde tespit edilen azotun tümü toprağa ilave edilmiş olur. Böylece toprak hem azot hemde organik madde miktarı bakımından zenginleşmiş olur. Aynı zamanda toprağın fiziksel özellikleri de düzelir. İşte bu nedenlerle baklagil bitkileri, uygulanan ekim sistemi içerisinde münavebeye girmesi gereken bitkilerin başında gelir.


Resim 3. Aşılanmış bitki iyi bir gelişme gösterir.

AŞILAMANIN GEREKLİ OLDUĞU DURUMLAR
Genellikle yeni bulunmuş çeşitler ekilirken veya tarlamıza her zaman ektiğimizin dışında yeni bir baklagil çeşidi ekiyorsak bu topraklarda o bitki ile ilgili bakteriler bulunmaz. Bu durumlarda baklagil tohumlarının aşılanarak ekilmesi, bitki köklerinde nodozite dediğimiz yumrucukların oluşması için çok yararlı olur.
Bazı durumlarda da toprakta doğal olarak bulunan nodozite bakterileri kalitesiz olabilir. Tarlamızda bulunan bu bakterilerin iyi veya kötü kaliteli olduğunu kabaca şu şekilde anlamamız mümkündür.

KALİTELİ NODOZİT BAKTERİSİ NASIL ANLAŞILIR
Bitki çiçeklenme devresinde kökü ile birlikte topraktan çıkarılır. Topraktan kökü ile birlikte çıkardığımız bitkinin ana kök civarında BÜYÜK ve içi PEMBE RENKLİ nodozitler yani yumrucuklar varsa bunların kalitesi iyidir.
Eğer, bütün kök üzerine dağılmış UFAK ve BEYAZ RENKLİ nodozitler yani yumrucuklar görülürse tarlamızdaki bakterilerin kalitesi iyi değildir. Böyle durumlarda tohumların aşılanması azot tespitinin garanti altına alınması için gereklidir.
Ancak aynı baklagil bitkisi bölgede uzun süreden beri yetiştiriliyorsa ve köklerinde yaptığımız kontrolde kaliteli nodozitler yani yumrucuklar görülüyorsa aşılama yapılmasına gerek yoktur.
Aşılama işlemi fazla masraflı olmayan ve fazladan yapılırsa da zararlı olmayan bir işlemdir. Bu nedenle kesin karar veremediğimiz durumlarda aşılama yapılması faydalı olur.

TOHUMLARIN AŞILANMASI VE EKİLMESİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
Aşılamanın dolayısı ile azot tespitinin başarılı olmasını etkileyen pek çok faktör vardır. Bu nedenle aşılama yapmak için aldığımız gübreyle birlikte verilen tavsiyelere iyi bir şekilde uymamız ve uygulamayı buna göre yapmamız gerekir.

BUNLAR NELERDİR ?
Gölgede sakla
Bakteri kültürü dediğimiz gübre serinlikte ve gölgede taşınmalı ve yine serin bir yerde saklanmalıdır. Çünkü yüksek ısı ve kuruma, gübrenin içinde yaşayan bakteri dediğimiz canlıların ölümüne neden olur.
Yetecek kadar gübre kullan
Aşılama için alınan gübre belirlenen miktardan daha az kullanılmamalıdır. Normal şartlarda 1 kg bakteri kültürü 50 kg. yonca tohumu için yine 1 kg bakteri kültürü 100 kg nohut tohumluğunun aşılanması için yeterlidir.
İyi karıştır
Aşılama yapılacak gübrenin tohuma iyice karışması sağlanmalı, tohumlar gerektiğinden fazla nemlendirilmemelidir. Fazla nemlilik tohumların birbirine yapışarak topakçıklar meydana getirmesine neden olur. 100 kg tohum için 1 It su yeterlidir.
Aşılanmış tohumu hemen ek
Aşılama işlemi serin ve gölge bir yerde yapılmalı, aşılanmış tohumlar güneş altına bırakılmamalıdır. Eğer aşılama yaptığımız tohumları 24 saat içinde ekmediysek aşılama işlemini yeniden yapmalıyız.
Tohum yatağı nemli olsun
Aşılanmış tohumlar, nemli tohum yatağına ekilmelidir. zirai ilaçlardan uzak tut.
Aşılama yapılan tohumlar, azotlu ticari gübrelerle, ot öldürücü, mantar öldürücü ve böcek öldürücü ilaçlara bulaştırılmamalıdır.
Ekeceğin toprağı iyi seç
Aşılanmış tohumları asitli veya çok tuzlu topraklara ekme.
Toprağını havalandır
Aşılama yaptığın gübrenin içindeki canlıların yaşayabilmesi için havaya ihtiyacı vardır. Bu nedenle toprağın havalanması iyi olmalıdır.
Toprağın tahlil ettirmeden aşılanmış tohumu kullanma.

BAKTERİ KÜLTÜRÜNÜ "GÜBREYİ" NEREDEN TEMİN EDECEĞİZ
Bu bakteri kültürleri diğer ticari gübreler gibi piyasada satılmamaktadır. Eğer bir üretici bu bakteri kültürünü almak istiyorsa;
- Ekimden 1-2 ay önce
- Hangi baklagil bitkisini ekeceğini
- Ekeceği tohum miktarını
- Ekim zamanını
Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü'ne bağlı Ankara'daki Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsüne bildirdikleri takdirde ihtiyaç duyulan aşılama gübreleri bu enstitü tarafından hazırlanarak kendilerine verilmekte **** ödemeli olarak adreslerine gönderilmektedir. Çiftçiler bu konuda daha geniş bilgi ve yardımı bölgelerindeki Köy Hizmetleri Araştırma Enstitülerinden sağlayabilirler.

Kaynak