[Mine Pakkaner]

(BASIN AÇIKLAMASI - Prof. Dr. Nazimi Açıkgöz)

YENİ TOHUMCULUK YASASI NELER GETİRECEK?

22 Eylül 2006 tarihinde TBMM gündemine alınan TOHUMCULUK KANUNU ile Türkiye devletin küçülmesi yönünde bir adım daha atmış oldu. Tümü Tarım ve Köy İşleri Bakanlığına ait dört genel müdürlükte var olan şube veya dairede ele alınan tohumla ilgili bürokratik işlemlerin büyük oranda kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşuna (Türkiye Tohumcular Birliği - TTB) devredilmesi, aslında küreselleşme sürecinde “devletin küçülmesi” planının bir parçasıdır. Kanun tarla bitkileri, bağ-bahçe bitkileri, orman bitki türleri ve diğer bitki türleri çoğaltım materyaline ait çeşitlerin ve genetik kaynakların kayıt altına alınması, tohumlukların üretimi, sertifikasyonu, ticareti, piyasa denetimi ve kurumsal yapılanmalar ile ilgili düzenlemeleri kapsamaktadır. Söz konusu işlemler batıda da benzeri kuruluşlara bırakılmıştır.. Örneğin söz konusu işlemlerden Fransa’da GNIS, Hollanda’da NAKK sorumludur.

80’li yıllara kadar, araştırma kuruluşlarının geliştirdiği tescilli çeşitler, TİGEM’lerde (eski Devlet Üretme Çiftlikleri) sertifikalı tohumluk olarak çoğaltılmış ve yine Zirai Donatım Kurumu gibi kamu kuruluşlarının dağıtımı ile sürdürülmüştü. 1984 yılında tohumluk ithalatının serbest bırakılması” ve 1985’de de “Tohumluk Teşvik Kararnamesi”nin yürürlüğe girmesi ile “Türk Tohumculuk Özel Sektörü” oluşmaya başlamıştır. Bir yıl sonra bu sektör “TÜRK-TED” adı altında dernekleşmiştir. Bu örgüt günümüzde yarıya yakını araştırma yapma yetkisine kavuşmuş 70’i aşkın firmayı bir çatı altında toplamıştır. Seracılığın, dondurulmuş gıda endüstrisinin ve yaş sebze ihracatının hızlı gelişmesi karşısında; hedefleri de büyüyen Türk Özel Tohumculuk firmaları küreselleşen dünyada, çok uluslu firmalarla rekabet etmek durumundadır. Gerçekten de, en eskisi henüz 20 yılını yeni doldurmuş olan, küreselleşme baskısı altındaki Türk Tohumculuk firmalarının, uluslararası firmaların karşısında işleri hiç de kolay değildir. Acaba söz konusu yasa bu doğrultuda Türk tohumculuğuna yeterli güç katacak mı?

Türkiye’de tohumculuk mevzuatı 1963 yılında çıkartılan 308 sayılı yasa ile yürütülmekte idi. Fakat bu yasanın 40 yılı aşkın ömrü, özellikle hibrit ve biyoteknoloji ürünü gibi yeni kavramlara yeteri kadar açıklık sağlayamamakta idi. İşte yeni yasa: bitkisel üretimde verim ve kaliteyi yükseltmek, tohumluklara kalite güvencesi sağlamak, tohumluk üretim ve ticareti ile ilgili düzenlemeleri yapmak, tohumculuk sektörünün yeniden yapılandırılması ve geliştirilmesi için gerekli olan düzenlemeleri yapmak amacıyla hazırlanmıştır.

Söz konusu yasada alt birlikler, tohumculuk sektörünün geliştirilmesi ile sektörde faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişiler arasında meslekî dayanışmayı sağlamakla yükümlü kılınmıştır. Meslekî faaliyetleri kolaylaştırmak, tohumculuk faaliyetinde bulunanların ekonomik ve sosyal haklarının korunmasını sağlamak ve mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek amacıyla kurulan TTB şu dernek, birlik veya kuruluştan oluşmaktadır: Bitki ıslahçıları, tohum sanayicileri ve üreticileri, fide üreticileri, fidan üreticileri, tohum yetiştiricileri, tohum dağıtıcıları, tohum kullanıcıları, süs bitkileri üreticileri
İşte bu aşamada yasanın uygulanabilirliği sorgulanabilir. Çünkü birliği oluşturacak kuruluşlardan henüz bir çoğu henz kendini ispatlamış değildir. Hatta bazıları henüz kurulmamıştır. Sevindirici olan yasa taslağını da hazırlayan tohum sanayici ve üreticilerinin (TURKTED - www.turkted.org.tr) bu konuda danışman sistemlerini de çalıştırarak işi profesyonelce ele almalarıdır. Nitekim Türk Tohumcular Birliği tüm tohumculuk konuları ile ilgili işlemleri batıdaki örneklerinde olduğu gibi kontrolör, koordinatör ve komitelere bırakarak dinamik bir yapı sergilemektedir.

Not: Uzmanlık gerektiren “tohumculuk yasa”sı meclis gündemine alındığı günden beri, bu konuda bir çok STK veya şahsın görüş belirtmeye çalıştığı gözlenmektedir. Söz konusu görüşlerin taslağı incelemeden, yeni çıkan “Islahçı Hakları” yasasını, tohumculuk sektörünün sıkıntılarını bilmeden ele alındığını gözlemekteyim. Maalesef söz konusu yanlış görüşlerin birçoklarını da etkilediğini izlemekteyim. Yasada tenkit edilecek temel maddeler varken, konunun Biyogüvenlik yasa taslağına dayandırılma çabaları ideolojik bir tarzdır. Lütfen uzmanlığa saygı..Sayın STK üyeleri, yönetimleriniz konu danışmanlarından yararlanmaları gereğini unutmayınız!

Prof. Dr. Nazimi Açıkgöz

Ege Üniversitesi Tohum Teknolojisi Araştırma ve Uygulama Merkezi (TOTEM)

http://totem.ege.edu.tr/acikgoz.html