Proje Yürütücüsü:Mecit VURAL
Proje Yardımcıları:
Ayşegül YILDIRIM, M. Selçuk BAŞARAN
Proje Özeti:
Bu çalışma Ankara’nın güneyinde çok küçük bir alana sıkışmış endemik bir tür olan yanardöner (Centaurea tchihatcheffii Fisch& Mey.)‘in koruma biyolojisini ele almaktadır.
Yanardöner, tek yıllık, gösterişli çiçeklere sahip, Compositae (Asteraceae) familyasına ait dar yayılışlı, nesli tehlike altında bir türdür. Yoğun tarım ve yapılaşma tehtidi altındaki bu bitkinin korunması için herhangi bir plan bulunmamaktadır.
Süs bitkisi kabul edilebilecek, kesme çiçek ve kurutulmuş çiçek olarak kullanılabilen bu bitkiye çarpıcı mor-kırmızı renklerinden dolayı “Yanardöner” adı verilmiştir (Özel, 2002).
Bir koruma planı hazırlamak, türün popülasyon biyolojisinin araştırılmasını gerektirmektedir. Bu amaçla türün doğal ortamında yapılan bu çalışmada, türün yaşam evreleri, bu evrelerdeki ölüm oranları ve sebepleri araştırılmıştır. Popülasyonun yoğunluğu ve yayıldığı alanın büyüklüğü tespit edilmiş, başka alanlarda yeni populasyonların oluşturulması çalışmaları yapılmıştır.
Yaşam evresinin ilk aşaması olan tohum dönemi için verimli tohum oluşumu, tozlaştırıcıların buna etkisi, tohum dağılımını etkileyen faktörler araştırılmıştır. Türün, kendisini tehdit eden yangın ve herbisit uygulamalarına nasıl tepki verdiği laboratuvarda, kontrollü koşullar altında yapılan deneylerle ölçülmüştür.
Türün topraktaki tohum rezervi ve bunun popülasyonun kendisini yenilemesindeki etkisini bulmak için topraktaki tohum yoğunluğu ve derinlikleri araştırılmıştır. Değişik sıcaklık, nem, derinlik koşullarının çimlenmeye etkisi laboratuvarda yapılan çalışmalarla ölçülmüştür.
Tüm bu çalışmalardan çıkan sonuçlar ile popülasyon yaşayabilme analizi yapılmış, türün önümüzdeki belli bir sürede yok olma riski ve değişik koruma senaryolarının populasyon üzerindeki başarı potansiyeli değerlendirilmiştir. Yeni populasyonların oluşmasının başarı şansının ölçülebilmesi için iki yeni bölgeye yerleştirme çalışması yapılmıştır.
Böylelikle gelecekte bitkinin nesli güvence altına alınarak bir koruma stratejisi uygulanmaya başlanmıştır.
http://www.zmmae.gov.tr/sayfalar.asp?id=17