Balmumu, arıların peteklerini yapmak için karın halkalarında (segmentlerde) bulunan balmumu bezlerinden salgıladıkları yumuşak sarı veya daha koyu madde. Umumiyetle balmumu deyince arının hazırladığı petekteki mum anlaşılır. Bunun yanında sanayide hazırlanan maddeye de balmumu denir.
Arının abdomen denilen karın bölgesini oluşturan segmentlerde sağlı-sollu bir çift mum salgı bezi (balmumu aynası) işçi arıların balmumu yapma döneminde kalınlaşarak mum salgılama yeteneğini kazanmaktadırlar. Sıvı olarak aynalar üzerine salgılanan mumlar, mum ceplerinde katılaşarak küçük pulcuklar halini alır. Arılar zincirleme birbirine tutunarak özel hareketlerle balmumu sızdırırlar. Arı ayakları yardımıyla ağzına götürdüğü balmumu pulcuklarını çiğneyerek yumuşatıp yoğurmakta ve böylece petek gözlerinin yapımında kullanmaktadır. Mum örme dönemini tamamlayan işçi arılarda mum salgı bezleri dejenere olur ve birer sıra hücre tabakasına dönüşür.
Kimyasal yapısı; Balmumu molekül ağırlığı yüksek, doymuş veya doymamış bazı asitler, alkol ve ester karışımıdır.
Alkali esterler (%72),
Serbest yağ asitleri (%14),
Hidrokarbonlar (%11),
Serbest alkoller (%1)
Bilinmeyen maddeler (%2).
Yoğunluğu bire yakındır (0,966). Ergime noktası 62°-65°C derecedir.
Sıcak suda eritilmiş balmumuArıcılıkta eski peteklerden elde edilen balmumu tekrar kullanılabilir. Balmumu elde etmek için, önce petekler baldan ayrılır. Sonra kaynar suya atılır. Yüzeyde toplanan balmumu alınır. Balmumunun ergime sıcaklığı 62-65 °C'dir. Bu nedenle eritildiğinde su üzerinde toplanır. Balmumu arılar için zararlı olabilecek bazı hastalıklar taşıyabileceğinden Türkiye'deki standartlara göre temel petek yapımında kullanılacak balmumunun 110 oC'da 12 saat süreyle sterilize edilmesi gerekmektedir.
Balmumun içine, tebeşir, iç yağı ve kola gibi maddeler katılınca bunların tesbiti çok güçtür. Sarı balmumu parke cilalamasında, heykel, bazı boya ve mum yapımında kullanılır. Saflaştırılmış, temizlenmiş beyaz balmumu ise ilaç sanayiinde, kremlerin yapımında kullanılır. Kiliselerde yakılan mumlarda en az %32 oranında balmumu bulunması gerektiğinden mum yapma sanayiinde de ciddi miktarlarda kullanılır.Ayrıca Dreadlock yapımında saça sürülebilir.
Bazı bitkiler, arının petek için yaptığı balmumuna benzer bir madde salgılar. Bu salgılanan madde özellikle mum ağacı denen bazı palmiye türlerinde fazla olur ve toplanır. Bitkisel balmumundan sabun ve mum yapımında istifade edilir.
http://tr.wikipedia.org/wiki/Balmumu
http://yunus.hacettepe.edu.tr/~aozkok/calismalar.html