Türk- Osmanlı Bahçe Sanatı ve Düzenleme Esasları
· Türk bahçelerindeki tabiata uygunluk, oluşan güzelliğin ana kaynağını teşkil eder.
Çağdaş Batı bahçelerinde algılama birkaç ana aks ile sağlanırken Türk bahçelerinde akslar ya çok sayıda ve yumuşatılmış ya da yoktur (Evyapan,1974).
· Türklerde göçebe yaşantısının bir kalıntısı olarak dış mekanda yaşamaya büyük önem verilmiştir. Bu sebepten en küçük konuttan saraylara kadar yapılan yer seçiminde, öncelikle arazinin genel konumuna, eğimine ve manzarasına dikkat edilmiştir (Evyapan,1974).
· Türk bahçe düzenlemelerinde sıkça yer alan, binanın yarı örtülü çıkıntıları, çardaklar veya köşk gibi küçük yapılarla iç ve dış mekan kaynaşması kesin olarak sağlanmıştır. Binanın bir kısmının direkler üzerinden bahçeye taştığı, taşlık denilen yarı açık mekan ile, bahçe ve bina arasındaki ideal bağlantı sağlanmıştır (Eldem,1976).
· Su elemanı Türk bahçesinde önemli bir yer tutmaktadır. Mevsimlere göre değişiklik gösteren bahçe yapısı içerisinde ufak da olsa havuz vazgeçilmez bir unsurdur (Evyapan,1972).
· Türk bahçelerinde algılama köşelerinin toprağın doğal eğimi ile sedlendirilerek zenginliğinin artmasına dikkat edilmiştir. Ancak seviye farkları batıdaki kadar yüksek değildir (Evyapan,1974).
· Türk bahçelerinde yer döşemesi olarak, bahçe zemini ya doğal kaplamasıyla **** düzgün toprak olarak bırakılmıştır. Algı zenginliğinin yaratılması amacıyla yapılan geniş çimen ya da sert kaplamalı alanlar yoktur. Konuta yakın bölüm ile havuz, çeşme başı gibi belirgin yerler taş, mozaik
vb. ile kaplanmıştır (Evyapan,1974).
· Bitki türleri ve kullanımı olarak; Türk bahçe düzenlemesinde çiçekler özel bir yere sahiptir. Türk bahçelerinde, renk kompozisyonu ve desenler oluşturmak yerine kokusu ve göze hoş görünüşü için kullanılan çiçeklerde renk ve tür karmaşıklığı görülmez (Evyapan,1991)
· Sefa bahçesi kavramını kullanışlıkla birleştiren Türk bahçelerinde meyve ağaçları başta olmak üzere çeşitli ağaçlara yer verilmiştir. Bahçe ve bostan işlerinden “Bostancı Ocağı” denilen büyük bir teşkilat sorumluydu (Erdoğan,1958).
· Türk bahçelerinde ağaç türleri olarak genelde çınar, dişbudak, ıhlamur, karaağaç, çitlenbik, meşe, defne, erguvan, ahlat ağaçlarının kullanılmıştır (Artan,1993).
· Saray mekanlarının resmi işlevlerinin içinde yer aldığı yaşama mekanları olmaları temel bir özelliktir. Mekanların giriş, resmi işlevli avlu ve hükümdara ait kısımlar şeklinde lineer dizilimi ve bir anlamda mahremiyet kademesini oluşturması düzenlenme özelliklerinin en belirgin yansımalarıdır. Son dönem Osmanlı saraylarında işlev çeşitliliği birden fazla avlunun oluşmasına ve mahremiyet kademelenmesinin daha fazla derecelenmesine ve belirginleşmesine imkan vermiştir.
· Hükümdara ait yaşama bölümünün içinde **** onunla bağlantılı bulunan harem, sarayda ayrı bir fonksiyon olarak gözeçarpmaktadır (Seçkin, 1998).
Kaynak:Türk Bahçe Sanatına Bir Örnek: Edirne Sarayı Bahçesi, Şazuman Sazak, Trakya Üniversitesi Mimarlık Bölümü