Tohum üretiminde ve dağıtımında dikkat edilecek noktalar
 

Etkinlikte talep edilen tohumlarla ilgili birkac noktaya dikkat cekmek isterim:

Eger yetistirdiginiz bir geleneksel tohum cesidinin tohumluk alacaginiz meyvesini izole etmediyseniz ve capraz tozlasma soz konusu olduysa, o cesidi yetistirdiginiz mevsim icinde bunun farkina varamazsiniz. Hasat ettiginiz tohumlardaki olasi bir capraz tozlasma, sizden bu etkinlikte tohumu talep eden kisinin sonraki mevsimde o tohumlari yetistirmesiyle ortaya cikacaktir.

Yabanci geleneksel cesitlerde capraz tozlasma

Turkiye'de kurulu bulunan ve internet ustunden yabanci geleneksel tohum ticareti yapan sirketlerin hicbirisi, tohumlarini kendileri yetistirmezler; yurtdisindaki geleneksel tohum sirketlerinden alirlar. Turk sirketleri, yurtdisindan tohumu toptan alip ayri ayri paketlerde sattiklari icin, o tohumlarin uretimini yurtdisinda yapan yabanci sirketler genelde orta ve buyuk olcekli tohum sirketleridir.

Dolayisiyla, eger, Turkiye'deki bir internet sitesinden yabanci geleneksel tohum aldiysaniz ve o tohumu yetistirdikten sonra kendi tohumunuzu hasat edip burdaki takasta paylastiysaniz, o tohumun soyunun devaminda bir sorun olmadigini bilmenizi isterim. Yani, eger tohumluk alacaginiz meyveleri izole etmeden, capraz tozlasmaya karsi onlem almadan tohumlari hasat ettiyseniz, tohumlar carpazlamaya magruz kalmis bile olsalar, yurticinde bu tohumlarin ticaretini yapan bir Turk sirketi olmasa bile, yurtdisindaki esas tohum kaynagina donup, tohumu tedarik etme sansimiz var.

Yerli geleneksel cesitlerde capraz tozlasma

Capraz tozlasmanin onlenmesi, yerli geleneksel cesitlerin soylarinin devami icin hayati oneme sahip. Diyelim ki,

Etkinlikten geleneksel yerli A yemeklik kabak tohumunu talep ettiniz ve elinizde daha onceden bulunan geleneksel yabanci B yemeklik kabak cesidiyle onumuzdeki mevsim yan yana ektiniz.

A kabagin tohumluk birakacaginiz meyvesini izole etmediniz.

A ve B kabaklari arasinda tohumluk biraktiginiz meyvede capraz tozlasma gerceklesti.

Yerli A kabagina ait meyvenin tohumlarini hasat edip onumuzdeki takas etkinliginde tohumlari paylasima actiniz.

Bu noktadan itibaren, sizden tohumu kac kisi talep ettiyse, o kadar kisiye A kabak olarak dagittiginiz yerli kabaga ait capraz tozlasmis meyvenin tohumu dagilmis olacak.

Geleneksel yerli tohumlarin ticari uretimi

Turkiye'de tohum uretimi (ticaretini yapanlar degil) yapan sirketler, sayisi bir elin parmaklarini gecmeyen ve artik piyasa standardi haline gelmis bazi yerli geleneksel tohumlar disinda genelde hibrit veya yabanci tohum uretimi gerceklestirmektedirler.

Eger, yukarda sozunu ettigim yerli A kabaginin ticari olarak uretimi yoksa, bu etkinlik kapsaminda tohumu edinebilecegimiz tek kaynak, ya tohumu etkinlige ilk gonderen kisi ya da etkinlikten tohumu talep edip cogalttiktan sonra, gelecek etkinlikte paylasacak kisilerdir.

Hal boyle olunca, yerli A kabagini capraz tozlasmaya dikkat ederek yetistirmediginiz durumda, ozellikle cok nadir olan yerli cesitlerin soylarinin devamliligi tehlikeye girmektedir.

Bu takas etkinligi, yerli cesitlerin sirkulasyonunu saglayarak cok onemli bir is yapiyor ama etkinlikten tohum alan uyelerin bu cesitlerin korunmasi bakimindan cok onemli bir sorumluluk tasidiklarini da belirtmek isterim. Bir baska ifadeyle, etkinligin sorumlulugu, tohumlar dagitildiktan sonra bitiyor; isin en az dagitim kadar onemli olan 'yerli cesitlerin korunmasi sorumlulugu' ise tohumlari cogaltip baskalarina dagitacak olan yetistiricilere aittir.

Tohum paylaşımı yapmayı ben de istiyordum. Ancak bir süredir tam takip etmediğim için gece gördüğüm mesaj nedeni ile haberim oldu. Bilgileri gönderdim. Ancak çok fazla olmasa da elimdeki tohumlardan bende göndermek isterdim. Bir aksilik olmaz ise gelecek yıl daha önce paylaşıma açabileceğim tohumları eklemeye çalışacağım. Emeği geçen herkese teşekkür ederim.

Tohumlarda çapraz tozlaşma ihtimalinden nasıl engel olabiliriz konusunda bu yıl pembe domates olarak ektiğim tohumların muhtemelen arılar tarafından döllenmesi nedeni ile kırmızı domateslere dönüştüğünü üzülerek gördüm. Tad olarak güzel oldular. Ancak ben onları pembe domates olduğunu düşünerek ekmiştim. Arıların 3 km civarında bir mesafeye kadar gidebildiğini düşünürsek nereye ekersek ekelim arılar veya böcekler nedeni ile tohumların melezleşmesini, aynı kök üzerinde bile farklı tohumların olmasını engellememiz mümkün olmayacak. Bu konuda da yapabileceğimiz bir şey var mı?

Benim bu yıl aldığım dağbağda iki tane olan ziraat 0900 napolyon dediğimiz kirazın döllenmesi için farklı cins kiraz olması gerekirken bende sadece 1 ağaç kütahya vişnesi ve kendi çıkan küçük yabani vişne dışında vişne ağaçları olmadığı halde çok olmasa da kiraz alabildim. Muhtemelen arılar tarafından çevredeki kiraz ağaçlarından polen taşınması nedeni ile kiraz alabildim.

Bu örnekleri gördüğüm için aldığımız tohumları saf halde tutabilmek için yapabileceğimiz bir şey var mı? Bu etkinlikte emeği geçen herkese ve zamanını, ürününü gönderen arkadaşlara teşekkür ederim.

Tohum alacağınız cinsleri birbirlerinden uzağa, rüzgar yönüne dikkat ederek, bariyer bitki ( mısır, sırık fasulye vb.) kullanarak farklı cinsle döllenme olasılığını azaltabilirsiniz. (Bazen evi bariyer olarak kullanıyorum. Evin üç tarafına farklı biber türlerinden ikişer kök tohumluk olarak ekip tohumlarımı bunlardan alıyorum.)

Bahçenin uygun bir köşesine erken çiçek açan bitkileri ekebilirsiniz. Arılar buraya alıştığı için sebze bahçenizle geç tanışabilirler. :) Rüzgarla döllenen bir ve/veya ikinci meyveyi tohumluk olarak ayırabilirsiniz. (Sapına ip bağlarım ki tohumluğu yanlışlıkla koparmayayım diye. :))

Fırça ile dölleme veya ufak torba geçirerek kendi kendine döllenme de yaptırabilirsiniz.

Eger bahcenizde yetistirdiginiz baska domates cesitleri yoksa, pembe domates cesidinin capraz tozlasmaya ugramasi biraz dusuk bir ihtimal gibi duruyor. Size gelen tohumun daha once toplandigi bitkilerde caprazlanmanin gerceklesmis olmasi daha olasi gibi...

Ben Güler Abla'dan öğrendiğim şekilde tohumluk ayırdığım ilk meyveleri minik tül keseciklerde tutuyorum. Varsın deli desinler. Bahçe de balkon da üst üste dolu olduğundan ancak bu kadar koruyabiliyorum...

domatesleri çapraz tozlanmadan korumak için aralarında ne kadar mesafe bırakmalıyım.

Teşekkürler

Biberlerde silik benek virüsü'yle (pepper mild mold virus) bir mücadele yöntemi
 

http://ciftliktensofraya.org/bahce-u...adele-yontemi/ adresinde yeni bir blog yazısı yayınladım. Sağlıklı bitkilerden tohum almak bu etkinliğin en önemli aşamalarından birisi olduğu için yazıyı buraya da kopyalıyorum.

Silik Benek Virüsü (Pepper Mild Mottle Virus), özellikle tarla koşullarında yetiştirilen biberlerde yaygın şekilde görülebilen ve tütün mozaik virüsü (Tobamovirus) ailesine üye bir hastalıktır. Virüs hastalıkları, tohumdan tohuma geçiyor ve çoğunlukla herhangi bir tedavi yöntemi bulunmuyor.

Silik Benek Virüsü patojeni, bitki dokusunun ve tohumlarının mikroskopik yarıklarından girerek hastalığa yol açıyor ve fidenin dikili olduğu saksı veya tarla toprağında ve bitkinin yetiştirildiği serada uzun süre varlığını sürdürebiliyor. En yaygın yayılma yolunun insan eliyle bitkiden bitkiye temas olduğu ve virüslü bitkinin sağlıklı bitkilere sürtünmesiyle de hastalığın yayıldığı biliniyor.

Tohumla ilgili laboratuvar testleri maliyetli olduğundan ve genelde bir ev bahçecisinin ya da küçük çiftçinin bu testleri yaptırma imkanı bulunmadığından, bitkinin Silik Benek Virüsü’nü taşıyıp taşımadığının tespiti için belli semptomlardan yararlanılabilir. Bu semptomlardan bazıları, aşağıda internetten aldığım örneklerde de görüldüğü gibi, yapraklarda renk kaybı, bitkide büyüme geriliği ve yaprak örtüsünde büzüşmeler, ve meyvelerde şekil bozukluğu ile renk kayıpları olarak sıralanabilir.

Eklenti 647392

Aşağıdaki resmi de Mayıs’ın ilk haftasında çektim. Bitkinin görünüşü, Silik Benek Virüsü’nün neden olduğu semptomlara işaret ettiği için bahçe eldivenlerimi giydim ve bitkiyi yerinden sökerek ve diğer bitkilere sürtünmemesine dikkat ederek, üretim alanından uzaklaştırdım.

Eklenti 647393

Biberlerde silik benek virüsü'yle (pepper mild mold virus) bir mücadele yöntemi-devam
 

Trisodyum Fosfat (TSF) uygulaması

Özellikle nadir atalık tohumlar söz konusu olduğunda, sağlıklı ve virüsten yoksun olduğu gözlenen bitkilerden tohum alınması, tohum devamlılığının sağlanabilmesi açısından büyük önem taşıyor. Biber virüsüyle bilinen etkin bir mücadele yöntemi bulunmasa da, TSF uygulamasıyla başarılı sonuçlar elde edilebiliyor. TSF, kabaca, güçlü bir deterjan olarak biliniyor ve boyanacak yüzeylerdeki çözülmesi zor lekelerin etkin şekilde temizlenmesinde kullanılıyor.

Eklenti 647396

Bir süre önce, Yunanistan’a ait bir atalık biber çeşidinin tohumları, virüslü olduğu tespitini içeren bir notla birlikte elime geçtiğinde, TSF uygulamasını denemek için iyi bir fırsat doğdu. Yöntemin her uygulamada etkin olmadığını, bazı durumlarda da tohum çimlenme oranlarını düşürdüğünü belirterek, uygulamanın adımlarını aşağıda aktarmaya çalışacağım:

UYARI!!! Uygulamaya başlamadan ve güçlü bir kimyasal madde olan TSF’yle temas etmeden önce eldiven giymeyi unutmayın. İşlem sırasında, bulaşık eldiveni kullanabilirsiniz.

1. Önce ılık suyla %10’luk TSF çözeltisini hazırlayın. Bunun için, örneğin, 10 gr TSF’yi 80 ml’lik su içinde çözdürdükten sonra, hacmi 100 ml’ye tamamlamak için gereken kadar su ilave edilmeli. %10’luk oranı korumak koşuluyla, çözeltiye ihtiyacınız olan kadar TSF ve su ilave edebilirsiniz.
2. Virüslü tohumları çözeltinin içine bırakın. Bunun için, tül bir kese de kullanabilirsiniz. Ben, plastik bir kaşık yardımıyla tohumları sıvı içine bastırarak, çözeltinin iyice yedirildiğinden emin olmak için kese kullanmadım.

Eklenti 647397

3. Tohumları, her yarım saatte bir çözeltiyi karıştıracak şekilde, iki saat kadar çözeltinin içinde bırakın.

4. Süre sonunda, bir süzgeç yardımıyla tohumları alın ve suyla yıkayarak iyice temizleyin.

Eklenti 647398

5. Temizlediğiniz tohumları boş bir kaba alarak iyice kurutun ve çimlendirme malzemesine dikin.


Mutlu son

Uygulamadan sonra kuruttuğum tohumları çimlendirdim. Elde ettiğim sağlıklı fidelerde herhangi bir virüs belirtisi görülmedi.

Eklenti 647399

Son olarak, TSF uygulamasının, Tobamovirus ailesindeki diğer hastalıklar (ör. tütün mozaik hastalığı) üstünde de etkili olabildiğini ve domateslerle patateslerdeki virüs hastalıklarıyla mücadelede kullanabileceğinizi belirtmek isterim.