View Single Post
Eski 30-10-2007, 09:40   #5
Penelophe
Ağaç Dostu
 
Penelophe's Avatar
 
Giriş Tarihi: 30-04-2007
Şehir: İzmir
Mesajlar: 5,468
Çınar, çınargiller (Platanaceae) familyasından Platanus cinsinin içerdiği, 10 kadar yaprak döken ağaç türünün ortak adı. Anayurdu Kuzey Amerika, Avrupa’nın doğusu ve Asya’dır. Bu büyük ağaçlar gövde kabuklarının çatlayıp dökülmesiyle tanınır; elsi lopları olan iri yaprakları ve küremsi topluluklar oluşturan çiçekleri vardır. Çiçekler tek cinslidir, erkek ve dişi çiçekler ayrı topluluklarda bulunur.

Anayurdu Kuzey Amerika olan Batı Çınarı **** Amerikan Çınarı (P. Occidentalis) çınarların en uzun boylusudur; bazılarının yüksekliği 50 metreyi aşar. Gövde kabukları büyük levhalar halinde dökülür. Küre biçimli meyve toplulukları genellikle tek tek bulunur ve çoğu kez yapraklar döküldükten sonra da düşmez.

Avrupa’nın Güneydoğusundan Hisdistan’a kadar uzanan bölgede yaygın olan Doğu Çınarı (P. Orientalis) ise, 30 metreye kadar yükselen, gövde çevresi bazen 10 metreye ulaşabilen ve yüzlerce yıl yaşayan ulu bir ağaçtır. Gövde kabukları öbür türlerin aksine küçük parçacıklar halinde ve yavaş dökülür. Küremsi meyve topluluklarının 2-6 tanesi salkım halinde bir arada bulunur.

Akçaağaç yapraklı Çınar **** Londra Çınarı (P.Acerifolia), Doğu Çınarı ile Batı Çınarının doğal bir melezidir ve her iki türünde çeşitli özelliklerini taşır. Boyu Batı Çınarından daha kısa gövdesi ise daha kalındır; küremsi meyve toplulukları ikişer ikişer bulunur.

Yüksekliği 25 metre olan Kaliforniya Çınarının (P. Racemosa) gövdesi çoğu kez çatallanma yapar. Yaprakları kalındır, küremsi meyve topluluklarının 2-7 tanesi bir arada bulunur.

Çınarlar hava kirliliğine ve hastalıklara dayanıklı olduğu için büyük şehirlerde ve sanayi merkezlerinde çok yetiştirilir. Çok hızlı büyüyüp ulu bir görünüm alan uzun ömürlü ağaçlardır. Yamalı gövde kabukları nedeniyle renkli bir görünümleri vardır; dış kabuk soyuldukça iç kabuk beyaz , gri, yeşil ve sarı gölgeler halinde ortaya çıkar.

Türkiye’de iki Çınar türüne rastlanır. Biri orman bölgelerindeki dere içlerinde ve akarsu yataklarında doğal olarak yetişen, ayrıca park, bahçe ve yol kenarlarında süs ve gölgelik olarak yetiştirilen Doğu Çınarıdır. Öbürü ise Türkiye’de doğal olarak bulunmayan, süs ve gölgelik olarak çok yetiştirilen batı Çınarıdır. Başta İstanbul ve Bursa olmak üzere bir çok yerdeki tarihi Çınar ağaçları ‘Doğal Anıt’ olarak korunmaktadır.

Çınar odunundan alet sapları, fıçı, çit kazığı yapımında ve mobilyacılıkta, ayrıca yakacak odun olarak yararlanılır. Ayrıca tanen içeren kabukları kabız yapıcı ve ateş düşürücü olarak içten, antiseptik olarak da dıştan kullanılır.

Kaynak: AnaBritannica Genel Kültür Ansiklopedisi, Cilt 6

Penelophe Çevrimdışı   Alıntı Yaparak Cevapla Başa Dön