[Kerem Örenç]

Tarih araştırmaları ve belgeler, Anadolumuzun, birçok meyve türü için "Anavatan" olduğu gerçeğini ortaya koymuştur. Atalarımız, bu topraklar üzerinde meyvelerin en nefis ve leziz olanlarını yetiştirmişlerdir. Pazarlarda, manavlarda ve çevrenizde, aşağıda adlarını vereceğimiz meyve çeşitlerini arayınız. Eğer fazlaca eksiklik bulursanız, yok olan çeşitler için üzülebilirsiniz.
Tarihimize de geçen çeşitli meyvelerin en ünlüleri şunlardır:
ELMA: Sayısı 50’yi geçen elma çeşitlerimiz arasında Erzincan'ın: Gelin, Gümüşhane, Misket, Tavşanbaşı, Niğde'nin: Amasya, Gümüşhane, Misket, Kayseri'nin: Küllabi, Bodur, Abacı, Sinop, Hünkarbeğendi, Cemaleddin, Ağıyemez, Amasya' nın: Misket ve Sinop, Çorum'un: Paşa, Müslime, Sandık ve ipek, Kırşehir'in: Süt Ferik, Dağar, Tavşanbaşı, Nevşehir ve Amasya, Gümüşhane'nin: Gelin, Göbek, Mahsusa, Sarıhızır, Sandık, Nazik, Hacı Hamza ve Mihran, Balıkesir'in: Tavşanbaşı ve Dağar, Rize'nin: Beyaz, Yumru, Buğday, Malatya'nın: Kokulu, Yazılı, Kocaeli’nin: Ferik, Kaba Ferik, Pirinç, Amasya, Çingen-Bacak, Kafa, Sinop, Osman Paşa, İnebolu'nun: Canik, Giresun'un Misket, Çandır ve Köpük çeşitlerini sayabiliriz.
ARMUT: Memleketimizde yetişen armut çeşitlerinin yetmişi geçen çeşitleri arasında "Beyarmudu, Göksulu, Azdavay Mustafa Bey, Gökarmut, Gözbebeği, Menendi, Yağ armutları, Hacı Osman, Türkoğlan, Orak armudu, Kızıl armut, Bozdoğan, Karanfil armudu, Tokat armudu, Limon armudu, Gelinboğan, Bal armudu, Dalkıran, Çermayi, Kış armudu, Güz armudu, Ankara kış, abbas, Akça armudu, Baltalı armudu, Bardak, Gül armudu, İsfahan ve Patlıcan, Misket, Sarı, Yeşil Suluca, Tavuk budu, Er armut, Mellahi, Oyma, Hacı Hasan, Yazbeyi, Gök armut, İmraç, Düşeş, Düşeş Margarit, Şeker, Kızılgevrek, Çelebi, Bör Aleksandr, Tosya, Tavşanbaşı, Napolyon, Samanlı, Tiryeste, Hünkar, Kara Hüseyin" gibi değeri nevileri sayılabilir.
KAYİSİ: Memleketimizde yetişen kayısıların en meşhurları: "Malatya'nın: Çoloğlu, Hacı Halil oğlu, Hacı kız, Tokal oğlu, Adana ve Mersin'in: Şekerpare, Maraş'ın: Hacı Veli, Niğde'nin: Darende Amasya'nın: Kaplan ve İmam kayısıları ile yine Malatya'nın: Karakakuk, Hasan bey Sarılök, Osman onbaşı, Hacıbekir, Çatal oğlu” gibi kayısıları vardır.
AYVA: Memleketimizde yetişen Ayva çeşitlerinin 30'u geçen nevileri arasında: Bursa'nın: Kırıkoğlu ve Havak, Ankara' nın: Ekmek, Kalecik ve Altın, Ayaş'ın: büyüklüğü ile maruf "Dastar"ı Rize'nin: Jan, Burdur’ un: Tavşanbaşı, Amasya'nın: Kaba ve Küçük Limon, İstanbul'un: Çengelköy, Ekmek ve Limon Kocaeli'nin: Ekmek ayvaları vardır.
İNCİR: Pek mühim bir ihracat alanı olan ve dünyaca büyük şöhrete malik bulunan incir çeşitlerimiz arasında "Sarılop, Göklop, Karayaprak, Dülek Gazi, Şeker inciri, Kavak, Sultan Selim, Patlıcan, Bardacık" incirlerini sayabiliriz.
ÜZÜM: Sultaniye Çekirdeksi, Razaki, Pembeçavuş, Çavuş, Müşküle, Erenköy, Tilkikuyruğu, Mahrabaşı, Sergi, Gaziantep, Tarsus beyazı, Kabarcık, Parmak, Yapıncak sayılabilir.
FİNDİK: Dış ticaretimizde önemli yeri olan ve Karadeniz kıyılarının bellibaşlı gelir kaynağı bulunan fındıklarımız arasında "Tombul, Sivri, Palaz, Kuş, Badem, Foşa, Değirmendere" çeşitleri en ünlü olanlardır.
CEVIZ: Odunu ve meyvesi noktasından çifte değer taşıyan bu ağacın çeşitleri arasında "Fındık, Cevkel, İncekabuk, Ağustos, Beykoz, Giresun, Elmalı, Hozat, Ahlat, Saka, Turfanda" cevizleri meşhurdur.
KİRAZ VE VIŞNE: En meşhur ve değerli kiraz ve vişne çeşitlerimiz arasında: Kocaeli'nin: Karabodur, Turfanda, Döngel, Bahçecik, Harman, Dalbastı, Malatya' nın: Sultani, Farmız oğlu, Bursa ve İstanbul'un: Dalbastı, Amasya’nın: Tabanıyarık, Çorum’un: Ala ve Ak, İsparta'nın: Dragana ve Ballı, Bursa'nın: Kalp Efendi ve Elifli, Elazığ'ın: Kara, Seri, Rize'nin: Kısasap ve Aşlama, Amasya'nın: Dağbastı ve Erkiraz, Kayseri'nin: Sultaniye kirazı vardır. Vişneler arasından "Tavşancıl, Tekirdağı, Macar, Kütahya" çeşitleri meşhurdur.
PORTAKAL VE LİMON: Portakal çeşitlerimiz arasında: "Yafa, Dörtyol, Alanya, Sultanhisar, Antalya, Kan, Adana' portakalları tanınmıştır. Limon çeşitlerimiz arasında: "Lamas, Mersin, Alanya, Finike" limonları ünlüdür. Mandalına çeşitlerimiz arasında: "Bodrum, Mersin, Rize ve Adana" mandalınaları şöhret kazanmışlardır. Turunç çeşitlerimiz arasında: "Adana ve Tarsus" çeşitleri ünlüdür.
DUT: Memleketimizin: Siyah, Mor, Hortum, Beyaz dutları tanınmıştır.
KİZİLCİK: Bu meyvenin: "Al, Tahannebi, Nikeri" çeşitleri tanınmıştır.
YENİDÜNYA: Bu meyvenin memleketimizde yetişen değerli nevileri arasında en meşhurları Adana, Mersin, Dörtyol, Alanya, Antalya, Bodrum ve İzmir'de yetişenleridir.
ŞEFTALİ : Bilhassa "Edirne, Bursa, İzmir, İçel, Kocaeli ve Diyarbakır” da mükemmel surette yetişen şeftalilerimiz arasında "Amsden, Victor, Bonuvriye" gibi yabancı şeftali çeşitlerinden başka ve onlarda daha değerli olarak "Hülü, Sarı, Sarıpapa, Edirne, Sapanca, "Uzunoğlu, Hacı Ömer oğlu, Memiş oğlu, Cingöz, Yeşiltürbe, Karmen ve İmrahor, Karalev, Sarı ve son turfanda" şeftalileri vardır.
ZEYTİN : Türkiye'den çıkan ve eski zamanlarda çok feyizli bir harekete sebep olan bu değerli ağacın mahsulleri arasında "Şehir, Yağ, Sisam veya Girit, iğriburun veya Karazeytin, Akzcytin, Edremit, Çoban İsa, Domates, Midilli, Kekre, Memeli, Memecik, İrikaya, Tekir, Yağ ve Kara, Gülümbe, Rufata, Karaca, Çakır, Şakran, Yerli kara, Hurmayağ Tohum, Devedişi, Tekke, Deli, Çilga, Azman, Yerliyeşil, Sarı, Düz, Edremit, Aydın, Boncuk" gibi birçok zeytinlerimiz sayılabilir.
BADEM: Memleketimiz için geniş kazanç imkanı vaadeden bu meyva ağacının fazla çeşitleri arasında ticari bakımdan değeri yüksek tutulanlar "Sakız, Kıbrıs, Şam, Diş, Maraş, İzmir" adile anılan bademlerdir.
NAR: Türkiye'nin sıcak ve mutedil yerlerinde yetişmekte bulunan narlarımız arasında "Kadı, Lefon, Devedişi, Yatak, Feyiz" çeşitleri meşhurdur. Bilhassa "Devedişi narı' pek tanınmıştır.
FİSTİK: Gaziantep yeşil, Gaziantep sarı.
KEÇİBOYNUZU: Kıbrıs, Antalya, Silifke keçiboynuzları.
KESTANE: Kuzu, Bursa Beykoz, İzmitli, Öküz gözü, Şerbet, Sarı, Kış, Bursa aşılışı, Fordala kestaneleri.
"TÜRK ZİRAAT TARİHİNE BİR BAKİŞ" dan