[cockpit]

Gelişmeleri gözönüne aldığımda; ilk başlarda özellikle tek bakılan kuşların (genelde erkek kuşlar), bakıcıların yeterli sürelerle ilgi göstermemeleri nedeniyle kafeslerindeki yalnızlıklarının azaltılması, konuşmasının sağlanması (??) gibi yanlış düşüncelerle ayna, plastik kuş vs. konulmaya başlandığını, günümüzde bu davranışdaki hatanın farkına varılmasına rağmen ticari amaçlarla hala teşvik edildiğini düşünüyorum.

Eğer yalnızca bu düşüncelerle ayna koymayı düşünüyorsanız , gerçekten "benim için doğru evcil mi mubişler?" diyerek kendinizi sorgulamanız gerekir.

Bir çok muhabbet kuşu, etrafında diğer muhabbet kuşlarına ihtiyaç duyan sosyal kuşlar olsa da tek başlarına yetiştirilmektedirler.

Bu tek kuşların birçoğunun kafesinde oyuncak olarak plastik kuşlar veya küçücük aynalar bulunmaktadır. Mubişlerimiz kendi görüntülerinin yansımasında, kendilerini tanıma yetisine sahip değildirler ve bunu başka bir kuş olarak algılarlar. Artık bu aksesuarlar tehlikeli olarak bildirmiş ve hayvan haklarına aykırı bulmuştur.

Bence bu iki aksesuarın dışında, kafese bağımlı olmadan serbest dolaşan ve yaşantımızı/evimizi paylaşan kuşlarımızı da dikkate alarak yaşam alanındaki ayna ve benzeri yansıtıcı eşya, aynalı salıncak, aynalı banyo, minik yansıtıcılı toplar, oyuncak kuş, parlak çan ve ziller, kapı/pencere ve vitrin camları, cdler,cep telefonu, cam/kristal avizeler, mikrodalga fırın camları ve benzeri gereçleri de zararlı olarak nitelendirebiliriz. Bu saydıklarım abartı olarak görülmemelidir. Kuşlarımız ev içindeki bu tür gereçlerin yerlerini çok kolay bulmakta, hatırlamaktadırlar. Türlü akrobatik hareketlerle en ufak görüntü yansımalarına yakınlaşmak istediklerinden önlem almak gerekmektedir.

Yukarıda saydığım gereçlerin tümünü “Ayna” ismi altında değerlendirerek neden uzak tutmamız gerektiğine bakalım.

En büyük zarar “Nesneye Kusma” sonucu ortaya çıkan “Kursak İltihabı”dır.
Özellikle tek tutulan erkek muhabbet kuşları başlarını aşağı yukarı sallayıp , aynaları beslemeye yönelirler. Kendi görüntülerini, potansiyel bir eş olarak görür ve iltifat / kur düşüncesi ile yiyeceğini ona verdiğini düşünür. Ama aynadaki yansıması, yiyeceği almayacaktır, bundan dolayı kuş da kustuğunu yutar, daha çok beslenerek yeniden “Eşine” besin verecek, yeniden yutacak ve böyle sürüp gidecektir.

Düşünebileceğiniz gibi, kursak mukozası, bir andan sonra ağrı vermeye başlar, veterinerler,bunun bir kursak tahrişine neden olduğunu belirtmektedirler. Kuşlar hastalanır ve acı çeker, gereksinimleri olan besinlerinin bir kısmını bu nedenle kusarlar. Normal olarak doğada bize veya evcil hayvanlarımıza zarar vermeyecek olan bakteriler ve diğer mikroplar bulunmaktadır. Ama bir kuşun kursak mukozası iltihaplandıktan sonra, bu mikroplar harekete geçerler. Sonuç, bakteriler veya mantarların neden olduğu kursak hastalığıdır.

Diğer olumsuzlukları da maddeler halinde sıralarsak:

*Aynayı sahibine karşı koruma içgüdüsü ile ısırma, hırçınlaşma
*Eğitim ve evcilleştirme çabalarını yanıtsız bırakma, alışmama
*Çevreye, sahibine ilgisizlik, kafes dışına çıkmak istememe
*Eş beğenmeme, eş, olması durumunda eşine ilgisizlik, eşler arası kıskançlık
*Kusma sonucu karşılık alınmaması nedeniyle stres
*İleri düzey kelime ezberleyememe şikayetleri (aslında bu durum yani konuşma ya da konuşmama sağlığını etkilemez, hiç gerekli de değildir ama tek kuşlar, diğer mubişlerin seslerini genelde bilmediklerinden ve sahiplerinin kullandığı kelimeleri iletişim aracı olarak tanıdıklarından aynalara tekrarlamaktadırlar)

Ne yapmalıyız?

Mümkünse ayna ve yansıtıcı aksesuarla hiç tanıştırılmamalıdır. Kafesinin yerleştirildiği konumdan da görülmemesi sağlanmalıdır.

Uzun süre var olan aynanın çıkarılması veya engellenmesi de eşini kaybetme ve yalnızlık duygusuna neden olmakta, ayrı bir stres yaratmaktadır ancak çıkarılmamasının vereceği zararlarla karşılaştırıldığında karar “çıkarma/engelleme” olmalıdır. Ancak tekrar belirtmekte yarar var, çıkarıldığında mutlaka şaşıracaklar ve geçici de olsa stres yaşayacaklardır. Özellikle serbest kuşlar için ilk aşamada ulaşamayacakları, kusma hareketini yaparken çok zorlanacakları bir konuma alınarak daha sonra da çıkarılması daha uygundur.

Serbest uçuş olanağı tanınan kuşların tepkileri, 2 gün kadar sürekli bu nesneyi arayıp çok yüksek sesle bağırıp çağırmak hatta dolap, vitrin, raf içlerine girerek eşelerler .

Kafese bağımlı kuşlar ise tellere asılır, yemliklere girer, tabandan kaçmaya uğraşır, sürekli öteler vs. Bu durumlarda (vakanın ağırlığına göre 1-3 gün) hiçbir şekilde duygusallık göstererek geriye takmamak önemlidir. İlgi odakları, aşağıda belirttiğim şekilde mutlaka başka yöne çekilmelidir. Ağır stres yaşamaları , tüy yolmaları engellenmelidir.

Aşırı ilgi, başka aksesuar konulması, kafes dışında serbest dolaşım sağlanarak ilgi odağının değiştirilmesi, dış oyun parkı düzenlenmesi ile yalnızlığının yaratacağı olumsuzluklar en aza indirgenebilir. Serbest dolaşım zamanlarında aynaya yönelme sözkonusu ise; bu gereçlerin bulunduğu yerlerde (oda, banyo, mutfak) tek başına bulunması önlenmeli, herhangi bir yansıtıcı nesneye yöneleceğini hissettiğinizde veya yöneldiği anda başka bir konuya odaklanmasını sağlamalısınız. Bazı yansıtıcı gereçler sürekli örtülmeli, ayna bulunan ortama girmesi gerekiyor ise geçici olarak önüne engel konulmalıdır. Ne yapılırsa yapılsın gidip bulurlar ama kısa sürede müdahale edilirse kur yapacak, kusacak kadar konsantre olamazlar.

Tüm bu uygulamalar çerçevesinde mutlaka çok uzun süre gözlemlenmeli, davranış değişiklikleri doğru yorumlanmalı ve uygun bir yöntem belirlenmelidir.
En güzel ve en uygun çözüm tabii ki "kendi seçeceği bir eş"tir.

Yazarı: Erhan