Sıcaklık faktörü ile gübreleme ilişkileri
Bağ alanlarında kış donları, ilkbahar geç donları, sonbahar erken donları ve yaz aylarındaki yüksek sıcaklıkların zarar derecesi hatalı gübrelemelerle daha fazla olmaktadır.Dengesiz bir şekilde veya sadece azotlu gübrelerle gübrelenen bağlarda asmanın dal ve sürgünleri ile yaprakları kaba yapılı ve gevrek dokulu olarak oluşurlar. Bu gibi yapıya sahip omcalar kış soğuklarından zarar görürler veya iklim şartları nedeni ile ilkbaharda erken uyanan gözler ilkbahar geç donlarından oldukça zarar görebilmektedir.
Bu olay sonbahar erken donlarında da meydana gelebilmekte ve bazı yörelerde hasat henüz tamamlanmamış iken gelen sonbahar erken donlarından hem omca ve hem de ürün zarar görebilmektedir. Bunun nedeni, azotlu gübrelerin sadece bitki dokularının gevşek yapılı olmasını sağlamakla kalmayıp bitki bünyesinde (hücrelerinde) fazla miktarda su bulunmasındandır. Bitkinin gerek yaprak ve gerekse diğer dokularında fazla su bulunması buna karşılık kuru madde miktarının az olmasının nedeni gerek yaprakta ve gerekse diğer dokularda bulunan azotlu bileşiklerin (özellikle amino asitlerin) su tutma özelliğinden ileri gelmektedir.
Bir bitkinin bünyesinde % su miktarı artması ile kuru madde oranı azalır ve bu dönemde meydana gelebilecek aşırı soğuklardan bitki daha çok zarar görür.Bağcılıkta aşırı soğuklardan omcaların zarar görmesi sadece çeşidin ve anacın iyi seçilmemesinden değil, hatalı bir şekilde azotlu gübre kullanılmasından da bitki zarar görebilmektedir.
Özellikle erken sonbahar donlarından zarar gören yörelerde fazla azotlu gübre kullanımı veya sadece azotlu gübre kullanımı renk dönümünü ve hasadı geciktirerek bitkinin zarar görmesine neden olur.Benzer durum ilk gübre uygulama zamanında azotlu gübrenin tamamının bir defada verilmesi veya sadece azotlu gübre kullanılması sürgünlerdeki gözlerin erken uyanmasına ve geç ilkbahar donlarından bitkinin zarar görmesine neden olabilir.
Yaz aylarında ise fazla sıcaklardan bazı yörelerde bitkiler zarar görebilmektedir.Tek yanlı veya aşırı azotlu gübre kullanımı sürgünlerdeki yaprakların daha iri yapılı ve daha gevşek(kaba) yapılı olmasına neden olmaktadır.Yaprak sayısında bir artış olmasa bile yaprak alanı genişleyeceği için bitkinin su sarfiyatı artar, buna ilave olarak yaprak dokusu daha gevşek yapılı olunca su kaybı daha da fazla olmaktadır.
Bitki besini olarak dengesiz ve aşırı azotlu gübrenin bu olumsuz etkilerine rağmen verim miktarını en çok etkileyen azottur.Azotun bu olumsuz etkisi sadece soğuk ve sıcaklarla sınırlı kalmayıp bağlarda önemli derecede zararı görülen külleme ve mildiyö gibi hastalıkların da zarar oranını arttırmaktadır. Bu olumsuzluklara, asmanın azotlu gübrelerle hatalı bir şekilde gübrelenmesi ile olur.
Özellikle potasyumlu gübreler, bitki bünyesinde fotosentez olayı sonucunda kuru madde oluşumunu arttırarak bitkinin soğuk ve sıcaklardan daha az zarar görmesini, bitki dokularının daha sıkı ve sağlam yapılı olmasını sağlayarak hastalık ve zararlıların zarar derecesini azaltmaktadır.Özellikle yaz aylarında aşırı sıcaklardan dolayı bitkinin su sarfiyatı artmaktadır.Bitkini su sarfiyatının fazla olması yaprakların alt ve üst yüzeylerinde bulunan gözeneklerin (stomaların) gündüz saatlerinde açık kalma süresi ile doğrudan ilişkilidir.
Potasyumla iyi beslenen bitkilerde stomaların açık kalma süresi daha az olduğu için bitkinin su sarfiyatı daha az olur ve omcaların su tüketimi azalır.
Bitkiden bitkiye değişmekle birlikte yaprakların alt ve üst yüzeylerinde bulunan gözeneklerin adedi çok yıllık bitkilerde mm2 de 200-800 arasında değişmektedir.Bu durum şekil-1 de yaprak yüzeyinde bulunan stoma şeklinden görülmektedir.Şekil-2 de ise potasyumla beslenme durumuna göre terleme yolu ile bitkinin su sarfiyatına ait su tüketimi görülmektedir.
Özet olarak belirtmek gerekirse potasyumlu gübreler sadece azotlu gübre uygulamasından meydana gelebilecek olumsuzlukların zarar derecesini azaltmakla kalmayıp bitkinin stres şartlarına karşı dayanıklılığını arttırır.Potasyum ile beslenen bitkilerde su tüketiminin daha az olduğu görülmektedir.
http://www.toros.com.tr/turkce/ud_bag.asp