Bu başlığın adının "kışlık yağ" olması bence (ve aslında uluslararası literatüre göre) hatalı.
Bunun da sebebi, başlıkta ve yazılan mesajlarda kastedilen esas aktif maddenin
DNOC (
Dinitro-ortho-cresol) oluşu.
İçine DNOC konmuş mineral yağlara kışlık yağ denmesi ise Türkiye'ye özgü bir yanılsama (ve yanılsatma) olsa gerek. Bazı yerli pestisit üretici firmalar bile DNOC içerikli ürünlerini kışlık yağ diye satıyorlar. Türkiyede bu konuda özgün bir literatür de olmadığına göre tamamen uydurma ve pazarlamaya yönelik bir isimlendirme.
DNOC (Dinitro-ortho-cresol) müthiş bir zehir (
EPA "extreamly toxic" demiş. Bkz. referanslar). Öyle ki, insanlar dahil tüm memelileri, kuşları, balıkları, tüm eklem bacaklıları, toprak solucanlarını, hatta bitkileri akut etkiyle öldüren bir zehir. Hasbelkader akut etkiyle öldüremediklerini de uzun sürede (kronik) etkileyen ve birikim yapan bir madde.
Uluslararası pestisit kategorilerinde de "çok zehirli" sınıfında yer alıyor. Zehirleme şekli ise (kazaen de olsa) yutulma, soluma, deri ile temas şeklinde. Yani insan derisi ile temas ettiğinde deriden emilebiliyor.
Bu madde, ABD ve Avrupa Birliğinde yasaklanmış durumda. Öyle ki, ithal edilmesi, ihraç edilmesi, her türlü kullanımı "
ban" (yasaklı) seviyede. Bu durum yeni de değil. Hal böyleyken Türkiyede serbestçe üretilip (
gelişmiş ülkelerdeki ihraç yasağı sebebiyle ithal edilemiyor) satılabiliyor mu bilmiyorum.
Bu sebeple bu başlık, "kışlık yağ" değil, halk arasındaki adıyla "Sarı İlaç - DNOC" filan gibi bir şey olmalı, çünkü "kışlık yağ" tamamen başka bir şey.
Kışlık yağ literatürde çoğunlukla "
dormant oil" bazen "winter oil" diye geçiyor. İçeriği ise mineral yağ ve suda disperse olmasını sağlayan emulgatörlerden ibaret. Esasen son 10-15 yıldır içeriğindeki mineral yağın yazın kullanılan mineral yağlardan bir farkı kalmamış durumda, sadece uygulama zamanını ifade etmek üzere "kışlık yağ" ve "yazlık yağ" olarak adlandırılıyor. Başka bir anlatım ile, artık mineral yağı kışın kullanırsanız kışlık yağ, yazın kullanırsanız yazlık yağ oluyor.
Yani
içerik bakımından farklı bir "kışlık yağ" çoktan tarihe karışmış durumda (
ve tarihin hiç bir döneminde kışlık yağa DNOC karıştırılmakta olduğuna dair bir kayda rastlamadım - Türkiye haricinde).
Tarımda kullanılan ilk yağların hepsi sadece kış döneminde, bitkiler büyüme evresinde olmadığı zaman kullanılan yağlardı. Bunun da sebebi, bu yağların viskositelerinin yüksek, ağır olmaları ve içlerindeki sülfürsüzlük (unsulfanated) oranlarının %50-90 seviyesinde olmaları idi. Bu özellikler bu yağları kolay buharlaşmayan ve yüksek sülfür oranı sebebiyle fitotoksik yapan özelliklerdi. Daha sonra teknolojinin gelişmesi ve bu yağların daha iyi rafine edilebilmeleri sonucunda özellikle içerdikleri sülfür oranı çok düşürülerek "unsulfanated" oranı >%90 seviyelerine getirildi, dolayısıyla bitkilere yazın da uygulanabilir duruma geldi.
Kışın uygulanan mineral yağlar oldukça emniyetli ve işlevleri bakımından bir çok zararlının bertaraf edilmesinde önemli bir araçtır. Bu araçtan yararlanacağız diye DNOC gibi bir zehire mahküm değiliz. Artık tüm mineral yağların unsulfanated oranlarının (sülfürden arındırılmışlık oranı) %90'dan büyük olması gerekiyor ve hem yazın, hem de kışın kullanılabilirler. Yazın kullanırsanız yazlık yağ, kışın kullanırsanız kışlık yağ olurlar (benim değil, dünyanın söylediği budur
Referanslar:
EPA DNOC değerlendirmesi
REGULATION (EC) No 304/2003 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL
Rotterdam Convention - DNOC - Decision Guidance Document
HORTICULTURAL OILS AS INSECTICIDES (North Carolina Üniversitesi yaynlarından)
Horticultural Oils - Washington Eyalet Üniversitesi
The usage of mineral oils to control insects
What Is Horticultural Oil and Dormant Oil?
Insect Control: Horticultural Oils - Colorado Eyalet Üniversitesi
Encyclopedia of Entomology - Dormant Oils ( Capinera 2.basım, sayfa:1924)