İstanbul'da bütün semt pazarlarında, zamanlı zamansız Kösedere-Çanakkale- Biga adlarıyla vatandaşa satılmak istenen domatesleri gördüğümde satıcılara sinirlerim kabarır; çünkü sattıkları domatesin Kösedere domatesi ile bir ilgisi yoktur..Ayrıca Biga domatesi diye birşey de yoktur..Bunlar sera malıdır..İri yassı, etli ama sert domateslerdir..Aroma, lezzet zaten yoktur..Çanakkale adlı bir domates te yoktur..
Sadece fi tarihlerinde çok meşhur olan,
genelde haziran 20 gibi piyasaya çıkan 250-300 gram ağırlıklarda, etli, sulu, aromalı, ince kabuklu, nakliyeye pek elverişli olmayan, yumuşak yapılı zamana dayanıksız Kösedere domatesi vardır.
Kösedere domatesi mutlaka Kösedere köyünde köylüler tarafundan belki hala ekiliyordur ufak çaplı ama gördüğüm kadarıyla Kösedere köyü de bu tohumdan vazgeçmiş:
....
dediğiniz domates tohumlarını 1980 li yıllarda kendimiz üretiyorduk sulu ve ince kabuklu Kösederenin ürünlerini gönderdiği pazarlar İstanbul,Ankara,Bursa,ve Trakyadaki şehirler bu şehirlerin uzaklıgından dolayı 2000 li yıllarda Tarım Bakanlığı onaylı daha sağlam ve kaliteli hibrid domates tohumları kullanmaya başladık
KÖSEDERE KÖYÜ
Ben 12 Eylül faşist darbesinin yapıldığı 1980 yılında Lapseki'de (Çanakkale) Allah rahmet eylesin; köylü ama tam bir çarıklı erkan olan ortağımla 50 dekar domates ektim..280 ton mal yaptık..160 tonunu İstanbul, İzmir ve Edirne hallerinde pazarladım..12 eylül yönetimi gece 12'den sonra sadece sebze-meyve kamyonlarına yol veriyordu..Özellikle İstanbul Unkapanı'ndaki mafyanın hakim olduğu eski halde yaşadığımız birçok macera vardır..
özürlü 120 ton malı da salça fabrikalarına verdim..Salça fabrika fiyatı 3 liraydı..maliyet 2 liraydı..Salça fabrikatörleri malın tamamını kapmak için neler yapmadı neler..yolumuzu bile kestiler..
Hallere ortalama 6-7 liradan pazarladım malı..Ortağım bana hep '' 10 yıldan beri domates ekerim, sayende kazandığım parayı hiçbir yıl kazanamadım'' derdi..Ben tarlamıza Çanakkale'de ilk olarak Balıkesir Tohum İstasyonundan temin ettiğim 2274 cinsini getirip, fidesini de kendimiz üreterek ektim..Sert, lastik gibi, aromasız, pek lezzeti olmayan ama albenili, yola ve bozulmaya dayanıklı bir cinsti.
Hani, bir domates yetiştiriciliği tecrübem olduğu için Çanakkale'nin domates türlerini çok iyi tanırım..
Gerçek Kösedere domatesini görmeyeli yıllar oldu..Sanırım bir ara bu domatese Kösedere'de hastalık ta bulaşmıştı..
Gerçek Kösedere domatesi fotoğrafını ve özelliklerini Kösedere Köyü internet sitesinde de bulurum dedim ama maalesef orada da yok..
Şimdi, görsem hemen tanırım o domatesi..gözlerim aşinadır yani..yarım saatten beri internette gerçek bir Kösedere domatesi fotosu aradım..sadece bir tane bulabildim:
Sayın birnefestoprak...Dilerim yazdıklarım ve eklediğim görsel biraz da olsa aydınlatır sizi..