[birnefestoprak]

Etkinlikte talep edilen tohumlarla ilgili birkac noktaya dikkat cekmek isterim:

Eger yetistirdiginiz bir geleneksel tohum cesidinin tohumluk alacaginiz meyvesini izole etmediyseniz ve capraz tozlasma soz konusu olduysa, o cesidi yetistirdiginiz mevsim icinde bunun farkina varamazsiniz. Hasat ettiginiz tohumlardaki olasi bir capraz tozlasma, sizden bu etkinlikte tohumu talep eden kisinin sonraki mevsimde o tohumlari yetistirmesiyle ortaya cikacaktir.

Yabanci geleneksel cesitlerde capraz tozlasma

Turkiye'de kurulu bulunan ve internet ustunden yabanci geleneksel tohum ticareti yapan sirketlerin hicbirisi, tohumlarini kendileri yetistirmezler; yurtdisindaki geleneksel tohum sirketlerinden alirlar. Turk sirketleri, yurtdisindan tohumu toptan alip ayri ayri paketlerde sattiklari icin, o tohumlarin uretimini yurtdisinda yapan yabanci sirketler genelde orta ve buyuk olcekli tohum sirketleridir.

Dolayisiyla, eger, Turkiye'deki bir internet sitesinden yabanci geleneksel tohum aldiysaniz ve o tohumu yetistirdikten sonra kendi tohumunuzu hasat edip burdaki takasta paylastiysaniz, o tohumun soyunun devaminda bir sorun olmadigini bilmenizi isterim. Yani, eger tohumluk alacaginiz meyveleri izole etmeden, capraz tozlasmaya karsi onlem almadan tohumlari hasat ettiyseniz, tohumlar carpazlamaya magruz kalmis bile olsalar, yurticinde bu tohumlarin ticaretini yapan bir Turk sirketi olmasa bile, yurtdisindaki esas tohum kaynagina donup, tohumu tedarik etme sansimiz var.

Yerli geleneksel cesitlerde capraz tozlasma

Capraz tozlasmanin onlenmesi, yerli geleneksel cesitlerin soylarinin devami icin hayati oneme sahip. Diyelim ki,

Etkinlikten geleneksel yerli A yemeklik kabak tohumunu talep ettiniz ve elinizde daha onceden bulunan geleneksel yabanci B yemeklik kabak cesidiyle onumuzdeki mevsim yan yana ektiniz.

A kabagin tohumluk birakacaginiz meyvesini izole etmediniz.

A ve B kabaklari arasinda tohumluk biraktiginiz meyvede capraz tozlasma gerceklesti.

Yerli A kabagina ait meyvenin tohumlarini hasat edip onumuzdeki takas etkinliginde tohumlari paylasima actiniz.

Bu noktadan itibaren, sizden tohumu kac kisi talep ettiyse, o kadar kisiye A kabak olarak dagittiginiz yerli kabaga ait capraz tozlasmis meyvenin tohumu dagilmis olacak.

Geleneksel yerli tohumlarin ticari uretimi

Turkiye'de tohum uretimi (ticaretini yapanlar degil) yapan sirketler, sayisi bir elin parmaklarini gecmeyen ve artik piyasa standardi haline gelmis bazi yerli geleneksel tohumlar disinda genelde hibrit veya yabanci tohum uretimi gerceklestirmektedirler.

Eger, yukarda sozunu ettigim yerli A kabaginin ticari olarak uretimi yoksa, bu etkinlik kapsaminda tohumu edinebilecegimiz tek kaynak, ya tohumu etkinlige ilk gonderen kisi ya da etkinlikten tohumu talep edip cogalttiktan sonra, gelecek etkinlikte paylasacak kisilerdir.

Hal boyle olunca, yerli A kabagini capraz tozlasmaya dikkat ederek yetistirmediginiz durumda, ozellikle cok nadir olan yerli cesitlerin soylarinin devamliligi tehlikeye girmektedir.

Bu takas etkinligi, yerli cesitlerin sirkulasyonunu saglayarak cok onemli bir is yapiyor ama etkinlikten tohum alan uyelerin bu cesitlerin korunmasi bakimindan cok onemli bir sorumluluk tasidiklarini da belirtmek isterim. Bir baska ifadeyle, etkinligin sorumlulugu, tohumlar dagitildiktan sonra bitiyor; isin en az dagitim kadar onemli olan 'yerli cesitlerin korunmasi sorumlulugu' ise tohumlari cogaltip baskalarina dagitacak olan yetistiricilere aittir.