[Sakaki]

Kaynak: http://www.bonsai4me.com
Makale yazarı: Harry Harrington
Çeviri: Sakaki (Taner Tuncer)

Bonsai ve Lime Sülfür

İnternette ve çeşitli kaynaklarda bugüne kadar değişik birçok söylem görmüş, okumuş ve işitmişsinizdir. Bu kimyasal hakkında bu denli çok icatların çıkarılmasının, yanlış bilgilerin bulunmasının ve neredeyse gizemli dereceye varan söylemlerin bulunmasının nedeni belli değildir, ancak bonsai literatürünün mazisinde bu konu hakkında az bilgi yer almasının sanırım bunda etkisi var.

Lime Sülfür Nedir?

Lime Sülfür, bonsai severler tarafından ölü doku üzerine sürülerek ayırt edici bir beyazlık elde etmek amacıyla kullanılan pis kokulu bir sıvıdır. Odun doku üzerinde renkli bir kaplama sağlayan boya değildir, daha ziyade lime sülfür kuruduğunda, odun doku üzerinde beyaz, kireç renginde bir "ağarmaya" veya "lekelenmeye" neden olur.

Lime Sülfür esasında bir kış bakım çözeltisi olarak geliştirilmiş (fungisit ve insektisit) ve ağaç üzerinde kalmış olabilecek küfleri, mantarları, böcek ve böcek yumurtalarını öldürmek amacıyla kışın ağaçları spreylemek için kullanılmıştır. İlk olarak, Fransız üzüm bağlarındaki üzüm asmalarında külleme hastalığını kontrol amacıyla 19. yüzyılın ortalarında geliştirilmiştir. 1900'lerin başlarından 1940'lı yıllara kadar, lime sülfür geniş çapta kullanılmış ve yerine daha yeni, daha etkili kimyasal maddeler üretilene kadar ticari amaçla üretilmiştir.

Lime Sülfür bir ağacın odun dokusunda beyaz bir lekeyi nasıl oluşturur? Lime Sülfür karışımı, kururken belirli bir miktar Sülfür dioksit (SO2) açığa çıkarır (ortam sıcaklığına bağlı olarak, lime sülfür çözeltisi ne kadar ılık/sıcak olursa üretilen/ortaya çıkan Sülfür dioksit de o kadar fazla olur). Sülfür dioksit, mikrop ve bakterileri öldürme özelliğinden ötürü şarap yapımı ve kurutulmuş meyve sanayilerinde halen kullanılan koruyucu bir madde olarak bilinmektedir.

Sülfür dioksit ayrıca indirgeyici olarak da bilinmektedir; yani, suyun mevcut olduğu durumda, temas ettiği geçirgen maddelerin rengini soldurabilmekte/alabilmektedir (Sülfür dioksit, kağıt ve hassas kumaşları ağartmak için bazı sanayi dallarında halen kullanılmaktadır).

Bununla birlikte sülfür dioksitin ağartıcı etkisi kalıcı değildir, oksijene (havadaki) maruz kaldıktan sonra, ağaran materyal yavaşça oksitlenir ve eski doğal, orijinal pigment rengine döner.

Bu, bonsaide ölü odun dokusunun devamlı beyaz kalması için lime sülfür uygulamasının neden tekrarlanması gerektiğinin sebeplerinden birisidir.

Lime sülfür hoş kokulu bir sıvı değildir. Hiç şüphesiz, çok dikkatli kullanılması gerekir. Uygulama esnasında koruyucu eldiven giyiniz. Çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklayınız. Eğer sprey şeklinde uyguluyorsanız bir yüz maskesi takınız. Eğer herhangi bir şekilde teneffüs ederseniz veya gözünüze kaçarsa, tıbbi yardım alınız.

Lime sülfürü nereden temin edebilirsiniz?

Lime sülfürü genel bahçe/zirai ürünler mağazalarından temin etmek aslında imkansızdır, çünkü çok uzunca bir süredir bu çözelti yerine artık diğer inseksitler, fungisitler ve kış koruma ürünleri kullanılmakta. Bu günlerde, lime sülfürü bulabileceğiniz tek yer Bonsai fidanlıklarıdır veya online sipariş alan Bonsai satış şirketleridir. Nispeten ucuz bir üründür ve küçük bir şişe size uzun süre yetecektir.

Kalsiyum hidroksit ve sülfürün kaynatılmasından ve birkaç saat kısık ateşte kaynar halde bırakılmasından müteakip lime sülfür yapımını kendi başınıza denemeniz için faydalı, güvenilir bir kaynağı şimdiye kadar bir kez gördüm. Bu bileşenleri elde etmek için yapılacak harcama, bu işlemin tehlikesi ve oldukça rahatsız edici kokusu göz önünde bulundurulduğunda, kendi başınıza yapmaya değmez aslında!

Lime sülfürün bonsaide ölü dokuya uygulanması için gerekli malzemeler

Lime sülfürle birlikte ayrı bir kaba da ihtiyacınız olacaktır. Az bir miktar lime sülfür çözeltisini bir kaba dökün. Karışım bozulabileceğinden, lime sülfürü direkt şişeden alarak uygulama yapmayın.

Ölü dokuya uygulama esnasında sıçrayıp etrafı leke yapabileceğinden, üzerinde çalışabileceğiniz bir örtü veya eski bir zemin kullanınız. Lime sülfür temas ettiği hemen her şeyde leke bırakacaktır.

Dış ortamda çalışmanız gerekir. Lime sülfür, kuruyana kadar çok keskin bir kokuya sahiptir, iç mekanda kullanmayınız!

Lime sülfürü ölü dokuya uygulamak için bir boya fırçası kullanınız. Size lazım olacak fırçanın tam ölçüleri ölü dokunun boyutuna ve giriftliğine bağlıdır, ancak genel olarak uç kalınlığı 1 cm veya daha az olan bir eski boya fırçası işinizi görecektir. Mümkünse bir sanatçının eski fırçalarından bulmak faydalı olacaktır; ucuz fırçaların kılları, ölü dokunun kaba yüzeyinden ötürü ve lime sülfürün etkisinden dolayı kılların yapıştığı noktadan çabucak dağılabilmektedir. Böyle bir durumda, ölü dokuya yapışan kılları temizlemek için çok fazla zaman harcarsınız!

Lime sülfür uygulamasından hemen sonra sabunlu su ile yıkamanız halinde fırçayı kolayca temizleyebilirsiniz. Ancak, fırçanın kurumasına izin verirseniz, lime sülfür fırçanın kullanılamaz hale gelmesine neden olacaktır.

Son olarak, dökülen ve ölü doku üzerinden akan lime sülfürü silmek için emici özellikle bir kağıt parçasını (kağıt mutfak havlusu veya peçete) hazır bulundurunuz.

Ölü dokuyu beyazlatmak amacıyla lime sülfürün bonsaiye uygulanması için pratik kılavuz

01.jpg

Yukarıdaki resimde, Shari yapmak amacıyla kabuğu önceden soyulmuş olan bir ardıç gövdesi görmektesiniz. Canlı doku/damar gövdenin sağ tarafında kalmakta ve bunun kenarına iyileşmesine yardımcı olmak amacıyla aşı/kesik macunu sürülmüş durumda. Canlı dokuyu, kabuk dokuyu veya kambiyumu (yeşil olsa bile) lime sülfüre karşı korumaya almaya gerek yoktur. Ağaç, canlı yeşil kambiyum dokusu lime sülfüre maruz kalsa bile zarar görmeyecektir.

Ölü doku çalışılacak bölgenin taze, henüz yeni yapılmış (canlı dokudan) ya da bir müddet kurumaya bırakılmış olup olmaması önemli değildir. Ölü doku yapılacak bölgenin taze olması halinde hafif ıslak olacak ve lime sülfürün kuruması kuru dokuya uygulandığındaki gibi kısa sürede olmayacaktır, ancak tekrarlamak gerekirse, lime sülfür sürmeden önce yeni yapılan ölü doku bölgesinin kurumasının beklenmesi gerekmez.

02.jpg

Lime sülfür kuru odun dokusuna sürüldüğünde, doku tarafından hemen emilmek yerine, akıp gitme eğilimi gösterecektir. Lime sülfür ayrıca, odun doku kuru olduğunda gerektiği şekilde derinlemesine nüfuz etmeyecektir. Lime sülfürün odun doku üzerinde koruyucu etkiye sahip olabilmesi için, mümkün olduğunca derinlemesine nüfuz etmesi gerekir; odun dokunun ıslak olmasının sağlanması, lime sülfürün daha iyi nüfuz etmesini sağlayacaktır.

İkinci olarak da, daha önce de değindiğimiz gibi, sülfür dioksitin ağartıcı etki göstermesi için nem (su) gereklidir. Kuru odun dokunun beyazlaması daha uzun sürer ve bazı hallerde lime sülfür karışımının orijinal sarı/kırmızı rengini bir süre üzerinde tutabilir.

Eğer uygulama yapılacak odun dokusu hali hazırda ıslak değilse, su ile iyice spreyleyerek ıslatınız.

03.jpg

Odun dokunun yüzeyindeki aşırı su, lime sülfürün akıp gitmesine neden olacaktır ve ağaç üzerinde beyazlamasını istemediğiniz başka bölgelerin ağarmasına neden olabilecektir. Bu nedenle, odun doku yüzeyindeki aşırı suyu almak için, emici bir bez kullanınız ve kabuğu mümkün olduğunca kurulayınız.

04.jpg

Lime sülfürü, ölü odun dokusunun en yüksek noktasından başlayarak sürünüz. Bir defada ince bir tabaka halinde uygulamaktansa, birkaç saat boyunca ve aralıklarla birkaç kat uygulamak daha iyi olacaktır. Aşırı miktardaki lime sülfür ölü odun dokusundan aşarı doğru akacaktır. Uygulama yapacağınız bölgenin en alt noktasında birikebilecek aşırı miktarda lime sülfürü almak için her an hazır olunuz.

Fazla gelen ve akan lime sülfürü toprağa veya canlı dokunun ve kabuğun etrafındaki alana akmadan önce almak gereklidir; bunun nedeni lime sülfürün toprağı ve kabuk dokuyu da ağartacak olmasıdır, ağacı öldüreceğinden ya da ağacın köklerine zarar vereceğinden ötürü değildir.

Açıkçası, toprağa karışan fazla miktarda lime sülfür ağacın sağlığı açısından iyi değildir, fakat bu duruma konu bütünlüğü açısından bakmak gerekir. Ufak bir miktar akması ağacı zehirlemeyecektir. Birçok uygulamada ölü dokulu köklere de lime sülfür uyguladım (aşağıdaki resimlerde görülmekte) ve lime sülfürün toprağa sızdığı da oldu, ancak ağacın sağlığına kesinlikle zarar vermedi. Eğer aşırı miktarda lime sülfürün toprağa karıştığından endişeleniyorsanız, lime sülfürün akıp gitmesi için suyla yıkamanız yeterlidir.

05.jpg

Eğer lime sülfürün bir miktarı ağacın kabuk dokusuna bulaşırsa (yukarıdaki fotoğrafta ağacın nebari kısmında göreceğiniz gibi), fazla miktardaki lime sülfürü ıslak bir bezle basitçe siliniz.