[malina]

Doğu Kayını
Familya: Fagaceae - Kayıngiller
Latince İsim: Fagus orientalis
İngilizce: Oriental Beech
Türkçe: Doğu Kayını
Yerel: Bangıraz, Mağraz, Bağnaz
Özellik: Yapraklarını döker. Birinci sınıf, çok değerli bir orman ağacıdır. Geniş bahçeler ve parklarda değerlendirilebilir. Kuraklıktan ve durgun sudan zarar görür. Köklerinin oksijen gereksinimi yüksektir.
Habitat:
Boyu-Genişliği: 30-40 metre arası boylanır, 2 metre çap yapar.
Büyüme Biçimi:
Yer: Tam güneş alan ya da hafif gölge yerler.
Toprak: Organik maddelerce zengin, süzek toprakları dikilmesi önerilir.
Kullanım Alanları: Odunu başlıca mobilya, parke, kâğıt hamuru, fıçı ve alet sapı yapımında kullanılır.
Genel Dağılımı: Bulgaristan, Türkiye, Kafkasya ve İran’da doğal yayılım gösterir.
Türkiye Dağılımı: Özellikle Karadeniz kıyılarında yaygın olarak yetişir. Karadeniz kıyılarına paralel olarak uzanan dağların orta ve yüksek bölümlerinde, kuzeye bakan yüzlerinde sık ve karışık ormanlar kurar.
GENEL GÖRÜNÜM Kuzey yarıküreye yayılmış değerli orman ağaçlarından olan kayınların 10 kadar türü vardır. Hepsi kışın yapraklarını döken bu türler kayıngiller (Fagaceae) familyasının Fagus cinsini oluşturur. Doğu Kayını (Fagus orientalis) da bu kayın türlerinden biridir.

YAPRAK Yaprakları ters yumurtamsı-eliptik ve tam kenarlıdır. Yaprakların üst yüzleri çıplak, alt yüzleri damarlar boyunca beyaz ipeksi tüylüdür. Yaprağın ucu sivri, dip bölümü yuvarlaktır. Yaprak boyu 6-12 cm’dir. Yapraktaki damar sayısı 8-13 çifttir. Yaprak sapı 5-15 mm boyundadır.

GÖVDE Gövde kabuğu açık kül renkli, düzgün ve pürüzsüzdür; hiç çatlamadan ve dökülmeden uzun yıllar gövde üzerinde kalır. Diri odunu soluk pembe-beyaz, öz odunu ise kırmızımtırak-açık kahverengidir.

MEYVE / TOHUM / KOZALAK Çiçek açma zamanı Nisan-Mayıs aylarıdır. Erkek çiçeklerin bir çoğu bir sap ucunda toplanmış aşağıya sarkan, topaç biçiminde kurullar oluşturur. Meyve kadehi (meyve örtüsü) Eylül-Ekim aylarında olgunlaşınca dört parçaya ayrılır. Kadehin dış yüzü pürüzlü olup, üstünde ipliksi pullar bulunur. Kadehin içinde üç köşeli, kızıl kestane renkli, sert kabuklu 2 meyve bulunur. Bu meyvenin tohumu yağlıdır. Birinci Dünya Savaşı’nda ülkemize bolca gönderilen meyveleri, Alman Fıstığı olarak tüketilmiştir.

SÜRGÜN Uzun tomurcuk uçları sivridir ve sürgünlere bir açı teşkil eder. Gürgenlerden kayınları ayırmanın önemli işaretlerinden biri sayılan tomurcuklar, kayınların aksine, gürgenlerde sürgünlere yatık ve paraleldir. Bu özellik kışın çok açık biçimde gözlenir. Uç tomurcuk yan tomurcuklara oranla daha büyük ve sivri uçludur.