Buyur ola yeşil meşil aldatmacaya karşı farkındalık testusuna bu hafta
Testus Papamus



Bazı deyimler var, eski olsalar da yerine tam oturtulduklarında tazelik duygusu veriyor. "Sûreta" onlardan biri. Şeklen, görünüşte, yalandan anlamında. Peki neden sûreta yeşil? Çünkü bugün San Francisco'da kutlanmakta olan Dünya Çevre Günü'nün teması yeşil şehirler... İşte ben buna "sûreta yeşil" diyorum...

5 Haziran 1972'de Stockholm'de gerçekleşen Birleşmiş Milletler Çevre Konferansı sırasında 5 Haziran günü Dünya Çevre Günü ilan edilmişti. Amaç politikacıların çevre konularına duyarlığını artırmaktı!

33 yıl geçti aradan ama dünyanın durumu 33 bin kere daha kötü! Fosil yakıtlarının kontrolsüz tüketimi küresel ısınmaya yol açıyor. Atmosferik sera etkisi zorlanıyor. Sıcaklık giderek artacak. Deniz seviyesi bir metre yükselecek. Yakında büyük kuraklıklar başlayacak... Bütün dünya küresel ısınmanın faturası olan felaket senaryolarını konuşuyor...

Bunları bilim insanları ortaya koyuyor. 1997'de biz dahil 100'den fazla ülke Japonya'nın eski başkentlerinden Kyoto'da buluşmuş ve iklim değişikliği ve ısınma afetine karşı tedbirler üzerinde anlaşmaya varmıştı. Isınmayı yaratan gazların üretimi denetlenecekti güya. Bir arpa boyu bile yol alınmamışken, ABD Kyoto Sözleşmesi'ni reddetti. 16 Şubat 2005'te Kyoto Sözleşmesi ABD'siz yürürlüğe girdi.

Ama gelin görün ki 2005'in 5 Haziran'ında aynı vurdumduymaz ABD'nin San Francisco'sunda kutlamalar gırla... Büyük bir oyun değil mi bu? Bir yandan harp, darp, napalm, atom, hidrojen bombaları... Ve bunları savaş dışında da patlatarak yapılan deneylerin dünyayı öldürüşü... Programa baktım: Havadan sudan konular... Gıda, su, hava, cıva... Sûreta haktan görünüyorlar!

Bu yılın Dünya Çevre Dünya Günü'nün teması güya yeşil şehirler... Hoppala bu ne perhiz bu ne lahana tursusu... Buna sûreta yeşil denmez de ne denir? Buyur ola yeşil meşil aldatmacaya karşı farkındalık testusuna bu kez de...

1 Bir milyarı aşkın nüfusuna rağmen Çin dünyanın en büyük kirleticisi değil. Dünya nüfusunun yüzde 5'ini teşkil etmesine rağmen, dünya petrolünün dörtte birini, dünya kağıdının üçte birini tüketen ve dünya çöpünün yarısını yaratan, her yıl atmosfere 2 milyar ton kirletici boşaltan birinci ülke aşağıdakilerden hangisi?
a. Grönland
b. Kanada
c. Avustralya
d. ABD

2 Dünya öyle gaza gelmiş durumda ki! Bugün üretildiği ölçekteki miktarı yakında dünyayı bitirecek. Hangi gaz bu?
a. Gazoz
b. Karbonat
c. Karbonmonoksit
d. Karbondioksit

3 Gün ışığında nitrik oksitlerin ve hidrokarbonların kombinasyonu neye neden olur?
a. Depresyon
b. Küresel ısınma
c. Kirli hava da denen smog ya da alçak ozon tabakası
d. Hafıza kaybı

4 Peki, ozon çatlağına ve küresel ısınmaya yol açan "greenhouse effect" ya da "sera etkisi"ni yaratan nedir?
a. Kuru fasulye
b. Karbondioksit ve diğer gazların atmosferde enfraruj radyasyon emmesi sonucu ortaya çıkan ısınma
c. Gökdelenlerde aşırı derecede çok cam kullanılması dolayısıyla oluşan ısınma
d. Aşırı deodoran tüketimine yol açan terlemeler

5 Sera etkisi olmadan dünyamız yaşayamaz. Olmasaydı ne olurdu?
a. Dünya yeşil nedir bilemezdi
b. Dünyanın yüzey sıcaklığı -20 derece olurdu.
c. Okyanuslar buz tutardı
d. Sonuçta dünyada yaşam olmazdı

6 1974 yılında iki Amerikalı bilimci, klorofluorokarbon adlı gazların (hani şu spreylerde kullanılan) neyi tahrip ettiği uyarısında bulunmuştu?
a. Kelaynakları,
b. Ozon tabakasını
c. Dünyanın yörüngesini
d. Doğanın dengesini

7 Sıradan bir ABD'li sıradan bir Fransızın kaç katı enerji tüketiyor ve dolayısıyla bir o kadar da gaz üretiyormuş?
a. Eşit
b. İki katı
c. Yarısı
d. Dört katı

8 Fosil yakıtlarının insanlar tarafından kontrolsüz tüketimi küresel ısınmaya yol açıyor. Sera etkisi zorlanarak fazla ısınmaya neden olunuyor. Yani yararlı olan şey zarara dönüştürülüyor. Bu durum dünyanın alçak bölgelerinde yaşayanları ciddi biçimde tehdit edecek. Peki, bilginlere göre küresel ısınma neye yol açacak?a. Krize
b. Vurdumduymazlığa
c. İktidarsızlığa
d. El Nino gibi doğal afetlere



9 Petrolle çalışan araçların dünyayı sonuna yaklaştırdığı malum. Yeşilciler illa bisiklet diyor. Her gün 124 bin bisikletlinin girdiği, otomobil düşkünü olmayan, toplu taşımacılığın en iyi örneklerini veren Avrupa'nın en yeşil kenti hangisi?
a. İstanbul
b. Lahey
c. Londra
d. Kopenhag

10 Öyle bir Avrupa ülkesi var ki... Ülkenin yarısı orman, geri kalanı da bağlık bahçelik. Büyüklüğü Türkiye'nin otuzda biri kadar. Bu en yeşil ülke hangisi?
a. Makedonya
b. Slovenya
c. Slovakya
d. Bosna Hersek

11 Yeşil bir terim: Elektrikli araçlar ile geleneksel benzinli araçlar arasında bir geçiş kabul edilen, daha az petrol harcayan ve daha az egzoz çıkaran otomobillere ne deniyor?
a. Gelenford
b. Gidenşevrole
c. Ekomobil
d. Hibrit

12 Yeşil şehircilik kavramı polüsyonu yani kirlenmeleri mikro ölçekte önlemeye çalışır. Gezegenimizi tehdit eden küresel ısınmanın nedeni olan "sera etkisi"ni en aza indirecek mahalle temelli mimari çözümler üretir. Batıda kapitalist betonlaşmaya bir tepki olarak çıkan ve Ebenezer Howard adlı bir meraklı İngiliz tarafından 20'nci yüzyılın başında gerçekleştirilen ilk bahçe şehir hangisidir?
a. İstanbul'da Polonezköy
b. İngiltere'de Letchworth
c. Barselona'da Park Guell
d. Hindistan'da Bangalore

Yanıtlar: 1) d, 2) d, 3) c, 4) b, 5) d, 6) b, 7) b, 8) d, 9) d, 10) b, 11) d, 12) b.



Ahmet Turan Altıner